Turkiyada korrupsiya
Turkiyadagi korrupsiya holati Turkiyaning Yevropa Ittifoqiga aʼzo boʻlishiga taʼsir qiluvchi masaladir. Transparency International korrupsiyani idrok etish indeksi 180 ta davlatni davlat sektoridagi korrupsiya darajasiga qarab 0 (juda korrupsiyalashgan) dan 100 (juda halol) gacha boʻlgan shkala boʻyicha baholaydi. Joriy shkala 2012-yilda joriy qilinganidan beri Turkiyaning balli tizimda eng yuqori 50 balldan (2013) eng past, hozirgi 38 ballga (2021) tushib ketdi. Indeksdagi 180 ta davlat oʻz balliga koʻra (1-oʻrinda eng halol deb hisoblangan davlat) oʻrin olganida, Turkiya 2021-yilda 96-oʻrinni egalladi.
1998-yildagi Turkbank mojarosi ishonchsizlik votumiga va Bosh vazir Mesut Yilmazning isteʼfosiga olib keldi. Yilmaz parlament tomonidan tekshirilgan boʻlsa-da, besh yillik daʼvo muddati keyingi harakatlarga toʻsqinlik qildi. 2013-yilning 17-dekabrida Turkiyaning uch vazirining o‘g‘illari va ko‘plab taniqli biznesmenlar korrupsiyada ayblanib hibsga olindi.
Korrupsiyaga qarshi qonun hujjatlari
Korrupsiyaga qarshi qonunchilik Turkiyaning Jinoyat kodeksini oʻz ichiga oladi, unda korruptsion faoliyatning turli shakllari, jumladan, faol va passiv poraxoʻrlik, korrupsiyaga urinish, tovlamachilik, chet ellik mansabdor shaxsga pora berish, pul yuvish va mansab vakolatlarini suiisteʼmol qilish kabi jinoyatlarni jazolaydi. Shunga qaramay, korrupsiyaga qarshi kurash boʻyicha qonunlar sust ijro etilyapti, korrupsiyaga qarshi kurashuvchi organlar esa samarasiz deb hisoblanadi.
Potensial iqtisodiy samaralar
Korrupsiya biznes faolligini va Turkiya iqtisodiyotining oʻsishini sekinlashtirdi. Korrupsiyani koʻrsatadigan amaliyotlarga poraxoʻrlik, oʻzlashtirish, oʻgʻirlik va firibgarlik kiradi.
Oʻsish
Korrupsiya Turkiyada oʻsishga yordam beruvchi institutsional tuzilmalarga taʼsir qiladi:
Rivojlanish
Iqtisodiy rivojlanish — bu inson taraqqiyoti indeksida aks ettirilgan mamlakatning turmush darajasi va iqtisodiy salomatligining oshishi. Mamlakat iqtisodiy jihatdan rivojlanishi uchun infratuzilma, sogʻliqni saqlash va taʼlim kabi kapital tovarlarga sarmoya kiritishi kerak. Mamlakatning bevosita boyligini taʼminlovchi isteʼmol tovarlaridan farqli oʻlaroq, kapital tovarlar kelajakdagi rivojlanish va turmush darajasini oshirishga yordam beradi.
Korrupsiya iqtisodiy rivojlanishga quyidagi yoʻllar bilan taʼsir qiladi:
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org