Vladimir Shuxov
Vladimir Grigoryevich Shuxov [1853.16(28).8, hozirgi Belgorod viloyati, Grayvoron shahri – 1939.2.2, Moskva] – rus muhandisi, olim. Faxriy akademik (1929). Mehnat Qahramoni (1932). Moskva Oliy texnika bilim yurtini tugatgan (1876). Neft sanoati texnikasi, qurilish ishlariga doir muhim asarlar muallifi. Texnikaning turli sohalariga oid ilmiy asarlari, loyihalagan inshootlari bilan fan va texnika rivojiga katta hissa qoʻshgan. Sh. loyihasi bilan (meʼmor M. F. Mauyer va Sh. rahbarligida) Samarqanddagi Ulugʻbek madrasasining ogʻib qulay yozgan minorasi tiklangan (1932). U neft sanoati va quvur transporti texnologiyalariga katta hissa qo'shdi.
V. G. Shuxov dunyoda birinchi boʻlib bino va minoralar qurishda poʻlat toʻr qobiqlardan foydalangan. Shuxov arxitekturaga aylanishning bir varaqli giperboloid shaklini kiritib, dunyodagi birinchi giperboloid tuzilmalarni yaratdi.
Faoliyati
Vladimir Shuxov 1924-yildan 1927-yilgacha – Neft quvurlari boʻyicha Davlat reja qoʻmitasining raisi. 1927-yilda Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qoʻmitasining aʼzosi etib saylangan. 1928-yilda Vladimir Grigoryevich SSSR Fanlar akademiyasining muxbir aʼzosi boʻlgan. 1929-yilda esa akademiyaning faxriy aʼzosiga aylangan. 1928-yilda u Moskva shahar kengashi deputati etib saylandi.
1929-yilda V. I. Lenin mukofoti bilan taqdirlangan. Oʻsha yili Shuxovga „RSFSRda xizmat koʻrsatgan fan va texnika arbobi“ faxriy unvoni berilgan. 1929-yildan 1931-yilgacha – Moskva mashinasozlik tresti konstruktorlik byurosining bosh muhandisi boʻlib ishlagan. 1935-yilgacha „Mosmashtrust“ obyektlarini loyihalash boʻyicha texnik maslahatchi boʻlgan.
V.G.Shuxovning qurilish texnologiyasi sohasidagi soʻnggi yirik yutugʻi 1932-yildagi zilziladan soʻng Samarqanddagi qadimiy Ulugʻbek madrasasining qayta tiklanishi boʻldi. Shuxov meʼmor M.F.Mauer bilan birgalikda Ulugʻbek madrasasining qulab tushgan sharqiy minorasini qaytadan tiklagan. Ushbu noyob operatsiya butun dunyoda mashhur boʻlgan.
Shuxov 79 yoshida yoshligida ishlab chiqqan neftni toʻliq qayta ishlash loyihasi amalga oshirilganiga guvoh boʻldi. Uning ishtirokida 1932-yilda Bokuda Sovet kreking zavodi ishga tushirildi. Ishning dastlabki haftalarida Shuxovning oʻzi ishlab chiqarish jarayonini kuzatib bordi.
Nafaqaga chiqqanida, u yolgʻiz hayot kechirdi va faqat doʻstlari hamda eski hamkasblari bilan uchrashib turgan.
Shuxov oʻz ixtirolariga boʻlgan barcha huquqlarni va barcha gonorarlarni Sovet davlati ixtiyoriga oʻtkazgan.
Vafoti
V.G.Shuxov baxtsiz hodisa natijasida 85 yoshida vafot etdi. Tanasining 80% dan koʻprogʻi kuyish tashxisi bilan kasalxonaga yotqizilgan. Shifokorlar besh kun davomida uning hayoti uchun kurashdilar, ammo oltinchi kuni, 1939-yil 2-fevralda Shuxov vafot etgan. U Novodevichy qabristoniga dafn qilingan.
Manbalar
uz.wikipedia.org