Upheaval: How Nations Cope with Crisis and Change
Upheaval: How Nations Cope with Crisis and change — amerikalik olim Jared Diamond tomonidan 2019-yilda yozilgan, badiiy bo‘lmagan kitob. Ushbu kitobda Diamond butun mamlakatlarni vayron qilishi mumkin boʻlgan halokatli inqirozlarni (siyosiy, iqtisodiy, fuqarolik, ekologik va boshqalar) va ularni keltirib chiqaradigan koʻplab sabablarni tahlil qilishga harakat qiladi. Oʻz tahlilini real misollar bilan qoʻllab-quvvatlash uchun Diamond Finlandiya, Yaponiya, Chili, Indoneziya, Germaniya, Avstraliya va Qoʻshma Shtatlar kabi davlatlarda sodir boʻlgan inqirozlarni oʻrganadi. Diamond, shuningdek, odamlar shaxsiy jarohatlarini yengish yoʻllarini va bu yondashuvlarni davlatlarga qanday qoʻllash mumkinligini tushunishga harakat qiladi. Uning kutilmagan xulosasi shundaki, odamlar inqirozdan saboq olishadi, ammo mamlakatlar kamdan-kam hollarda. U, shuningdek, Qoʻshma Shtatlar inqirozlar tobora kuchayib borayotgan davlat, degan xulosaga keladi.
Qabul
The Washington Post gazetasi muxbiri Moisés Naím shunday deb yozgan edi:
Oʻzining avvalgi ancha jiddiyroq asari — „Guns, Germs, and Steel“ murakkab, koʻp oʻlchovli voqealarni tushuntirish uchun geografiyaga haddan tashqari tayanishdan aziyat chekkan kabi „Upheaval“ ham psixologiyaga haddan tashqari ishonishdan aziyat chekadi. Lekin qaysidir maʼnoda bu uncha muhim emas. Tahlilda ayrim xatoliklar uchrasa-da, Diamond hikoyachilik qobiliyati porlaydi. Uning terapevtik 12-qadamni tarixga majburlash uchun amalga oshirgan urinishlariga eʼtibor bermang. Uning insoniyat duch kelayotgan xavfli tahdidlar (yadroviy qurollar, iqlim oʻzgarishi, resurslarning kamayishi va tengsizlik) haqidagi toʻgʻri, ammo hayratlanarli fikrlariga ham eʼtibor bermang. Buning oʻrniga, bu tajribali kuzatuvchiga kattaroq haqiqatlarni ochib beradigan kichik tafsilotlarni gʻayrioddiy koʻz bilan koʻrishga ruxsat bering. „Upheaval“ bizning milliy inqirozlarni tushunishimizga hissa qoʻshishdan koʻra sayohatnoma sifatida yaxshiroq xizmat qiladi[5].
The Guardianʼdan Colin Kidd esa quyidagi fikrlarni bildirgan:
Diamondning shaxsiy va milliy jarohatlar, shaxslar psixologiyasi va xalqlarning xarakteri oʻrtasida toʻgʻri parallel chiziqlar oʻtkazish usuli vaziyatning oʻziga xosligini va voqealarning murakkab takrorlanmasligini taʼkidlashga moyil boʻlgan tarixchilar tomonidan qoʻllanilmaydi. Shunday boʻlsa-da, Diamond oʻzi muhokama qiladigan turli xil qiyin vaziyatlarga qarama-qarshi boʻlib, tarixiy imkoniyatning ochiq toʻqimalarini oʻzi boshqarishi mumkin boʻlgan nodeterministik rejimda ogohlantiradi[6].
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org