Vengriyadagi turklar
Vengriyadagi turklar , shuningdek,
turk vengerlari va
vengriya turklari deb ataladi, (veng.: Magyarországi törökök , turkcha: Macaristan Türkleri) Vengriyada yashovchi etnik turklarni nazarda tutadi. Turk xalqi birinchi marta Usmonlilar Vengriya hukmronligi davrida (1541—1699) asosan Onadoʻludan koʻchib kela boshlagan. Usmonli-turk migratsiyasining ikkinchi toʻlqini 19-asr oxirida Usmonlilar imperiyasi va Avstriya-Vengriya imperiyasi oʻrtasidagi munosabatlar yaxshilanganda sodir boʻldi, buning natijasida esa muhojirlarning aksariyati Budapeshtga joylashdi. Bundan tashqari, soʻnggi paytlarda Turkiya Respublikasidan, shuningdek, Usmonli imperiyasidan keyingi boshqa davlatlardan (masalan, Bolgariya) turklarning koʻchishi kuzatildi.
Madaniyat
Tili
Vengriya turklarining aksariyati ikki tilli boʻlib, ular turk va venger tillarida gaplasha oladi. Bundan tashqari, 16-17-asrlarda Usmonlilar hukmronligi tufayli turk tili katta venger jamiyatiga ham taʼsir koʻrsatdi. Bugungi kunda venger tilida hali ham koʻplab turkiy soʻzlar mavjud.
Dini
Vengriyada arablar bilan bir qatorda turk xalqi musulmon aholisining asosiy qismini tashkil qiladi. Musulmon jamoasi tomonidan bir qancha tarixiy Usmonli-Turkiya masjidlari, jumladan Pechdagi Yakovali Hasan Posho masjidi va Siklosdagi Malkoch Bey masjidi ishlatiladi.
Aholi
2001-yilgi aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, 2711 nafar aholi „turk tillari oilasi“ ostida oʻz tillarini eʼlon qilgan, ularning aksariyati (57,73 %) „usmonli turkiy“ etnikiga mansubligini bildirgan (1565). Bundan tashqari, 12 kishi „turk“ va 91 nafar kishi „bolgar-turk“ deb eʼlon qilingan (Bolgar turklari); qolganlari boshqa turkiy elatlarni eʼlon qilgan. 2011-yilgi aholini roʻyxatga olishda 5209 kishi oʻzlarini „Török nyelvek“ („turk tillari“) deb eʼlon qildi; ammo nashrda turli turkiy guruhlar orasidagi farq koʻrsatilmagan.
Bundan tashqari, Vengriyada Turkiyadan kelgan 2500 nafarga yaqin turk muhojirlari ham yashaydi.
Tashkilotlar va uyushmalar
2005-yilda turk jamiyati etnik venger musulmonlari bilan birgalikda „Muloqot platformasi“ni tashkil qildi. 2012-yilga kelib, Budapesht yaqinidagi Szentendre shahrida „ Gul Baba Turk-Vengriya Madaniyati Jamiyati“ yangi turk madaniyat birlashmasi tashkil etildi.
Taniqli odamlar
Manbalar
uz.wikipedia.org