Tver Viloyati
Tver viloyati – Rossiya Federatsiyasi tarkibidagi viloyat. 1935-yil 29 yanvarda tashkil qilingan. Maydoni 84,1 ming km². Aholisi 1472,0 ming kishi (2002), asosan, ruslar (94%), shuningdek, ukrain, karel, belorus va boshqa millat vakillari ham yashaydi. Shahar aholisi 73,1%. Markazi – Tver shahri. Boshqa yirik shaharlari: Rjev, Vishniy Volochyok, 36 maʼmuriy tuman, 23 shahar va 33 shaharchadan iborat.
Tver viloyati Sharqiy Yevropa tekisligining markaziy qismida, Volganing yuqori havzasi suvayirgʻichida joylashgan. Gʻarbiy qismida Valday qirlari (bal. 346 m gacha), janubi-gʻarbda Gʻarbiy Dvina pastligi. Sharqiy qismi tekislik, janubi-sharqi Volga boʻyi pastligi.
Foydali qazilmalardan qoʻngʻir koʻmir, torf, shishasimon qum, ohaktosh, dolomit, mineral oʻgʻitlar bor: shifobaxsh mineral buloklar mavjud. Iklimi moʻʼtadil kontinental. Yanvarning oʻrtacha tempaturasi –9°, iyulniki 17°. Yillik yogʻin 650 mm. Vegetatsiya davri 190 kunga yaqin. Daryolari: Volga hamda uning irmoklari: Selijarovka, Tversa, Medveditsa, Mologa va gʻarbda Gʻarbiy Dvina, shimolida Msta. 500 dan ziyod koʻl, shu jumladan, Seliger, Volgo, Peno, Vselug, Sterj; Ivankovskoye, Uglichskoye, Ribinskoye, Vishnevolotskoye suv omborlari bor. Tuproklari podzol, chimlipodzol, gleylipodzol. Oʻrmon viloyat hududining 50%ni, oʻtlokdar katta maydonni egallaydi, 9% maydoni botqoqlik. Bugʻu, yevropa yeligi, qoʻngʻir ayiq, boʻri, tulki, qur, karqur, chil, kaklik, yovvoyi oʻrdak va boshqa yashaydi. Baliq koʻp. Markaziy oʻrmon qoʻriqxonasi bor.
Sanoatining asosiy tarmoqlari: elektr energetika (eng yirik elektr styalari: Konakov issiklik elektr stansiyasi, Kalinin AES), yoqilgʻi va qora metallurgiya sanoati, mashinasozlik (Rossiyadagi yoʻlovchi tashuvchi vagonlarning 73%, ekskavatorlarining 48% hamda yuk vagonlari, daryo kemalari, dastgohlar, minorali kranlar, temirchilikpress mashinalari, sanoat asbobuskunalari, zigʻir oʻrish texnikasi), metallsozlik va toʻqimachilik (asosan, ipgazlama hamda ipak va jun matolar). Kime va neft kimyosi (kimyo tolasi, plastik shisha va shisha tola, poligrafik boʻyoqlar, sunʼiy charm, rezina texnika mahsulotlari), oʻrmon va yogochsozlik, tikuvchilik, sellyulozaqogʻoz, koʻnpoyabzal, shisha (Rossiya oynashisha ishlab chiqarishning 6%), qurilish materiallari va chinnifayans, poligrafik tarmoqdari rivojlangan. Eng yirik korxonalari: vagonsozlik va ekskavator zavodlari (Tver), "SAVMA" mashinasozlik zavodi, stanoklar ishlab chiqarish (Kimri), "Fayans" (Konakovo), minorali kranlar (Rjev), "Gidropress" (Nelidovo), "Bejetskselmash", "Tver manufaktura", "Ximvolokno", "Iskoj" (Tver) kombinatlari, Kalinin AES, Novotverets va Konakov GESlari. Qoʻngʻir kumir, torf qazib olinadi. Bosh sanoat markazlari – Tver, Nelidovo, Vishniy Volochek, Rjev, Bejetsk, Torjok, Konakovo.
Qishloq xoʻjaligining yetakchi tarmogʻi – chorvachilik, asosan, sut va goʻsht chorvachiligi; choʻchqachilik, qoʻychilik, echkichilik, parrandachilik rivojlangan, Zigʻir, kartoshka, sabzavot (karam, sabzi, lavlagi) yetishtiriladi. Don (suli, tariq, bugʻdoy) va ozuqa ekinlari ekiladi. Volga daryosi va Seliger koʻlida kema qatnaydi. Temir yoʻli uzunligi 1790 km. Kattiq qoplamali avtomobil yoʻllar uzunligi 14992 km. T.da xalqaro "Migalovo" aeroporti bor. 5 ta oliy oʻquv yurti, 3 teatr, kartinalar galereyasi mavjud.
44 sanatoriy va dam olish muassasasi, shu jumladan, Kashin balneologik kurorti bor. Viloyat hududida biosfera qoʻriqxonasi, "Vasilyovo" meʼmoriyetnofafik muzeyi va boshqa muzeylar, "Tver viloyatining Pushkin joylari" tarixiytabiiy buyurtma hududi joylashgan.
Manbalar
uz.wikipedia.org