Viktoriya davlat kutubxonasi

Viktoriya davlat kutubxonasi — Avstraliyaning Viktoriya shtatining davlat kutubxonasidir. Melburnda joylashgan boʻlib, u 1854-yilda Melburn jamoat kutubxonasi sifatida tashkil etilgan boʻlib, uni Avstraliyaning eng qadimgi jamoat kutubxonasi va dunyodagi birinchi bepul kutubxonalardan biriga aylantiradi. Kutubxonaning keng kolleksiyasi toʻrt milliondan ortiq narsalarni oʻz ichiga oladi, jumladan kitoblar, fotosuratlar, qoʻlyozmalar, xaritalar va gazetalar, ayniqsa Viktoriya materiallariga, jumladan Melburn asoschilari Jon Batman va Jon Pasko Foknerning kundaliklariga, kapitan Jeymsning varaqlari, Kuk va Ned Kellining zirhi mavjud.

Tarixi

19-asr

1853-yilda Viktoriya gubernatori Charlz La Trobe va Redmond Barri tashabbusi bilan birlashtirilgan kutubxona, muzey va galereya qurish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. Yaqinda kelgan meʼmor Jozef Rid tomonidan gʻolib boʻlgan tanlov boʻlib oʻtdi, uning firmasi va uning vorislari keyingi kengaytmalarning koʻpchiligini, loyihalashda davom etishdi. Bino Viktoriya meʼmorchilik sanʼati uslubiy qoidalari boʻyicha qurilib va bezatilgan. Xizmat shaklidan kelib chiqib koʻp yillar saqlanib qolinishi uchun qurilish materiali sifatida marmar toshlar va granitlar tanlangan.

1854-yil 3-iyul kuni yaqinda inauguratsiya qilingan gubernator ser Charlz Xotem yangi kutubxona majmuasi va Melburn universitetiga tamal toshini qoʻydi. Kutubxonaning birinchi bosqichi 1856-yil 11-fevralda vasiylar prezidenti janob Adliya Barri tomonidan tanlangan 3800 kitobdan iborat toʻplam bilan ochildi. Melburn jamoat kutubxonasi oʻsha paytdagi maʼlum boʻlganidek, dunyodagi birinchi bepul jamoat kutubxonalaridan biri boʻlib, 14 yoshdan oshgan har bir kishi uchun ochiq boʻlgan.

Hozir kutubxona joylashgan binolar majmuasi koʻp bosqichlarda qurilgan boʻlib, unda turli kutubxonalar, sanʼat galereyalari va muzey ekspozitsiyalari joylashgan boʻlib, nihoyat 1992-yilda butun blokni toʻldirdi. 1860-yilda Jozef Rid butun blok uchun ulkan majmuani loyihalashtirdi. Loyiha juda mukkamal boʻlib kishini oʻziga tortuvchi dabdabali tashqi ifodaga ega edi.

Keyingi bosqich 1859-yilda ochilgan oldingi qanotning janubiy qismi, shu jumladan, birinchi qavatdagi Qirolicha oʻqish zali. Shimoliy qismi 1864-yilda Abraham Linacre tomonidan toʻliq qoʻshilgan, ammo klassik portiko 1870-yilgacha qurilgan.

1866-yilda Avstraliyaning mustamlakalararo koʻrgazmasi uchun oldingi qanot orqasida bir qator vaqtinchalik zallar qurilgan. 1870-yildan boshlab ularning baʼzilarida Viktoriya sanoat va texnologiya muzeyi joylashgan.

1892-yilda saytda keng koʻlamli kengayish kuzatildi. Oʻsha yili hozirgi Kouen galereyasi va Viktoriya galereyasi NGV foydalanish uchun ochildi. Kredit kutubxonasi ochildi. Va hozir Redmond Barry oʻquv zali IT muzeyini joylashtirish uchun qurilgan. 1899-yilda bu Milliy muzey tomonidan qabul qilindi va uni birinchi direktori Frederik Makkoyning sharafiga McCoy Hall deb oʻzgartirdi.

