Uch fazali elektr tarmoq
Uch fazali elektr taʼminoti tizimi — bu oʻzgaruvchan tokning koʻp fazali tizimlarining alohida holatidir. Bunda umumiy manba tomonidan yaratilgan bir xil chastotali sinusoidal EMFlar vaqt oʻtishi bilan bir-biriga nisbatan maʼlum bir faza burchagi bilan siljiydi. Uch fazali tizimda bu burchak 2p/3 (120 °) ga teng.
Tavsif
Elektr energetika sohasida 1 faza yoki 3 faza degan tushunchalar (atama) mavjud. Aslida „fazalar“ oʻtkazgichlar deb ataladi. Uch fazali tizimlarda kesish burchagi 120° darajada boʻladi. Fazali oʻtkazgichlar lotin harflarida L, raqamli indeksli 1 … 3 yoki A, B va C bilan belgilanadi.
1000 voltgacha boʻlgan tarmoqlarda fazali oʻtkazgichlarga qoʻshimcha ravishda neytral sim ishlatiladi (N — „neytral“ yoki „nol“). Yuklama yuqori boʻlgan joylarda (xonadon, fabrika, kasalxona, magazin, v.b) 1 fazali tarmoqning kuchi yetmaydi, shuning uchun 3 fazali tarmoqdan foydalaniladi.
Foyda
Ushbu afzalliklarga koʻra, bugungi kunda elektr sanoatida uch fazali tizimlar eng keng tarqalgan.
Uch fazali zanjirlarning ulanish sxemalari
Yulduzcha
Agar isteʼmolchining Za, Zb, Zc qarshiliklari bir- biriga teng boʻlsa, unda bunday yuk nosimmetrik deyiladi.
Uch fazali tarmoqlarda neytral simning yonishi (uzilishi) oqibatlari
Uch fazali tizimda nosimmetrik yuk bilan isteʼmolchini chiziqli kuchlanish bilan taʼminlash, neytral sim yoʻq boʻlganda ham mumkin. Shunga qaramay, yukni fazali kuchlanish bilan taʼminlashda, fazalardagi yuk qatʼiy nosimmetrik boʻlmaganda, neytral simning mavjudligi majburiydir. Agar u buzilib qolsa yoki qarshilik sezilarli darajada oshgan boʻlsa (yomon aloqa) fazaviy nomutanosiblik deb ataladigan narsa yuzaga keladi, buning natijasida fazaviy kuchlanish uchun moʻljallangan ulangan yuk noldan chiziqli (oʻziga xos) oraliqda oʻzboshimchalik bilan kuchlanish ostida boʻlishi mumkin. Qiymat neytral simning uzilishida fazalar boʻyicha yukning taqsimlanishiga bogʻliq. Koʻpincha bu muvaffaqiyatsizlikka sabab boʻladi, koʻp qavatli uylarda maishiy elektronika, bu yongʻinga olib kelishi mumkin. Past kuchlanish ham uskunaning ishdan chiqishiga olib kelishi mumkin.
Uchdan biriga karrali garmonikalar masalasi
Zamonaviy texnologiyalarning tobora koʻproq kommutatsiya tarmogʻi bilan jihozlangan quvvat manbalariga talabi oshib bormoqda. Tarmoqdagi bunday quvvat manbalarining koʻpligi taʼminot kuchlanishining uchinchi garmonikasining ortib borayotgan oqimini hosil qiladi. Neytral oʻtkazgichda oʻzaro kompensatsiya oʻrniga uchinchidan koʻpayadigan garmonik oqimlar matematik tarzda yigʻiladi, (nosimmetrik yuk taqsimoti bilan ham) va fazalar boʻyicha ruxsat etilgan quvvat sarfini oshirmasdan ham uning ortiqcha yuklanishiga olib kelishi mumkin. Bunday muammo, xususan, bir vaqtning oʻzida ishlaydigan koʻplab ofis binolarida mavjud. Uchinchi garmonika muammosini hal qilish — ishlab chiqarilgan kommutatsiya quvvat manbalari sxemasining bir qismi sifatida quvvat omili tuzatuvchisidan (passiv yoki faol) foydalanish. IEC 1000-3-2 talablari 50 Vt yoki undan ortiq quvvatga ega qurilmalar uchun yuk oqimining garmonik komponentlarini cheklaydi. Rossiyada yuk oqimining garmonik komponentlari soni GOST R 54149-2010, GOST 32144-2013 (1.07.2014 dan), OST 45.188-2001 standartlari bilan standartlashtirilgan.
Uchburchak
Belgilash
Turli fazalarga tegishli oʻtkazgichlar turli xil ranglar bilan belgilanadi. Neytral va himoya oʻtkazgichlar ham turli xil ranglar bilan belgilanadi. Bu elektr toki urishidan yetarli darajada himoya qilishni taʼminlash, shuningdek, elektr inshootlari va elektr jihozlariga texnik xizmat koʻrsatish, oʻrnatish va taʼmirlash qulayligi uchun amalga oshiriladi. Superoʻtkazuvchilarning markalanishi mamlakatdan mamlakatga farq qiladi, ammo koʻplab mamlakatlar Xalqaro elektrotexnika komissiyasining IEC 60445: 2010 standartida belgilangan oʻtkazgichlarning rang belgilarining umumiy tamoyillariga amal qiladi.
Manbalar
uz.wikipedia.org