Ustav Kapitali

Ustav kapitali — aksiyadorlik jamiyatining ustavida kayd etilgan pul ifodasidagi dastlabki, boshlangʻich kapital. Ustav kapitali aksiyalar sotishdan tushumlar, taʼsischilarning xususiy qoʻyilmalari va davlat qoʻyilmalari hisobidan yuzaga keladi. Ustav kapitaliga badallar fakat pul mablagʻlari koʻrinishida emas, balki mulk shaklida, maye., imoratlar, yer, shuningdek, intellektual mulk obʼyektlari: patentlar, litsenziyalar, loyihalar shaklida ham boʻlishi mumkin. Ustav kapitali tuzilgan tashkilot faoliyatining moddiyashyoviy, pul, ilmiytexnika, axborot asosini tashkil etadi. Ustav kapitali balansning passivida qayd etiladi.

Ustav kapitali ta’sis hujjatlarida belgilangan hissalarning (pul ifodasidagi) yig‘indisidir. Ustav kapitaliga hissa shaklida qo‘shiladigan moddiy va nomoddiy aktivlar ta’sischilar kelishuviga yoki yuridik shaxs ijrochi organining qaroriga ko‘ra baholanadi va hisobga olinadi. Qo‘shilgan kapital aksiyalarni nominal qiymatidan baland narxlarda dastlabki sotishdan olinadigan emissiya daromadini aks ettiradi. Zaxira kapitali mol-mulkni qayta baholash chog‘ida hosil bo‘ladigan inflatsiya zaxiralarini, shuningdek, tekinga olingan mol-mulk qiymatini aks ettiradi. Ustav kapitali- davlat ro'yxatidan o'tgan tashkilotning ta'sis hujjatlarida belgilangan miqdor. Tashkilotning ustav faoliyatini ta'minlash uchun mulkdorlar tomonidan dastlab investitsiya qilingan mablag'lar miqdoridan 80-schyotning debetida aks ettirilgan qarzlari miqdori bilan farqlanadi. Ustav kapitali yuridik shaxsning kreditorlari manfaatlarini kafolatlaydigan mol-mulkining eng kam miqdorini belgilaydi.

Depozit fondining hajmidan kelib chiqqan holda, ishtirokchilarning kompaniyadan foyda olish huquqi, shuningdek, yuzaga keladigan majburiyatlarni to'lash majburiyatlari belgilanadi. Ustav kapitaliga nisbatan biroz beparvo munosabatning stereotipi ko'pincha tashkilotlarning uni belgilashga moyilligi bilan bog'liq. Albatta, millionlab aylanmalari bo'lgan tashkilot uchun bu miqdor bejiz emas, bundan tashqari, bu kompaniya a'zolari yoki uning kreditorlari tomonidan tajovuzga qadar sarflanmagan kapitaldir. Ammo shunday tashkilotlar ham borki, ular haqiqatan ham aniq tayyor va o'z majburiyatlarini ustav kapitali bilan bajarishga majburdirlar. , Misol uchun, bunday fond hajmi 300 million rubl, shunga o'xshash ko'rsatkich uchun belgilangan, 200 million -. Agar biz ustav kapitalini nuqtai nazardan ko'rib chiqsak, unda, albatta, bu operatsion tashkilotga foyda keltirmaydi. Aynan shuning uchun ham uning doimiy ravishda qurilishi mamlakatimizda qabul qilinmaydi. Pul oqimlari va boshqa turdagi garovlar hisobini yuritish pul shartlari ishtirokchilar (aktsiyadorlar) kontekstida 80-sonli maxsus hisobvaraq taqdim etiladi.Ishtirokchilar tomonidan pul mablag'larini qabul qilish va tasarruf etish 75-sonli schyot - ta'sischilar bilan hisob-kitoblar doirasida amalga oshiriladi.

Moliyaviy terminologiyaga ko'ra, "nizom" so'zi, xususan, tashkilotlarning asosiy fondining ta'rifiga ishora qiladi. Bu birinchi bo'g'inga urg'u berib, nizomga munosabatni bildiradi. Ta'rif ustav kapitali, ustav fondi yoki shaharning ustav sudi kabi iboralarda qo'llaniladi. "Qonuniy" ma'nolaridan foydalanish biror narsa tomonidan o'rnatilgan tushunchada qo'llaniladi. Ta'rif harbiylashtirilgan tashkilotlarning nizomlariga ko'proq mos keladi. Masalan, qonun hujjatlarida belgilangan forma. Biroq, morfologik jihatdan ikkala so'z ham bir xil.

