Turkiyada turizm
Turizm Turkiya iqtisodiyotining muhim tarkibiy qismlaridan biri boʻlib, soʻnggi oʻn yilliklarda tobora muhim rol oʻynamoqda. Unda ikki millionga yaqin kishi ishlaydi (510 ming bevosita, yana 1,5 millioni turdosh tarmoqlarda).
Mamlakat mashhur sayyohlik yoʻnalishlari roʻyxatida dunyoda oltinchi oʻrinni egallaydi.
Tavsifi
Turkiyada ushbu xizmat koʻrsatish sohasini rivojlantirish uchun barcha shart-sharoitlar mavjud: uni toʻrtta dengiz (O'rta yer dengizi, Egey, Marmara va Qora) yuvib turadi, sohilida subtropik O'rta yer dengizi iqlimi (sohil chizigʻi uzunligi 7200 km, 355 ta plyaj mavjud)); 700 ming oʻringa moʻljallangan 2870 ta mehmonxona, termal buloqlar soni boʻyicha Yevropada ikkinchi va dunyoda yettinchi oʻrinda turadi (1300 ta), koʻplab diqqatga sazovor joylarga ega (qadimgi Yunoniston va Rim shaharlari xarobalari, jumladan, afsonaviy Troya, Vizantiya va Usmonli imperiyalari davridagi yodgorliklar).
Turkiya Misr bilan birga diqqatga sazovor joylardagi baxtsiz hodisalar soni boʻyicha yetakchi hisoblanadi.
Sayyohlik markazlari
Sayyohlar tomonidan mamlakatning eng koʻp tashrif buyurilgan hududlar:
Istanbul - Islom va Vizantiya me'moriy yodgorliklari.
Kappadokiya - vulqon natijasidagi g'or shaharlar ajoyib tabiiy hosilalar.
Turkiya Riviera - Turkiya janubiy qirg'og'ida dengiz dam olish. Qadimiy madaniyat yodgorliklari, qadimiy yunon va Rim shaharlari xarobalari.
Likiya yo'li, Pomuqqal'adagi Karian yo'li.
Qish davri Togʻ-changʻi kurortlari, jumladan Kartalkaya, Erjiyes, Palandoʻken.
Tibbiyot turizmi , xususan, stomatologiya, onkologik davolash, estetik operatsiyalar sohalari rivojlanmoqda.
2012-yilda Turkiyaga tashrif buyurgan aviakompaniya yoʻlovchilari soni 130 million kishini tashkil etdi, ulardan 45 millioni Istanbul Otaturk aeroportida va 25 millioni Antalya aeroportida boʻlgan.
2014-yilda Turkiyaga 41,4 million xorijiy sayyoh tashrif buyurdi. Sayyohlarning asosiy qismi Germaniya, Bolgariya, Eron, Rossiya, Gretsiya, Gruziya, Ozarbayjondan kelgan. Turkiya Statistika boshqarmasi maʼlumotlariga koʻra, xorijlik sayyohlar 2014-yilda davlat byudjetiga 34,3 milliard dollar hissa qoʻshgan.
2015-2016-yillar
2015-yilda (va keyingi 2016-yilda) Turkiyaning F-16 qiruvchisi Suriyada Rossiyaning Su-24 samolyotini urib tushirgach, turk turizm sohasidagi vaziyat keskin oʻzgardi va shundan keyin Rossiya-Turkiya munosabatlari yomonlashdi [6]. Fevral oyida maʼlum boʻlishicha, rossiyalik sayyohlarning yoʻqligi va Yevropadan kelayotgan sayyohlar sonining sezilarli darajada kamaygani turk mehmonxonachilarini 1300 ga yaqin mehmonxonani sotuvga qoʻyishga majbur qilgan (ularning umumiy qiymati 10 milliard yevroga yaqinlashmoqda). Kichik oilaviy mehmonxonalar va ulkan hashamatli mehmonxonalar ham sotildi. 2016-yilning bahorida mehmonxona narxlari tushib ketdi.
