Umida Ahmedova
Umida (forscha: Omideh)
Toʻxtamurodovna Ahmedova , shuningdek, Umida Ahmedova nomi bilan tanilgan, (Umida Tuxtamuradovna Axmedova, 1955-yil 21-oktabr, Parkent, Oʻzbekiston) — Markaziy Osiyoda ishlayotgan va yashayotgan fotograf va fotojurnalist. U hozir Oʻzbekistonda istiqomat qiladi va rejissor Oleg Karpovga turmushga chiqqan. 2010-yilda u hujjatli film suratga olgani uchun „oʻzbek millatiga tuhmat“ da ayblanib sudlangan edi. 2010-yildan buyon Oʻzbekistondagi rasmiy koʻrgazmalarda qatnasha olmaydi.
Faoliyati
Fotograf sifatida u shahar va qishloq muammolariga bagʻishlangan koʻrgazmalarda qatnashgan va kino va kitob loyihalarida, jumladan, "Bokiralik yuki" qisqa metrajli filmining taqdimotida hamkorlik qilgan[5]. Associated Press fotografi sifatida[6] uning suratlari The New York Times[7], Wall Street Journal[8] va The Globe and Mail onlayn nashrlarining fotografiya boʻlimlarida chop etilgan[9]. Fotojurnalist va rassom sifatida u inson huquqlari muammolarini oʻrganishga bagʻishlangan loyihalarda ishlagan[10]. Oʻz faoliyati davomida u Oʻzbekistonning zamonaviy chegaralaridagi anʼanalar, turli madaniyatlar va kundalik voqealarni hujjatlashtirgan[11].
Umida Ahmedova oʻzbek fotografiyasining koʻzga koʻringan namoyandalaridan biridir.
Hibsga olinishi va jinoiy javobgarlikka tortislishi
2009-yil 17-noyabrda u Toshkent shahar ichki ishlar boshqarmasi tergovchisi Nodir Ahmadjon tomonidan chaqirilib, tuhmat va „oʻzbek millatini haqorat qilish va tuhmat qilish“da ayblangan. Unga va boshqalarga nisbatan bu ayblovlar qisman Shveysariya elchixonasining gender dasturi homiyligidagi loyihada ishtirok etgani bilan bogʻliq. Asarlardan biri „Ayollar va erkaklar: tongdan to kechgacha“ Oʻzbekiston qishloqlari hayotining qirralarini hujjatlashtiradi. 2009-yilning 16-dekabrida unga nisbatan yuqorida tilga olingan loyiha, shuningdek, gender va inson huquqlariga oid boshqa media loyihalar, jumladan, Oʻzbekistonda ayollar duch kelayotgan qiyinchiliklar haqidagi "Bokiralik yuki" media loyihalarida ishtirok etgani uchun jinoiy ish qoʻzgʻatilgan. Jinoiy ayblovlar olti oygacha qamoq jazosi yoki 2-3 yil majburiy mehnat ni nazarda tutadi va hozirda unga mamlakatdan chiqib ketish taqiqlangan.
2010-yil yanvar oyida u Oʻzbekiston qishloqlari va oʻzbek urf-odatlarini aks ettiruvchi kitobini chop etganidan soʻng , „oʻzbek xalqini haqorat qilganlik“da tuhmatda ayblangan edi. Unga 13-yanvar kuni „din ishlari, maʼnaviyat va psixologiya sohasi mutaxassislari“dan iborat ekspertlar guruhi uning suratlari Oʻzbekistonni Gʻarb tomoshabinlari uchun salbiy koʻrinishda tasvirlanganini aniqlaganidan soʻng ayblangan: "Oʻzbekistonda hech qachon boʻlmagan xorijlik, lekin bu albom bilan tanish boʻlgan kishi oʻrta asrlarda odamlar yashaydigan mamlakat degan xulosaga keladi".
2010-yil fevral oyida u oʻzbek xalqiga tuhmat va haqorat qilishda aybdor deb topildi, ammo ozodlikka chiqib ketishi mumkin edi. Ayblovlar uch yilgacha qamoq jazosini oʻz ichiga olgan boʻlsa-da, sudya mahkum Oʻzbekiston mustaqilligining 18 yilligi munosabati bilan amnistiyaga chiqarilganini aytib, jazodan voz kechdi. U hukm ustidan shikoyat qilmoqchi ekanligini aytdi.
„Portsmouth University Pugwash“ sharhlovchisi Mark Norman shunday fikr bildirdi: "Umida Ahmedova — oʻzbek fotografi, u 2007-yilda Oʻzbekiston xalqining kundalik hayoti tasvirlaridan iborat albom yaratgan. Albom „Erkaklar va ayollar: tongdan qorongʻigacha“ deb nomlangan, oʻzbek urf-odatlari va urf-odatlariga oid 100 dan ortiq tasvirni oʻz ichiga olgan. Oddiy va kundalik manzaralarni aks ettiruvchi tasvirlar Oʻzbekiston rasmiylari tomonidan keskin tanqidga uchragan va tasvirlarda Oʻzbekiston xalqini „qoloq“ sifatida koʻrsatishini daʼvo qilgan. Hukumat rasmiylari, oʻshandan beri, Ahmedovani oʻz millatiga qarshi „tuhmat“ va „haqorat“da ayblaganlar. Umida Ahmedova ishi haqidagi xabar butun dunyo boʻylab olovdek tarqaldi va yoʻlda koʻplab xalqaro yangiliklar provayderlari tomonidan eshitildi.
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org