Kapitalning asosiy fondi tashkilotdagi ishtirokchilarning ulushlaridan iborat. Ko'pincha kapital miqdori biznesning tug'ilish bosqichida har bir ta'sischining huquq va majburiyatlarini aniqlash uchun ishlaydi. Ular tijorat tadbirining "poydevorini" mustahkamlash uchun ishtirokchi sifatida harakat qilishlari mumkin. Qoidaga ko'ra, bunday shaxslarning tarkibi oldindan ma'lum, bunday tashkilotlarning rahbarlari affillangan shaxslar hisoblanadi. Dan tashqari tashkiliy tuzilma ustav kapitali har bir aktsiya uchun to'lov usuli mezonlarini ajratib ko'rsatishi kerak. Shunday qilib, yangi yoki allaqachon ishtirokchilar mavjud tashkilot to'lov usulini tanlashda deyarli cheksiz. Ta'sischilar naqd pulda to'lov sifatida taqdim etish huquqiga ega pul mablag'lari va baholash kompaniyasi tomonidan tekshirilishi mumkin bo'lgan printer. To'g'ri, yoqilgan umumiy yig'ilish, korxonaning asosiy hujjatining mazmuniga ko'ra ishlaydigan, kapital tarkibiga aniq cheklovlar kiritilishi mumkin. Ko'pincha ta'sischilar ulush uchun to'lov sifatida qabul qilmaslikka qaror qilishadi ustav kapitali uchinchi shaxslar tomonidan chiqarilgan veksellar yoki qimmatli qog'ozlar.

Ustav kapitali korxonalar uchun xos bo'lgan, joriy muvofiq normativ hujjatlar o'z ustaviga ega bo'lmasligi mumkin. Ayni paytda, bunday tashkilotlarda bo'lishi kerak ta'sis memorandumi, unda ustav kapitalini shakllantirish tartibi belgilangan. Bunday korxonalar toifasiga (e'tiqod bo'yicha) kiradi. Kapital tarkibi standart - investorlarning ulushlariga ko'ra. korxonaning bevosita faoliyatini amalga oshirish uchun foydalaniladigan mulkni aniqlash xarakteristikasi. Ustav kapitalining fond sifatida ta'rifi qiymati jihatidan bir xil bo'lsa-da, ko'proq mos keladi. investitsiya fondlari. Bunday ta'rif ma'lum bir turni saqlash uchun tuzilgan ixtisoslashtirilgan fonddagi ishtirokchilarning ulushli badallari to'plamini nazarda tutadi tadbirkorlik faoliyati. eng qiziqarli fondni ifodalaydi. Korxonaning shakllanish bosqichida u minimal bo'lishi mumkin, ammo keyinchalik ta'sischilarning ulushini o'zgartirmasdan ko'paytirilishi mumkin. Aktsiyalar fuqarolar o'rtasida qayta taqsimlanganda yoki bir qismini tashkilotning o'zi sotib olishi mumkin. O'zaro fondda bu sodir bo'lmaydi - siz chiqqaningizda ulush kamayadi.

Ustav kapitali hamma uchun zarur, istisnosiz, o'tishni rejalashtirgan va keyin shug'ullanadigan korxonalar tijorat faoliyati, daromad oling. Jamiyat fondi bilvosita davlat nazorati vositasidir, chunki uning ustav kapitalidagi har qanday o'zgarish (qayta taqsimlash) yangi ma'lumotlarni kiritish uchun hujjatlar to'plamini taqdim etish bilan birga keladi. Ustav kapitalini shakllantirish majburiyatiga kelsak, eng kam miqdor yo'q, chunki ular o'z majburiyatlari bo'yicha barcha mol-mulki bilan javob beradilar.

Asosiylari, ta'rifga ko'ra, biznesning asoschilaridir. Ko'pincha, amalda, uchinchi tomon kapitalini joriy etish tartibi qo'llaniladi. Investor yangi ishlab chiqarish ob'ektlarini sotib olganida yoki kompaniyaning o'tgan davrlarda to'lanmagan muhim qarzlarini o'chirganda, chora to'liq oqlanadi. O'z hissasi uchun investor ustav kapitalida baholash nuqtai nazaridan ma'lum bir ulushni talab qilishi mumkinligi juda mantiqiy. Misol uchun, agar investor 5 millionga dastgoh sotib olsa, tashkilotning yillik aylanmasi 40 millionni tashkil etadi, uning ulushi taxminan 1/16 ni tashkil qiladi. Yuqorida aytib o'tilganidek, aktsiyalarni to'lash bahoga ega bo'lgan har qanday vositalar bilan, shu jumladan, amalga oshirilishi mumkin. Buyuk Britaniya depozit mumkin va va to'g'ridan-to'g'ri joriy hisob.

