Turkiya radio va televideniye korporatsiyasi
Turkiya radio va televideniye korporatsiyasi — Turkiyaning milliy jamoat teleradiokompaniyasi boʻlib, 1964-yilda tashkil etilgan. TRT koʻp yillar davomida Turkiyadagi yagona televideniye va radio taʼminotchisi edi. 1990-yilda tijorat radiosi, soʻngra 1992-yilda tijorat televideniyesi paydo boʻlgunga qadar u radioeshittirishda monopoliyaga ega edi. Turkiya teleeshittirish bozorining tartibga solinishi analog kabel televideniyesini ishlab chiqarilishiga sabab boʻldi. Bugungi kunda TRT butun dunyoda, xususan Yevropa, Yaqin Sharq, Afrika, Osiyo va Avstraliyada oʻz ko‘rsatuvlarini olib bormoqda.
TRT oʻzini qariyb 70% elektr toʻlovlari, televideniye va radio qabul qiluvchilardan olinadigan litsenziya soligʻi orqali moliyalashtiradi. Bular gipotekalangan soliqlar boʻlgani uchun, umumiy davlat jamgʻarmalariga ajratilgan pullardan farqli boʻlishiga qaramasdan, printsip Buyuk Britaniyadagi BBC kabi bir qator boshqa mamlakatlarda undiriladigan televizion litsenziyaga oʻxshaydi. TRT ni moliyalashtirishning qolgan qismi davlat grantlaridan (taxminan 20%), oxirgi 10% esa reklamalardan tushadi.
Tarixi
TRTning oʻtmishdoshi boʻlgan "Turkiye Radyolari „ 1950-yilda Yevropa Radioeshittirishlar Ittifoqining 23 ta asosiy radioeshittirish tashkilotlaridan biri edi. 1972-yilda u TRT sifatida EBU qatlamiga qaytadi. Dastlabki kompaniya 1926-yilda radio test eshittirish sifatida ish boshladi va 1927-yilda Istanbulda, 1928-yilda esa Anqarada yangi studiya qurildi.
Sinov translyatsiyalari 1968-yil 31-yanvarda TRT 1 kanalida boshlandi. Oʻsha paytda Anqara, Istanbul, Izmir va uning atrofidagi hududlarni bogʻlaydigan toʻliq milliy televideniye jadvali 1971-yil dekabr oyida chiqarildi. TRT 1972-yil 26-avgustda Turkiyaning Eurovision Network tadbiri boʻlgan Turkiya vs Italiya futbol oʻyinini 1973-yil 13-yanvarda Yevropa boʻylab efirga uzatdi. TRT ham 1976-yilda Osiyo-Tinch okeani radioeshittirishlar ittifoqiga aʼzo boʻldi va aynan oʻsha yili Islom Konferensiyasi Tashkiloti Bosh Assambleyasida birinchi rangli televizor sinovi laboratoriya orqali namoyish etildi.
1968-yilda sinov uzatish ishlari boshlanganidan boshlab to 1981-yil 31-dekabrda yangi yil kechasi dasturlarigacha barcha dasturlar oq-qora rangda edi. 1984-yil 15-martda butun tarkib rangli tizimga oʻtdi.
TRT 2004-yil 12-mayda yarim final va 2004-yil 15-mayda final boʻlgan Eurovision 2004 qoʻshiq tanlovini ham tashkillashtirgan.
2012-yilning 19-mayida TRT 1 HD toʻliq HD 16:9 DVB-S2 standartiga koʻtarilgan TRT 1 kanali orqali simulyasterni yoʻlga qoʻydi.
2018-yilning yanvar oyida TRT oʻzining 50 yillik yubileyini nishonladi. Barcha TRT kanallari nostalji shaklida eski identifikatorlar va yangiliklar studiyasi toʻplamini efirga uzatdi. Har kuni yangi identifikatorlar yaratildi. Bu voqea 1978, 1988, 1998 va 2008-yillarda ham sodir boʻldi.
2016-yildan keyingi davlat toʻntarishiga urinish
15-iyuldagi davlat toʻntarishiga urinishdan soʻng TRTning koʻpgina xodimi ishdan boʻshatildi va baʼzi ishchilarni nafaqaga chiqarishga majbur boʻldi. Haber-Sen Ittifoqi maʼlumotlariga koʻra, 1800 ishchi nafaqaga chiqishga majbur boʻlgan. Uyushma 2018-yil 21-noyabr kuni Istanbul, Anqara, Diyarbakir va Bryusselda bu holatga norozilik bildirdi. Namoyishlar chogʻida TRT xodimlari MOBING deb taʼriflangan psixologik bosimga duchor boʻlganliklarini taʼkidlashdi. TRT xodimi Osman Köse, 3000 dan ortiq TRT xodimi boshqa davlat muassasalariga oʻtkazilgani va 5000 kishi TRTdan boʻshatilganligi haqida maʼlumot berdi.
15-iyuldagi davlat toʻntarishi ortidan koʻplab TRT ishchilari oʻz lavozimini tark etdi va qamoqxonalarga joʻnatildi. „Resmi Gazete“ tashkilotining maʼlumotlariga koʻra, 312 kishi vafot etgan. Stockholm Center for Freedom (SCF) nodavlat tashkilotining xabari esa, TRTning 150 xodimi terroristik guruhlarga qoʻshilganlikda ayblanganini va koʻpchiligi qamalganini tasdiqladi.
Xizmatlar
Televizion kanallar
Barcha telekanallarni Turksat sunʼiy yo‘ldoshi orqali Yevropa, Osiyo, Turkiya va qo‘shni mamlakatlarda tomosha qilish mumkin. Ulardan baʼzilari kabel televideniesi tizimlarida ham mavjud.
Mahalliy dasturlar Xalqaro oʻrni Ozchilik tillari TRTda kurd tili uchun 24/7 kunlik efirga uzatiladigan TRT Kurdî deb nomlangan maxsus telekanal va mahalliy tillar: arman, arab, bosniya va cherkes tillarida bir necha soat efirga uzatiladigan boshqa teleradiostansiyalar ham mavjud.
Turk dunyosiga qaratilgan yana bir maxsus telekanal TRT Avaz boʻlib, u 2009-yil 21-martda ochilgan va ozarbayjon, bosniya, qozoq, qirgʻiz, oʻzbek va turkman tillarida efirga uzatiladi. TRT Arab telekanali esa 2010-yil 4-aprelda oʻz faoliyatini boshlagan.
Yillar davomida yopilish va ochilish vaqtlari Radio kanallari
Mintaqaviy kanallar Telematn va EPG
TRT 1990-yil 3-dekabrda „Telegün“ nomi bilan telematn sinovlarini boshladi. Barcha telekanallar hozirda telematnni efirga uzatmoqda, shuningdek, 6 ta kanal ham Elektron dasturlar qoʻllanmasi (EPG) bilan oʻz koʻrsatuvlarini efirga uzatmoqda.
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org