20-asr

1909-yilda koloniyalararo koʻrgazma binolarining aksariyati yopildi va Katta zal buzib tashlandi. Ular egallagan erning bir qismida Bolduin Spenser Xoll qurildi va kutubxonaning mashhur Gumbazli oʻquv zali ustida ish boshlandi. 1913-yilda ochilgan u Jozef Rid firmasining vorisi, hozirda Bates Smart nomi bilan tanilgan Bates, Peebles va Smart tomonidan ishlab chiqilgan.

1971-yilda Kredit kutubxonasi yopildi. Melburndagi 2004-yilda shahar kutubxonasi ochilgunga qadar davlat kutubxonasisiz boʻlishi kerak edi.

Kutubxonaning sharqiy qismida joylashgan Redmond Barry oʻquv zali kutubxonaning zamonaviy kitoblar, jurnallar va davriy nashrlar toʻplamiga ega boʻlib, folio oʻlchamdagi kitoblar va qoʻshimcha mustaqil oʻquv stollari bilan taʼminlangan. U 1893-yilda Sanoat va texnologiya muzeyi uchun uy sifatida qurilgan. 1899-yildan 1997-yilgacha u Viktoriya milliy muzeyiga (hozirgi Melburn muzeyi) aylandi va shu vaqt ichida MakKoy Xoll nomi bilan tanilgan.

21-asr

2015-yilda kutubxona jamiyatning oʻzgaruvchan ehtiyojlarini yaxshiroq qondirish uchun jamoat joylari, dasturlari va inshootlarini oʻzgartirish uchun A$88.1 qiymatidagi besh yillik qayta qurish loyihasini, „Vision 2020“ni boshladi. 2015-yil 29-aprelda Ijodiy sanoat vaziri Martin Foli 2015-16-yilgi Davlat byudjetidan Viktoriya davlat kutubxonasini qayta qurish, jumladan, Qirolicha zalini qayta tiklash haqida, tom tepasida bogʻ-terrasa yaratish, binoga bagʻishlangan teras yaratish uchun 55.4 million dollar ajratishini eʼlon qildi. 2018-yil sentabr oyida Suonston koʻchasining asosiy kirish eshigi vaqtincha yopildi va uning oʻrniga yangi taʼmirlangan Rassel koʻchasi va La Trobe koʻchasi kirishlari almashtirildi.

2019-yil dekabr oyida kutubxona oʻzining Vision 2020 rekonstruksiya loyihasini rasman yakunladi. Hamda bino qayta yana xizmat koʻrsatishni boshladi.

Old maydon

Suonston koʻchasidagi kutubxonaning katta kirish eshigi dastlab piket panjarasi bilan oʻralgan, keyin esa 1870-yillarda temir panjara va darvozalar bilan oʻralgan boʻlsa, 1939-yilda panjara olib tashlanishi va diagonal yoʻllarning yaratilishi bilan boʻsh joy ochildi.

Old hovlida bir qancha haykallar mavjud. Bir juft bronza sherlar 1860-yillardan boshlab 1937-yilda yomonlashgani sababli olib tashlanganiga qadar kirish joyini yonma-yon qoʻydi. Janob Adliya Ser Redmond Barrining yodgorlik haykali, QC, Jeyms Gilbert tomonidan va Persival Ball tomonidan qurilgan asosiy zinapoyaning markaziy maydonchasiga 1887-yilda oʻrnatildi. Kirish maydonchasi yonida 1889-yilda ingliz haykaltaroshi Ser Jozef Edgar Boem tomonidan oʻrnatilgan Avliyo Jorj va Ajdaho va 1907-yilda oʻrnatilgan fransuz haykaltarosh Emmanuel Fremiet haykalining nusxasi Janna d’Ark joylashgan. Avstraliyalik haykaltarosh Piter Korlett tomonidan Charlz La Trobe haykali 2006-yilda maysazorning shimoli-sharqiy burchagiga oʻrnatilgan.