Ustav kapitali — aksiyadorlik jamiyatining ustavida kayd etilgan pul ifodasidagi dastlabki, boshlangʻich kapital. Ustav kapitali aksiyalar sotishdan tushumlar, taʼsischilarning xususiy qoʻyilmalari va davlat qoʻyilmalari hisobidan yuzaga keladi. Ustav kapitaliga badallar fakat pul mablagʻlari koʻrinishida emas, balki mulk shaklida, maye., imoratlar, yer, shuningdek, intellektual mulk obʼyektlari: patentlar, litsenziyalar, loyihalar shaklida ham boʻlishi mumkin. Ustav kapitali tuzilgan tashkilot faoliyatining moddiyashyoviy, pul, ilmiytexnika, axborot asosini tashkil etadi. Ustav kapitali balansning passivida qayd etiladi.

O'z kapitali korxona samaradorligini baholash uchun ishlatiladi. Uning doimiy foyda ko'rsatkichi bilan ko'payishi kompaniyaning xatolari va noto'g'riligi dalilidir va bu, o'z navbatida, korxonaning qulashiga olib keladi.

Bundan tashqari, ustav kapitali sug'urta kompaniyalari yoki kredit uyushmalarini yaratish uchun ishlatilishi mumkin. Birinchi holda, u tegishli vaziyat yuzaga kelganda sug'urta to'lovlarining kafili sifatida ishlaydi. Kredit uyushmasida bu "o'zaro yordam fondi" deb nomlanadi, aksionerlar pul mablag'larini pul muammolarini hal qilishda foydalanishi mumkin.

Ustav kapitali qanday ishlatilganidan qat'i nazar, u bilan ishlash qoidalari ustav hujjatlarida etarlicha batafsil bayon etilishi va korxonaning buyruqlari va boshqa hujjatlari bilan tartibga solinishi kerak.

O‘zbekiston Respublikasida davlat mustaqilligi qo‘lga kiritilgandan buyon buxgalteriya hisobi tizimini bozor iqtisodiyoti va moliyaviy hisobotlarning xalqaro standartlari talablariga muvofiqlashtirish maqsadida bosqichma-bosqich isloh qilinmoqda. Buxgalteriya hisobini isloh qilish bozor iqtisodiyoti tizimi tamoyillari bo‘yicha o‘tkaziladigan iqtisodiy islohotlarning asosiy elementlaridan biri hisoblanadi. Bozor iqtisodi sharoitida buxgalteriya hisobi faqat hisob-kitob va statistik vazifalarni bajaribgina qolmay manfaatdor tomonlar obyektiv va asoslangan qaror qabul qila olishi uchun xo‘jalikni boshqaruvchi subyektning faoliyati haqida axborot oluvchi, ularni qayta ishlab beruvchi sohaga aylanadi.

