Vatandosh jangchilar yodgorligi Peleduy
"Ulugʻ Vatan urushi yillarida halok boʻlgan vatandoshlar sharafiga oʻrnatilgan yodgorlik" — Saxa Respublikasi (Yakutiya) Lenskiy Ulusdagi shahar tipidagi Peleduy shaharchasida „Ulugʻ Vatan urushi yillarida halok boʻlgan askarlar xotirasiga“ bagʻishlab oʻrnatilgan yodgorlik. Mintaqaviy ahamiyatga ega tarixiy va madaniy yodgorlik hisoblanadi.
Umumiy maʼlumot
Ulugʻ Vatan urushidagi gʻalabadan soʻng, Saxa (Yakutiya) Respublikasining shahar va qishloqlarida halok boʻlgan askarlar xotirasiga bagʻishlangan yodgorlik va haykallar faol oʻrnatila boshlandi. Vatandosh askarlar haykali 1974-yilda Lenskiy Ulusdagi Peleduy qishlogʻining markazida, Panteleimon cherkovidan unchalik uzoq boʻlmagan Pobedi koʻchasi boʻylab, qishloq maktabi va shaharcha maʼmuriyati yonida oʻrnatilgan.
Tarixi
Saqlanib qolgan arxiv maʼlumotlari va hujjatlariga muvofiq, Ulugʻ Vatan urushi yillarida frontga joʻnatish uchun koʻngillilar guruhlari tuzila boshlangan, iyul oyida qishloqning koʻplab aholisi Qizil Armiya safiga chaqirilgan. 1941-yilda Trans-Baykal harbiy okrugi Lenskiy tumanidan 893 kishini harbiy xizmatga chaqirgan. Keyingi yili — 791 kishi chaqilrilgan. Ulugʻ Vatan urushi yillarida Lenskiy tumanidan jami 3571 kishi safarbar qilingan; shundan 2873 kishi harbiy xizmatga jalb qilingan. 2563 nafari qaytgan, 1008 nafari vafot etgan yoki bedarak yo‘qolgan.
Yodgorlik tavsifi
Peleduy qishlogʻidagi yodgorlik steladan iborat boʻlib, uning tepasida Sovet davlati ramzlari — oʻroq va bolgʻa joylashgan. Stelaning ostiga uch bosqichli poydevor qurilgan. Yodgorlikning butun majmuasi betondan yasalgan va toʻq jigarrangga boʻyalgan. Yodgorlikda oltin rangga boʻyalgan askar haykali markaziy oʻrin tutadi. Asosiy stendda Ulug‘ Vatan urushi qatnashchilarining ismlari va „Sening isming o‘lmas“, „Asrlar davomida yashab kelayotgan jasorat“ yozuvlari tushirilgan esdalik lavhalari o‘rnatilgan. Yodgorlik kompozitsiyasi atrofida archa, qaragʻay va qayin kabi daraxtlar oʻsgan.
Yodgorlik Rossiya Federatsiyasi xalqlarining madaniy merosi obyektlari roʻyxatiga kiritilgan va davlat muhofazasiga olingan. Yoqutiston ASSR Vazirlar Kengashining 1976-yil 31-dekabrdagi 484-sonli „Yoqut ASSR tarixiy va madaniy yodgorliklarining holati va muhofazasini yaxshilash chora-tadbirlari to‘g‘risida“gi qaroriga muvofiq yodgorlik madaniy meros obyektlari reestriga kiritilgan.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org