Turkiya 17 yil ichida (1999-yildan beri) ilk shunday holatni boshdan oʻtkazgan. Shunday qilib, 2016-yilning toʻrt oy davomida Antalyadagi rossiyalik sayyohlar soni oʻtgan yilning shu davriga nisbatan 90 % ga kamaydi. Germaniyadan toʻrt oy ichida 30 % ga, Buyuk Britaniyadan — 36 % ga, Daniyadan — 15 % ga kamaydi. Shu bilan birga, Isroildan kelgan sayyohlar oqimi 73 % ga oshdi va Ukrainadan kelgan sayyohlar soni ham yuqori edi. Avgust oyida Turkiyaga tashrif buyurgan xorijlik sayyohlar soni 38 foizga kamaydi (Financial Times maʼlumotlariga koʻra, bunga mamlakatdagi muvaffaqiyatsiz harbiy toʻntarishga urinishi sabab boʻlgan). 2016-yilda Turkiyaga jami 25 million xorijiy sayyoh tashrif buyurgan (2015-yilga nisbatan 31 foizga kam). Yil oxirida Turkiya, turli manbalarga koʻra, chet elliklarning Turkiyada ancha kam pul sarflay boshlaganligi sababli, chet elliklarning chiqib ketishi tufayli taxminan 15 milliard dollar yoʻqotdi.
Keyingi 2017-yilda esa teskari jarayon boshlandi va turistlar oqimi amalda tiklandi. Turkiyaga kelgan xorijliklar soni 27,8 foiz ortib 32,4 million kishiga yetdi. Rossiya 2017-yilda jami kiruvchi trafikdagi 14,6 % ulush bilan Turkiyaning eng yirik turistik bozoriga aylandi. Germaniya deyarli 3,6 million kishi bilan sayyohlar soni boʻyicha ikkinchi oʻrinda turadi (kelganlar umumiy sonining 11,1 %). Eron uchinchi eng muhim bozorga aylandi (2,5 million kishi, 7,7 %). Eng yaxshi 5 ta bozorga Gruziya (2,4 million kishi, 7,52 %) va Bolgariya (1,85 million kishi, 5,72 %) kiradi. Turkiya turizm industriyasi vakillari 2018-yilda mamlakatga 35 milliondan ortiq xorijlik mehmon kelishini taxmin qilishgan edi.
2019-yilda Istanbulga 15 million turist tashrif buyurgan boʻlsa, 2020-yilda — 5 million, yaʼni Turkiyaga kelayotgan jami turistlar oqimining uchdan bir qismga kamaydi.
2020-yil boshidan — koronavirus pandemiyasining salbiy taʼsiri (2021-yil oxiridan — „omikron“ shtammi) sezilarli boʻldi.
2020-yil 1-noyabrdan Turkiyada mehmonxonada joylashtirish uchun soliq kuchga kirdi.
2021-yilda Turkiyaning turizmdan tushgan daromadi 2020-yilga nisbatan 2,3 barobar ortib, 24 482,3 million dollarga yetdi.
Rus yoʻnalishi
Rossiya sayyohlik kompaniyalari asosan Antalya, shuningdek, uning atrofidagi shaharlar yoʻnalishida ishlaydi: Kemer, Alaniya, Belek va boshqalar; Mersin loylari ham soʻnggi yillarda tobora ommalashib bormoqda. Bundan tashqari, Turkiyada koʻplab sayyohlik agentliklari mavjud boʻlib, ular deyarli har qanday didga mos keladigan tur va turar joyni bron qilish imkonini beradi.
2015-yilning 24-noyabr kuni Suriyada Rossiyaning Su-24 samolyoti turk qiruvchisi tomonidan yoʻq qilinishi bilan bogʻliq hodisa yuz berdi. Bu norozilikka sabab boʻldi.<refhttps://www.wsj.com/articles/turkeys-economy-contracts-for-first-time-in-seven-years-1481529814></ref>
Rossiyadan Turkiyaga tashrif buyurgan sayyohlar: Milliy bogʻlar Edigoller milliy bog'i
Valley National Park Munzur
Tarixiy joylar Kapadokiya
Qiziq faktlar Koronavirus pandemiyasi sharoitida Turkiyaning diqqatga sazovor joylariga virtual sayohatlar uyushtirish uchun “Virtual muzey” ilovasi ishlab chiqildi.
Ko'pgina muzeylarda virtual sayohatlar mavjud.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org