Oʻqish xonalari

Gumbaz

Gumbazli oʻquv zali 1913-yilda ochilgan boʻlib, u Norman G. Peebles tomonidan Bates Smart arxitektor tomonidan ishlab chiqilgan. Uning sakkiz burchakli maydoni milliondan ortiq kitob va 600 ga yaqin kitobxonni oʻziga sigʻdira oladi. Qubba shaklida qurib bitkazilganidan keyin dunyodagi eng katta gumbazli bino boʻldi.

2003-yilda gumbaz ostidagi maydon rasman La Trobe oʻqish zali deb oʻzgartirildi va hozirda kutubxonaning 1965-yilda La Trobe binosida boʻlgan Avstraliyana kolleksiyasi joylashgan.

Toʻplamlar

La Trobe jurnali

Ushbu nashr 1968-yilda Viktoriya Davlat kutubxonasining doʻstlari tomonidan kutubxonaning Avstraliya kolleksiyasiga (oʻsha paytda „La Trobe kutubxonasi“ da joylashgan) qiziqishni oshirish uchun asos solingan. 1998-yilda Viktoriya Davlat kutubxonasi fondi jurnalning homiysi boʻlib, nashrni sezilarli darajada kengaytirish imkonini berdi.

Binodagi shaxmat toʻplami

Kutubxonada shaxmat tarixi, oʻrganish va amaliyotiga bagʻishlangan keng turdagi materiallar mavjud boʻlib unda dunyodagi eng yirik uchta shaxmat kollektsiyasidan biri boʻlgan Anderson shaxmat kolleksiyasi buyumlari toʻplami ham mavjud. Shaxmat zali 2017-yil fevral oyida yopildi, toʻplamlar vaqtincha LaTrobe oʻqish zaliga koʻchirildi. 2019-yilda shaxmat kolleksiyasi va oʻyin toʻplamlari yangilangan Ian Potter malikasi zaliga koʻchirildi.

Kutubxonaning koʻpgina elektron maʼlumotlar bazalari Davlat kutubxonasi aʼzosi sifatida roʻyxatdan oʻtgan har qanday Viktoriya fuqarosi uchun uydan mavjud. Maʼlumotlar bazalariga koʻp mavzuli jurnal va jurnal maqolalari maʼlumotlar bazalari kiradi.

Milliy omonat (NED)

Avstraliya Milliy va Davlat kutubxonalari kutubxonasi aʼzosi kutubxonasi sifatida tashkilot 1968-yildagi Mualliflik huquqi toʻgʻrisidagi qonunga 2016-yilda kiritilgan oʻzgartirishga muvofiq Avstraliyaning barcha noshirlariga elektron nashrlarni yuklash imkonini beruvchi Milliy edeposit tizimini yaratishda hamkorlik qildi. va qonuniy depozitga oid boshqa mintaqaviy qonunlar va bu nashrlarni Trove orqali istalgan joydan onlayn (kirish shartlariga qarab) ochiq qiladi. Viktoriya davlat kutubxonasining bosh direktori va NSLA raisi sifatida Keyt Torni loyihaning ikki yillik qurilish bosqichida 100 marta yigʻilgan boshqaruv qoʻmitasida muhim rol oʻynadi.

Boshqa xizmatlar

Viktoriya davlat kutubxonasi jamoat va maktablar uchun taʼlim dasturlari, „Oʻqish masalalari“ kabi konferentsiyalar va kutubxona tadqiqoti stipendiyalarini taqdim etadi. Kutubxonada „Yoshlar adabiyoti markazi“ yoshlari fantastika jamiyati joylashgan. 1994—2014-yillarda u Vicnet hamjamiyatining internet xizmatini boshqargan.