Yunnan quyoni
Yunnan quyoni (lotincha: Lepus comus) — tuvushqonlar turkumidan Lepus jinsining bir turi.
Taksonomiya
Yunnan quyoni birinchi marta 1927-yilda amerikalik zoolog Glover Morrill Allen tomonidan tasvirlangan. Xoffman va Smitga koʻra, tan olingan kichik turlar mavjud emas, ammo Xitoyning sutemizuvchilarga koʻra, ularning uchta tan olingan kichik tur mavjud:
Ilgari u Jingalak yungli quyonning (Lepus oiostolus) kenja turi hisoblangan, ammo hozir alohida tur sifatida qaralmoqda. Cai va Feng (1982) va Vang (1985) jingalak yungli quyondan morfologik va ekologik farqlar asosida uni tur maqomiga koʻtarganlar. 2005-yilda molekulyar filogenetika Yunnan quyoni va jingalak yungli quyonni singil taksonlar deb koʻrsatishi aniqlandi va ular allopatrik yoki parapatrik turlanishni namoyon qilishi mumkin. Bu hind quyoni (Lepus nigricollis) bilan ham bogʻliq boʻlishi mumkin va ehtimol uning shimoliy shakli boʻlishi mumkin.
Tavsif
Yunnan quyoni oʻrta boʻyli quyon boʻlib, uzunligi 32,2 dan 48 sm gacha (12,7 dan 18,9 dyuymgacha) va ogʻirligi 1,8 dan 2,5 kg gacha (4,0 dan 5,5 funtgacha). Uning 9,5 dan 11 sm gacha (3,7 dan 4,3 dyuymgacha) uzunlikdagi ochiq kulrang dumi bor, quyida tusli-sariq, ustki yuzasi jigarrang rangga ega. Bosh suyagi yupqa, uzunligi 8,4-9,5 sm (3,3-3,7 dyuym) ga yetadi. Yumshoq, tekis va uzun dorsal po‘stlog‘i kulrang jigarrang yoki to‘q kulrang rangga ega, qorin qismi oq rangga ega — sonning orqa qismi va dumg‘aza qismi kulrang, old oyoqlari, latus va tashqi tomoniga qadar cho‘zilgan ochrasimon tusli. Qisqa quloqlarning uzunligi 9,7 dan 13,5 sm gacha (3,8 dan 5,3 dyuymgacha), ichki yuzasi och kulrang, tepada esa qora rangda. Oq rangli tasma quloqning tagidan tumshugʻiga, shu jumladan koʻz ustidagi kamarga oʻtadi. Uning orqa tomonida keng, qisqa burun boʻshliqlari bor.
Yunnan quyoni jingalak yungli quyondan kichikroq; supraorbitallar tekis va kichik, tish va diastema (ikki tish orasidagi boʻshliq) har xil nisbatda. Bundan tashqari, u jingalak yungli quyonga qaraganda yorqinroq, ammo Gao Yaotingning fikriga koʻra, Yunnan quyonining kulrang dumi ham jingalak yungli quyonga xosdir.
Tarqalish
Diapazon: Xitoy (Guychjou, Sichuan, Yunnan viloyatlari), Myanma. Bu tur Yunnan-Guychjou platosida 1300-3200 m balandlikda yashaydi. Ushbu tur gʻarbiy Yungui platosi va janubiy Xenduan togʻlari boʻylab Yunnan (Mekong daryosining janubi-gʻarbidan tashqari), janubiy Sichuan va gʻarbiy Guychjou provinsiyalarida joylashgan boʻlib, janubi-gʻarbiy Xitoyda ham uchraydi. Kichik turlari L. c. komus gʻarbiy Yunnanda uchraydi. L. c. peni markaziy Yunnan, sharqda gʻarbiy Guychjou (Guiyang shahri, Bijie, Loudyan), shimolda Muli va janubda janubi-gʻarbiy Sichuan (Huidong)gacha uchraydi. L. c. pygmaeus shimolda Yangtse daryosi yaqinidan, markaziy Yunnangacha uchraydi.
Bu tur togʻli va issiq, nam muhitni afzal koʻradi. Uning yashash joyi haqida koʻp narsa ma'lum boʻlmasa-da, u jingalar yungli quyonning (Lepus oiostolus) Tibetdagi yashash joyiga oʻxshash butun tarqalishi boʻylab baland togʻli butalar va oʻtloqlarda uchraydi. Ochiq oʻrmonlarda yoki oʻrmon chetlarida ham paydo boʻlishi mumkin. Dengiz sathidan 1300 – 3200 m (4300 – 10500 fut) gacha boʻlgan oʻrtacha balandliklarda yashaydi.
Xulq-atvor
Ular asosan oʻt va oʻsimliklar bilan oziqlanadi.
Yiliga 2-3 marta, har birida 1-4 tadan nasl beradi.
Morfologik xususiyatlar
Yunnan quyonining tana vazni 1,5 dan 2,5 kilogrammgacha boʻlgan kichik hayvon. Moʻynasi yuqori qismi va yon tomonlari kulrang-jigarrang.
Manbalar
uz.wikipedia.org