Urdu tili tarixi

Urdu tilining nomi (urdu اردو‌‎) زبان اردوئے معلى‎(zabān-i urdū-yi muʿalla) “ baland shahar (Dehli) tili” iborasining qisqartmasidir. Dastlab fors tiliga mansub edi. Tilning mahalliy nomi "Lashkari" ( لشکری), qisqasi Lashkari Zabān ( لشکر زبان )

Mugʻallar hukmronligi davrida fors tili rasmiy til boʻlgan. Inglizlar istilosidan keyingina hindustan tili rasmiy tilga aylandi (Lahoriy), hinduviy yoki dehlaviy, yaʼni Dehli shevasi deb ataladigan shaklda), keyinchalik arab harflarida (ham musulmonlar, ham hindular tomonidan) yozildi. . Mamlakatning asosiy tilining rasmiy ravishda arab tilida yozilganligi hindularning noroziligiga sabab bo'ldi, ular hindustani tilida so'zlashadi va devanagar yozuvidan foydalanadilar.Ular 1881 yilda Bixar shtatida rasmiy deb e'lon qilingan hindustani - hind tilining o'z versiyasini yaratdilar. Shu paytdan boshlab hind (hindlar uchun) va urdu (musulmonlar uchun) o'rtasida qonuniy ajratish mavjud edi, ammo ba'zi hind shoirlari Gopi Chand Narang va Gulzar kabi urdu tilida (arab yozuvida) yozishni davom ettirdilar. Britaniya Hindistonining boʻlinishi bilan Pokistonda forslashgan urdu tili rasmiy til sifatida qabul qilindi.

Urdu va hind tillarini “tozalash” uchun bir necha bor urinishlar qilingan, shu jumladan ularni mos ravishda sanskrit va arab-fors tillaridan tozalash orqali. Biroq, hindustani tilining ikkala varianti ham sanskrit yoki fors va arab tillaridan ta'sirlangan. Tilshunoslikda hind va urdu tillari odatda bir xil til hisoblanadi va ular faqat ijtimoiy-siyosiy sabablarga ko‘ra bo‘linadi, ba’zilar fikricha. Ingliz tili, Britaniya hukmronligi davridan beri rasmiy til sifatida, har ikkala tilning leksik tarkibiga ta'sir ko'rsatdi.

uz.wikipedia.org