University College Dublin

Universitet kolleji Dublin ( UCD , ilgari Irlandiya Milliy universiteti, Dublin nomi bilan tanilgan) 20 000 dan ortiq talabalarga ta`lim beruvchi oliygoh Irlandiyadagi eng yirik universitet hisoblanadi. U mamlakat poytaxti Dublin shahrida joylashgan.

Bu Irlandiya Milliy Universitetining ish hududidagi ta'sis universitetidir. 1997-yilgi Universitetlar to'g'risidagi qonunning shartlari Irlandiya Milliy Universiteti Senatining qaroriga binoan uni qayta nomlash holati qo`llanilgan.

Tarix

Uning tarixini 1854-yilda "Irlandiya katolik universiteti", 1908-yilda esa o'z nizomini olgan zamonaviy universitet sifatida kuzatish mumkin.

Irlandiya katolik universiteti

Irlandiyada katoliklarning ozod etilishidan keyingi yillarda Pol Kallen boshchiligidagi harakat oliy ma'lumotni birinchi marta irland katoliklari uchun ochiq qilishga harakat qildi (uning davrida Triniti kolleji (Anglikan) hali ham katoliklarning qatnashishiga to'sqinlik qiladigan diniy testlarni o'rnatgan).

Ushbu sa'y-harakatlar natijasida 1854-yilda Irlandiyada yangi katolik universiteti ochildi va Jon Genri Nyuman uning birinchi rektori etib tayinlandi. Dastlab atigi o'n yetti nafar talaba o'qishga kirdi, ulardan birinchisi Daniel O'Konnellning nabirasi edi.

Xususiy universitet sifatida katolik universiteti hech qachon qirollik farmoniga ega bo'lmagan va shuning uchun tan olingan darajalarni bera olmadi va surunkali moliyaviy qiyinchiliklarga duch keldi. Nyuman 1857-yilda universitetni tark etdi va keyinchalik oliygoh jiddiy tanazzulga yuz tutdi. Bu tendentsiya 1880-yilda Irlandiya Qirollik universitetining tashkil etilishi bilan bu holat o'zgardi.

Qirollik universitetlari to'g'risidagi qonun barcha irlandiyalik talabalarga Universitetlar imtihonlarida qatnashish va o'z darajalarini olish imkonini berdi. Garchi katolik universiteti ko'p jihatdan muvaffaqiyatsiz deb qaralishi mumkin bo'lsa-da, kelajakdagi Universitet kolleji undan katta boyliklarni meros qilib oldi, shu jumladan muvaffaqiyatli tibbiyot maktabi va ikkita yaxshi bino, Sent-Stiven Green dagi Nyuman uyi biriktirilgan.

Fond

Qirollik universitetining afzalliklaridan foydalanish uchun katolik universiteti Dublin Universitet kolleji deb o'zgartirildi. Kollej tezda Irlandiyadagi ko'plab eng yaxshi talabalar va akademiklarni, jumladan Jerar Manli Xopkins va Jeyms Joysni o'ziga jalb qildi va tezda Qirollik universiteti tizimidagi boshqa uchta kollejdan ajralib tura boshladi.

Milliy universitet tashkil etilishidan oldingi o'n besh yil ichida Qirollik universiteti tomonidan Universitet kollejiga berilgan san'at bo'yicha birinchi darajali mukofotlar soni bo`yicha boshqa uchta universitet (Golvey, Belfast Qirolicha kolleji) jami 486 taga nisbatan 702 tani tashkil etdi.

Bu davrda kollejning koʻplab xodimlari va talabalari boʻlajak Irlandiya davlatining shakllanishi va rivojlanishiga katta hissa qoʻshgan boʻlardi, eng mashhurlari Frensis Skeffington, Patrisio Pirs, Xyu Kennedi, Eamon de Valera, Eoin MakNil, Kevin O'Xiggins, Tomas Kettle, Jeyms Rayan, Duglas Hayd va Jon A. Kostello.

1908-yilda Qirollik universiteti tugatildi va uning o'rniga yangi Irlandiya Milliy universiteti paydo bo'ldi. Ushbu yangi universitet uchta tarkibiy universitet bilan paydo bo'ldi: Dublin, Cork va Galway. Bu vaqtda kollej kampusi Dublin shahar markazidagi Sent-Stiven Green va uning atrofidagi bir qancha joylardan iborat bo'lib, asosiy saytlar Erlsfort Terrasi, Sesiliya ko'chasi, Merrion ko'chasidagi Fan kolleji va Sent-Stiven Greenidagi Nyuman uyi edi..

