Yeni Valide masjidi
Yangi Valide masjidi (turkcha: Yeni Valide Camii) — Turkiyaning Istanbul shahri, Üsküdar tumanidagi 18-asrda qurilgan Usmonli masjidi.
Tarix
Uskudardagi Yeni Valide masjidining qurilishi 1708-yilda boshlanib, 1710-yilda qurib bitkazildi. U sulton Ahmad III uchun onasi Emetulloh Rabi’a Gulnush Sulton sharafiga qurilgan. Majmua imaret (hospis), arasta, boshlangʻich maktab, Emetulloh Rabiʼa Gulnush Sulton qabri, hovli shodirvoni (favvora), muvakkitxona (soat minorasi) va idoralardan iborat. Bino klassik Usmonli davriga va Usmonli diniy meʼmorchiligining „Sinon maktabi“ga xosdir. U Istanbulning Üsküdar mahallasida joylashgan. Binoning asosiy qismi toʻrtburchak shaklda boʻlib, tekislangan bosh gumbaz va toʻrtta yarim gumbaz bilan qoplangan. Masjidning har biri ikkitadan balkonli ikkita minorasi bor. Masjid ichidagi xattotlik Hezarfen Mehmet afandining asari hisoblanadi.
Tashqi koʻrinish
Masjid Uskudar tumanidan ajratilgan devor bilan oʻralgan boʻlib, kirish eshigi katta darvoza hisoblanadi. Uning markazida mashhur favvorasi boʻlgan hovli mavjud boʻlib, odamlar bugungi kungacha suv olish uchun boradilar. Masjid hovlisida chinordan palmagacha turli xil daraxtlar, shuningdek, kashtanlar koʻp.
Masjidning asosi sakkiz burchakli, markaziy gumbazli. Uning rejasi Rüstem posho masjidiga oʻxshash, lekin burchak gumbazlari kabi oʻzgarishlar Rüstem posho masjididan koʻra klassikroq xarakterga ega. Bu, shuningdek, 18-asrda mutanosib ravishda balandroq va torroq boʻlgan gumbazlarga nisbatan tendentsiyaning eng qadimgi namunalaridan biridir. Usmonli masjidlari uchun xos boʻlgan kirish ayvonidagi besh gumbaz oʻrniga, Yangi Valide markaziy koʻrfaz ustidagi xochli gumbazdan foydalanadi. Ichki bezak tosh o‘ymakorligi, jumladan, muqarnas — gulli naqshli murakkab tosh o‘ymakorligi naqshlari koshinlardan iborat.
Ichki koʻrinish
Masjidning ichida gul naqshlari mavjud. Old tomonda mehrob va imom uchun minbar mavjud boʻlib, u namoz vaqtida imom musulmon jamoatiga imomlik qilishi va yoʻnaltirishi uchun masjidlarda zarur hisoblanadi. Yuqoridagi gumbazli shiftning ichki qismida turli arab yozuvlari, xususan, zulus xattotligi namunalar mavjud.
Masjidning derazalarida uchli va egri ravoqlardan foydalanilgan.Gumbazlardagi derazalar yumaloq darchalarga ega boʻlib, bu gumbazning ostidagi inshootni pastga itarib yuborish uchun yaratilgan. Kirish yoʻlagi va hovlidagi sakkiz qirrali favvora (shodirvon) chiroyli tosh oʻymakorligidan foydalanilgan.Gulnush qabri ochiq ustki va murakkab metall panjara bilan bezatilgan.
Yana qarang
Manbalar
Qoʻshimcha oʻqish
Havolalar
uz.wikipedia.org