Yolgʻonni aniqlash
Yolgʻonni aniqlash (
Детекция лжи ) — yolgʻonni aniqlashga qaratilgan usullar toʻplami. Bunday usullar potentsial yolgʻon xabarlarni, ogʻzaki boʻlmagan belgilarni yoki texnologik qurilmalarni (masalan, poligraf) tahlil qilishdir. Bundan tashqari, qandaydir psixoaktiv moddalar yordamida yolgʻonni ochishga harakat qilish mumkin.
Ogʻzaki yolgʻonni aniqlash usullari
Yolgʻonchilar juda qisqa javob berishga moyil boʻlib, oʻzlarining unutuvchanligini, guvohlikdagi chalkashliklarini tan olmaydilar. Biroq, nutqda xuddi shu qisqa javob berish xususiyati boshqa sabablarga koʻra paydo boʻlishi mumkin. Shunday qilib, oʻz tilidan boshqa tilda soʻzlashuvchi odamlar yolgʻon gapirish niyatidami yoki yoʻqmi, aniqlash qiyin.
Poligraf
Poligraf - bu keyinchalik mutaxassis tomonidan tahlil qilinuvchi fiziologik maʼlumotlarni qayd qiluvchi texnik vosita boʻlib, odamning yolgʻonchiligi uning hissiy reaksiyasini keltirib chiqaradi va oʻlchanadigan psixofiziologik kattaliklarga taʼsir qiladi degan fikr edi.
Poligraf nafas olish parametrlarini, yurak-qon tomir faolligini, terining elektr qarshiligini va zarurat tugʻilganda va iloji boʻlsa, boshqa fiziologik koʻrsatkichlarni sinxron qayd qilish uchun instrumental psixofiziologik tadqiqotlarda foydalaniladigan texnik vosita, keyinchalik ushbu parametrlarni analog yoki raqamli shaklda qayd etish natijalarini taqdim etish uchun moʻljallangan (xabar qilingan maʼlumotlarning ishonchliligini baholash uchun) Poligrafiyani yaratishning zaruriy sharti odamning yolgʻonchiligi uning hissiy reaksiyasini keltirib chiqaradi, shuning uchun oʻlchanadigan psixofiziologik koʻrinishlar bilan birga keladi degan fikr edi. Misol uchun, yolgʻondan kelib chiqadigan stress terlashni va shuning uchun terining oʻtkazuvchanligini oshishi. Biroq, yolgʻon gapirish bilan bogʻliq boʻlgan oʻziga xos fiziologik javoblar mavjud emas.
Sinov natijalarining ishonchliligi poligrafiyachining malakasiga, tekshirilayotgan shaxsning shaxsiyatiga va berilgan savollarning turlariga bogʻliq. Notoʻgʻri salbiy va notoʻgʻri ijobiy natijalar xavfi mavjud.
Rossiya Federatsiyasi hududida yolgʻonni aniqlash sohasidagi qonunchilik va cheklovlar
Bugungi kunda Rossiyada ushbu faoliyat sohasini tartibga soluvchi qonunchilik yoʻq, litsenziyaga ehtiyoj yoʻq, poligrafiya ekspertining professionalligi va yaroqliligini aniqlash uchun hech qanday mezon yoʻq.
Yana qarang
Manbalar
Adabiyotlar
uz.wikipedia.org