Viktor Ivanovich Belyayev
Viktor Ivanovich Belyayev (28-aprel [11]-may 1902, Toshkent, Rossiya imperiyasi — 7-may 1976, Leningrad, SSSR) — sovet arabshunos tarixchisi, arab qoʻlyozmalari boʻyicha mutaxassis. Filologiya fanlari nomzodi, professor.
Biografiyasi
Otasi advokat bo‘lgan. 1921-yilda Turkiston Sharq institutiga o‘qishga kirib, arab tilini o‘rgangan. 1923-yilning kuzida Leningrad davlat universiteti ijtimoiy fanlar fakultetining etnologiya-lingvistika bo‘limiga o‘qishga kirib, arab tili va adabiyoti, shuningdek, fors tilini o‘rgangan. 1925-yilda Leningrad davlat universitetini tamomlagan.
Universitetni tugatgach, Osiyo muzeyiga stajyor sifatida qabul qilingan (1926-1929). 1933-yilda SSSR Fanlar akademiyasining Kitoblar, hujjatlar va xatlar institutiga ishga kirgan. Arab numizmatik kolleksiyalari, arab paleografiyasi va papirologiya yodgorliklarini o‘rgangan. 1936-yil oxirida bu institut Tarix instituti bilan birlashtirilgan, shu munosabat bilan Belyayev Sharqshunoslik institutining qo‘lyozmalar bo‘limiga ishga o‘tgan. U yerda islom fondi qoʻlyozmalarining tavsifi bilan shugʻullangan, arab tili idorasida ishlagan. Turkmaniston tarixiga oid arab manbalarini tarjima qilish bilan shugʻullangan. 1937-yil boshida filologiya fanlari nomzodi bo‘lgan.
1939-1940-yillarda Sovet-Fin urushida qatnashgan. Yarador bo‘lgach, institutda yana ilmiy ish bilan shug‘ullangan. Ulug‘ Vatan urushi yillarida Belyayev Sharqshunoslik instituti bilan birgalikda dastlab Kalugada, keyin Toshkentda ijodiy safarda bo‘lgan.
1945-yil 15-apreldan 1950-yilgacha SSSR Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti qoʻlyozmalar boʻlimi mudiri. Belyayev qoʻlyozma materiallarini saqlashda toʻliq tartib oʻrnatgan, uning ishtiroki va rahbarligida institut qoʻlyozmalarining koʻplab kataloglari tuzilgan. 1951-yilda I.Yu. Krachkovskiy vafotidan keyin Belyayev SSSR Fanlar akademiyasi Sharqshunoslik instituti arabshunoslarining Leningrad guruhiga rahbar etib tayinlangan, keyinchalik bu institut akademik I. Yu. Krachkovskiy nomidagi arabshunoslik kabinetiga aylantirilgan.
1959-yil oxirida Leningrad davlat universitetining Sharq fakultetiga arab filologiyasi kafedrasi mudiri lavozimiga o‘tkazilgan. 1963-yil oktabr oyida professor ilmiy unvonini olgan.
Qohira arab tili akademiyasining muxbir aʼzosi (boshqa bayonotga koʻra — faxriy aʼzosi). Sharqshunoslarning xalqaro qurultoylarida ishtirok etgan.
1940-yildan Belyayev ,,Abbosiylar xalifaligi tarixchisi as-Suliy (X asr)" nomli doktorlik dissertatsiyasi ustida ishlagan. Sharqshunoslik arxivida saqlanayotgan hujjatlarga ko‘ra, Belyayevning dissertatsiya ustida ishlashiga og‘ir turmush sharoiti to‘sqinlik qilgan. Olim keksa qaynotasi va kasal rafiqasi bilan 1 xonali kommunal kvartirada yashagan. Belyayev ishlagan as-Suliyning arabcha matni tarjimasini uning shogirdi Anas Xolidov yakunlagan.
Publikatsiyasi
Manbalar
Adabiyot
Havolalar
uz.wikipedia.org