Buxgalteriya hisobi tizimini huquqiy boshqarish – muomalada qatnashuvchilarning buxgalteriya hisobi sohasida qonunchilik me’yorlarida ko‘zda tutilgan huquq va majburiyatlari bo‘lib talab majburiyat, ruxsat etilgan huquq tarzidagi boshqaruv formasidir. Buxgalteriya hisobi tizimidagi huquqiy boshqarish tarkibiga huquq me’yorlari, huquqiy munosabatlar, yuridik javobgarlik kabi qator elementlar kiradi. O‘zbekiston Respublikasida buxgalteriya hisobi tizimlari uchun «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun asosiy huquqiy baza hisoblanadi. Qonunda buxgalteriya xizmati mutaxassislari soha bo‘yicha korxonalar rahbarlarining huquq va majburiyatlari buxgalteriya hisobi tizimining asosiy maqsadlari, vazifalari va tamoyillari, buxgalteriya faoliyatini tashkil qilish, asosiy yo‘nalishlari va hisobot tayyorlash kabilar belgilab qo‘yilgan. Mavjud xalqaro amaliyot buxgalteriya hisobini to‘rt darajali me’yoriy boshqarish tizimini ko‘zda tutadi. Birinchi daraja – qonunchilik aktlari, masalan «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun. Ikkinchi daraja – asosiy qoidalar yig‘indisi, ya’ni buxgalteriya standartlari. Bu darajada buxgalteriya hisobi bilan bog‘liq shaxslar bir xilda faoliyat yuritishlari uchun asosiy buxgalteriya tushunchalari va tamoyillari (qoidalari) belgilanadi. Dunyo amalliyotida hozircha 30 dan ortiq standartlar belgilangan. Uchinchi daraja – mamlakat bo‘yicha turli muassasalardagi har xil tarmoqlarda buxgalteriya hisobini yuritish borasida ishlab chiqilgan turlicha uslubiy ko‘rsatma va tavsiyanomalar. To‘rtinchi daraja – hisob ishlarini olib boradigan korxonalarda nashr etiladigan ichki ish hujjatlari va qo‘llaniladigan hujjatlarni yuritish. Birinchi darajaga Respublikamizda 1996-yil 30-yanvarda qabul qilingan «Buxgalteriya hisobi haqida»gi qonun mansub bo‘lishi mumkin. Ikkinchi darajaga hozircha ishlab chiqilayotgan buxgalteriya standartlarini kiritishimiz mumkin. Hozirgi paytda buxgalteriya hisobi milliy standarti (BHMS) tasdiqlangan. Uchinchi darajaga O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va tarmoqning o‘ziga xos xususiyatlariga muvofiq hisob standartlarini aniqlashtiruvchi boshqa idoralarining uslubiy tavsiyalari (ko‘rsatmalari) instruktsiyalar sharhlarini kiritsa bo‘ladi. To‘rtinchi daraja har bitta korxonada mavjud. Korxonaning o‘z ishchi hujjatlari buxgalteriya hisobini tashkil qilish xususiyatlarini va uni yuritishni belgilaydi. Buxgalteriya hisobi yig‘im (tushum) tizimini tartibga solish mumkin; ro‘yxatdan o‘tkazish va pul shaklidagi ma’lumotlarni umumlashtirish xo‘jaliklar operatsiyalarida tashkilotlarning majburiyatlarini va ularning yaxlit, uzluksiz, hujjatli hisob olib borishlarini aks ettiradi.

Hozirgi zamon iqtisodiy sharoitida buxgalteriya hisobining roli o‘zgardi. Agar avvallari hisobning maqsadi nazorat qilish vazifasidan iborat bo‘lgan bo‘lsa, endilikda xalqaro milliy standartlarga ko‘ra, buxgalteriya hisobi va uning asosida tuzilgan moliyaviy hisobotning maqsadi undan foydalanuvchilarga to‘liq va ishonchli ma’lumot taqdim etishdir. Buxgalteriya ma’lumotlaridan foydalanuvchilarni uchta guruhga bo‘lish mumkin.

1. Tashkilot ma’muriyati – direktorlar kengashi, yuqori boshqarmalar xodimlari, menejerlar, bo‘linmalarning rahbarlari va mutaxassislari.

2. To‘g‘ridan to‘g‘ri moliyaviy qiziqish bilan ma’lumotlardan egri foydalanuvchilar, bugungi va potensial investorlar, banklar, asosiy mablag‘ va ishlab chiqarish zaxiralari bilan ta’minlovchilar, boshqa kreditorlar.

3. Ma’lumotlardan qisman moliyaviy qiziqish tufayli egri foydalanuvchilar: soliq idoralari moliya muassasalari, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining nazorat taftish boshqarmasi, auditorlik firmalari, Davlat Statistika qo‘mitasi, mahalliy hokimiyat idoralari va boshqa foydalanuvchilar.

Buxgalteriya hisobi quyidagi asosiy vazifalardan iborat:

- buxgalteriya hisobi schyotlarida aktivlarning ahvoli va harakati, mulkiy huquq va majburiyatlarning ahvoli haqida to‘liq va ishonchli ma’lumotlarni

tuzish;

- samarali boshqarish maqsadida buxgalteriya hisobidagi ma’lumotlarni umumlashtirish;

- moliyaviy, soliq va boshqa hisoblarni tuzish.

Hozirgi zamon hisob adabiyotlarida buxgalteriya hisobining vazifasi quyidagicha bo‘linadi:

- rejali;

- nazoratli;

- ma’lumotli;

- tahliliy (baho);

- hisobli.

uz.wikipedia.org