Uzeir Abduramanov
Uzeir Abduramanovich Abduramanov (qrim tatarcha: Üzeir Abduraman oğlu Abduramanov, ruscha: Узеир Абдураманович Абдураманов; 25-mart 1916-yil — 17-yanvar 1991-yil) — Ikkinchi Jahon urushi qatnashchisi. Germaniya-Sovet urushi davrida Qizil armiyada minachi boʻlgan. Dushmanning kuchli olovi ostida qoʻshinlarni Soj daryosi orqali xavfsiz oʻtishini taʼminlagani tufayli 1944-yil 15-yanvarda Sovet Ittifoqi Qahramoni medaliga sazovor boʻlgan. Butun urush davomida Qizil Armiyada xizmat qilgani hamda jasorati eʼtirof etilishiga qaramay, qrim tatarlari sababli 1945-yilda Oʻzbekistonga deportatsiya qilingan. 1944-yilgi deportatsiya paytida uning butun oilasi ham surgun qilingan.
Hayoti
Abduramanov 1916-yil 25-martda Kashik-Degirmen yoki Qrimning Jagʻa Mamish shahrida qrim-tatar dehqon oilasida tugʻilgan. 1933-yilda savdo maktabini tugatgan. 1939-yilda Qizil armiyaga chaqirilguncha Simferopoldagi transport va otchilik arteli raisining oʻrinbosari boʻlib ishladi.
1939-yilda Qizil Armiya safiga chaqirilgan.
1941-yildan Ikkinchi jahon urushi Stalingrad jangida qatnashgan.
1943-yil sentyabr oyida Novye Tereshkovichi qishlogʻi (Gomel viloyati, Gomel viloyati, Belorusiya SSR) hududidagi janglar paytida brigadir Uzeyir Abduramonov boʻlimi Soj daryosini kesib oʻtdi. Topshiriq muvaffaqiyatli bajarilgan boʻlsa-da, otryadda 17 nafar askardan atigi uch nafari tirik qolgandi.
SSSR Oliy Kengashi Prezidiumining 1944-yil 15-yanvardagi „Qizil Armiya generallari, ofitserlari, serjantlari va oddiy askarlariga Sovet Ittifoqi Qahramoni unvonini berish toʻgʻrisida“gi farmoni asosida Uzeir Abduramanov „Frontda nemis fashist bosqinchilariga qarshi qoʻmondonlik jangovar topshiriqlarini namunali bajarganligi va bir vaqtning oʻzida koʻrsatgan jasorati va qahramonligi uchun“ unvoni bilan taqdirlangan.
1944-yil 18-mayda Qrim tatarlari deportatsiya qilindi. Bu Uzeyir Abduramonovlar oilasiga ham salbiy taʼsir koʻrsatdi. Urushdan keyin nafaqaga chiqqan, oilasi bilan O‘zbekiston SSRga surgun qilingan. Oʻsha yili „Ogonyok“ jurnalida uning surati Sovet Ittifoqi Qahramonlari (turli millat vakillari) galereyasiga kiritilgan maqolada uning qrim-tatar emas, balki ozarbayjon ekanligi koʻrsatilgan.
1950-yillarning oxirida u Qrim tatarlari milliy harakati aʼzosi boʻldi. Uchrashuvlarda va turli norozilik namoyishlarida qatnashgan. Xalq vakillaridan biri sifatida Moskvaga uchib ketdi. Koʻpincha sheriklari uning uyiga yigʻilishardi, shundan soʻng ular DXOga tez-tez soʻroq qilish uchun chaqirilardi.
1962-yilda Navoiy shahriga koʻchib oʻtgan, uran zavodida ishlagan.
1991-yil 19-yanvarda Navoiyda vafot etdi.
Mukofotlar
Xotirasi
2015-yil 13-aprelda Qrimning Jagʻa Mamish qishlogʻida unga atalgan yodgorligi oʻrnatildi.
Eslatmalar
Manbalar
uz.wikipedia.org