Vengriya-Buyuk Britaniya munosabatlari
Buyuk Britaniya — Vengriya munosabatlari deganda Vengriya va Buyuk Britaniya oʻrtasidagi tashqi va diplomatik aloqalar tushuniladi. Vengriya 1918-yilgacha mustaqillikka erishgunga qadar Avstriya imperiyasining bir qismi edi. Ikki davlat 1920-yilda diplomatik munosabatlar oʻrnatgan.
Tarix
XIX asr
XVIII asr boshlarida Vengriya Britaniyada unchalik mashhur emas edi va uning obroʻsi salbiy boʻlgan. Sayohatchilar oʻsha uzoq mamlakatdagi taraqqiyot toʻgʻrisida xabar berishar ekan, bu fikrlar doimiy ravishda oʻzgarib turgan. Britaniyalik kuzatuvchilar Vengriyani ham mamlakat, ham viloyat sifatida koʻrganlar. Biroq, 1849-yilgi rus istilosi Vengriyaga qurbon sifatida hamdardlik bildirishga sabab boʻldi. 1900-yilga kelib ingliz kuzatuvchilari Vengriyani Avstriya-Vengriya imperiyasining ajralmas qismi sifatida koʻrishgan.
1848-yildan 1914-yilgacha Vengriya maqomi Britaniya diplomatiyasida ahamiyatsiz rol oʻynagan. Londonning asosiy maqsadi kuchlar muvozanatini tinch yoʻl bilan saqlash edi. U Rossiya va Gabsburg imperiyasida yashovchi slavyanlarni muvozanatlash uchun qoniqarli va barqaror Vengriyani kurash maydonda koʻrdi. Britaniyaning Vengriyaga xayrixohligi Vengriya mustaqilligini Gabsburglar hukmronligidan tan olishgacha davom etmadi. Lajos Kossuth boshchiligidagi 1848-yilgi Vengriya inqilobi 1848-1851-yillarda butun Britaniyada kuchli qoʻllab-quvvatlandi. Biroq Kossuthning Avstriya imperiyasidan mustaqil boʻlishga chaqiruvlariga Britaniya siyosati eʼtibor bermadi. Tashqi ishlar vaziri Lord Palmerston parlamentga, agar Vengriya mustaqillikka erishsa, Britaniya Yevropa uchun katta baxtsizlik deb hisoblashini aytdi. U birlashgan Avstriya imperiyasi Yevropa zarurati va Britaniyaning tabiiy ittifoqchisi ekanligini taʼkidladi. Vengriyadagi liberal islohotchilar Britaniyani oʻzlari izlayotgan parlament hukumati namunasi sifatida diqqat bilan kuzatganlar. Ular, ayniqsa, inglizlarning erkin savdo harakati tomonidan jalb qilingan. Vengrlar reaksion senzurani ayyorlik bilan chetlab oʻtishdi. Ingliz siyosatini tanqid qilish bahonasida ular feodal Vengriyani oʻzgartirish tarafdori boʻldilar.
XX asr
1924-yilda Angliya banki Vengriya qirollik banknot instituti bilan kelishuvga erishdi. Buyuk Britaniya Vengriyani qayta qurish va Yevropa savdosiga qayta kirishini moliyalashtirdi. Bu har ikki xalqning tashqi aloqalarining katta kengayishini koʻrsatdi va Britaniyaning Nyu-York banklarini Yevropaga kirib kelishini oldini olishga qaratilgan harakatlarining bir qismi boʻlgan.
Ikkinchi jahon urushi paytida Buyuk Britaniya 1941-yil 5-dekabrgacha Vengriyaga urush eʼlon qilmagan.
1984-yil 2-4-fevral kunlari Bosh vazir Margaret Tetcher Sharqiy blokga birinchi rasmiy tashrifi bilan Vengriyaga tashrif buyurgan. Tetcher bosh vazir Dyordj Lazar va birinchi kotib Yanos Kadar bilan uchrashishi rejaga kiritilgan, ammo oxirgi daqiqada ularning uchrashuvi bekor qilindi. Tetcher Hősök tere va Solymardagi Hamdoʻstlik urushi qabristoniga gulchambar qoʻydi.
Doimiy diplomatik vakolatxonalar
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org