UCD va Irlandiya erkin davlatining shakllanishi

1913-yilda Ulster ko'ngillilar kuchlarining (mahalliy hukumat harakati uchun tahdid sifatida ko'rilgan) shakllanishiga javoban Irlandiyaning ilk tarixi professori Eoin MakNeill unga qarshi hujum qilish uchun Irlandiya millatchi kuchlarini shakllantirishga chaqirdi.

O'sha yilning oxirida Irlandiya ko'ngillilari tuzildi va MakNil shtab boshlig'i etib saylandi. Birinchi jahon urushining boshida "Mahalliy boshqaruv to'g'risidagi qonun" (1914) ni hisobga olgan holda ko'pchilik ko'ngillilar, shu jumladan ko'plab UCD talabalari va xodimlari Britaniya urushini qo'llab-quvvatlashni tanladilar.

Ushbu harakatga qarshi bo'lganlarning ko'pchiligi keyinchalik Pasxa ko'tarilishida ishtirok etdilar, shu tarzda UCD umumiy irlandiyalik millatchi hamjamiyatning aksi bo'lib, ma'lum miqdordagi xodimlar va talabalar qo'zg'olonda qatnashgan, boshqalari esa jang qilgan (va jangda vafot etgan). Fransiyadagi Britaniya armiyasi uchun milliy iqtisodiyot professori Tomas Kettle ishi. Qo`zg`alonda qatnashganlar orasida Patrik Pirs, Tomas MakDona, Maykl Xeys va Jeyms Rayan bor.

Ko'plab UCD xodimlari, talabalari va bitiruvchilari qo'zg'olondan keyin Irlandiya mustaqillik urushida jang qilishgan. Angliya-Irlandiya shartnomasi imzolangandan so'ng, UCDning to'rt nafar bitiruvchisi yangi Irlandiya Erkin Davlati hukumatiga qo'shildi.

Shunisi e'tiborga loyiqki, Irlandiya parlamenti uylari UCDning Earlsfort Terrace kampusida 1919-yildan 1922-yilgacha Leinster uyidagi hozirgi joyga ko'chib o'tgan.

O'shandan beri universitet bitiruvchilari Irlandiyaning siyosiy hayotiga katta ta'sir ko'rsatdilar, Irlandiyaning sakkiz prezidentidan to'rttasi va o'nta Irlandiyalik Taoiseachdan oltitasi UCD xodimlari yoki bitiruvchilari bo'lgan. Hozirda Irlandiya Vazirlar Mahkamasining o'n besh a'zosidan o'n nafari UCD bitiruvchilari, shu jumladan hozirgi Taoiseach (Irlandiya Bosh vaziri) Berti Ahern.

Rektorlar

Akademiya

Kollejlar va maktablar

2005-yil davomida UCD jiddiy qayta qurish davrini boshdan kechirdi. Universitet hozirda beshta kollej, ular bilan bog'liq maktablar (jami 35 ta) va o'n bitta institut va tadqiqot markazlaridan iborat. Har bir kollejda aspirantlar uchun Oliy maktab mavjud. Eng ko'zga ko'ringanlari orasida EQUIS, AACSB va AMBA tomonidan uch karra xalqaro akkreditatsiyaga ega bo'lgan Maykl Smurfit Oliy biznes maktabi bor.

Yangi kollej va maktablar quyidagilardir:

Tadqiqot va innovatsiyalar

Universitet Irlandiyadagi yetakchi tadqiqot markazi boʻlib, uning koʻpgina maktablari mamlakatdagi eng yirik va eng samarali maktab hisoblanadi. Hozirda UCDdagi beshta aspiranturada aspirantura va tadqiqot bilan shug'ullanuvchi olti mingdan ortiq aspirant bor, bu Irlandiyadagi boshqa universitetlarga qaraganda ko'proq. 2004—2005-yillar davomida universitetning ilmiy daromadi 90,1 million yevroni tashkil etdi. Universitetning ilmiy-tadqiqot institutlari orasida:

Universitet bilan bog'liq eng muvaffaqiyatli kompaniya.ie Sayt Registry ; universitetning ko'plab akademiklari direktorlar kengashida qolmoqda. Universitet dastlab .ie domenini 1980 -yillarning oxirida nazoratga oldi.

Ko'pchilik NovaUCD tashabbusi sifatida tadqiqot natijalari va imkoniyatlarini tijoratlashtirishga yo'naltirilgan turli kampus kompaniyalari mavjud; ularning aksariyati universitetning hayot haqidagi fanlar va axborot texnologiyalari sohasidagi mukammalligini aks ettiradi. Bu kompaniyalarga quyidagilar kiradi:

Manbalar

uz.wikipedia.org