SSSR Birinchi Ligasi
Futbol boʻyicha Sovet Birinchi Ligasi (rus : Pervaya liga SSSR po futbolu) Sovet futbolining ikkinchi eng yuqori divizioni boʻlib, Sovet Oliy Ligasidan bir pog pastda joylashgan.
Futbol boʻyicha ikkinchi darajali musobaqalar „ustalar jamoalari“ (Sovet professional klublari uchun rasmiy atama) 1936-yildan beri mavjud boʻlgan boʻlsa, Birinchi liga rasman 1971-yilda A toifasi birinchi guruhdan tashkil topgan. Bu 1970-yilgi oʻtish mavsumidan soʻng, A klassi uchta guruhga kengaytirildi (Oliy guruh, Brinchi guruh, Ikkinchi guruh) va 1971-yilgi mavsum uchun B toifasidagi musobaqalar toʻxtatildi.
Birinchi Liga chempionati 1991-yilda SSSR parchalangunga qadar mavjud edi.
Umumiy nuqta
Ikkinchi darajali musobaqalar va Birinchi liganing oldingi oʻyinlari B guruhi, 2 -guruh, B klassi va A klassi, 2-guruh sifatida tanilgan. Sovet futboli tarixida bu darajada oʻynagan jamoalar soni sezilarli darajada oʻzgarib turardi. 1940—1970-yillarda liga koʻpincha bir nechta guruhlardan iborat edi. Guruh gʻoliblari final turniriga yoʻllanma oldi.
„Ustalar jamoalari“ oʻrtasidagi ikkinchi darajali musobaqalar 1936-yildan beri sakkizta Butunittifoq musobaqalarining toʻrtta guruhi tarkibida mavjud boʻlib, unda har bir guruh A guruhini yuqori darajani, B guruhini ikkinchi darajani, V guruhini uchinchi darajani va boshqalarni ifodalaydi. Ikkinchi jahon urushidan oldin mavsumiy musobaqalar har bir guruhda bir xil boʻlmagan.
Ikkinchi jahon urushidan keyin „ustalar jamoalari“ oʻrtasida futbol musobaqalari uchun faqat ikkita yuqori daraja mavjud edi. Yuqori daraja Pervaya Gruppa (Birinchi guruh) va ikkinchi daraja Vtoraya Gruppa (Ikkinchi guruh) deb nomlangan. 1950-yilda bu toifalar nomini oʻzgartirib, ikkinchi darajali musobaqalar B sinfiga (yuqori bosqich A sinfiga aylandi) qayta nomlandi.
1960-yilda B toifali musobaqalar Rossiya, Ukraina va boshqa respublikalar uchun alohida musobaqalar bilan mintaqaviy musobaqalarga aylantirildi. 1963-yilda ikkinchi darajali musobaqalar A toifasidagi musobaqalarga kiritilganda koʻproq oʻzgarishlar yuz berdi, B toifasidagi musobaqalar 1964-yilgi mavsum uchun uchinchi darajaga koʻchirildi va shu bilan uchinchi darajali musobaqalar jonlandi. 1963-yilgi islohotdan soʻng, ikkinchi darajali musobaqalar Vtoraya Gruppa Classa A (A toifasi ikkinchi guruh) va yuqori bosqich Pervaya Gruppa Classa A (A sinfi birinchi guruh) deb oʻzgartirildi. Vtoraya Gruppada koʻp guruhli musobaqalar boʻlmagan, faqat bitta guruhli davra turniri.
1970-1971 yillardagi islohotlardan soʻng u yerda yagona guruh musobaqasi bilan Sovet Birinchi ligasi tashkil etildi. Liga ligadagi jamoalar soni va quyi ligaga chiqish/koʻtarilish qoidalaridan iborat boʻldi.
Liganing gʻayrioddiy xususiyatlaridan biri 1989-yilgacha boʻlgan narsa edi. Sovet futbol ittifoqi oʻsib borayotgan qura oʻyinlarini yoʻq qilishga, shu tariqa raqobatni kuchaytirishga harakat qildi. Ishtirok etgan klublar har bir durang oʻyin uchun ochko olishardi, biroq ularning durang oʻyinlari miqdori oʻtkazilgan barcha oʻyinlarining uchdan biridan oshmasligi kerak edi. Shundan soʻng ular qoʻlga kiritgan boshqa duranglar uchun hech qanday ochko olishmadi. Masalan, 1987-yilda „Fakel Voronej“ qoʻshimcha ikkita durang oʻyinida ochko olmagani uchun ligaga tushib ketdi.
Musobaqa ishtirokchilar soni turli mavsumlarda har xil edi. 1940-1970 yillarda ushbu turnirda bir nechta guruhlar bor edi, ularning gʻoliblari SSSR oliy ligasiga yoʻl olishdi. 1989-yilgacha bir necha jamoa ochkolar boʻyicha tenglashgan boʻlsa, eng kam oʻyin oʻtkazgan jamoa katta ligaga chiqdi yoki birinchi ligadagi oʻrnini saqlab, u yerda oʻz oʻrnini saqlab qolish uchun kurash olib bordi.
Birinchi ligada „Karpati“, „Qayrat“, „Chornomorets“, „Kryla Rad“ (Kuybishev) va Moskvaning SSKA jamoalari ikkitadan gʻalaba qozonishdi. Moskvaning „Lokomotiv“ jamoasi besh marta turnirning kuchli uch medali sovrindorlari qatoridan joy oldi. Birinchi liga tarixidagi eng yaxshi toʻpurar: Kemerovo „Kuzbass“ futbolchisi Vitaliy Razdaev (555 oʻyinda 216 gol)
Sovet ikkinchi darajali tanlovlari laureatlari
Guruhda gʻolib chiqqan yoki pley-offda ishtirok etgan jamoalar ham kiritilgan. „Eslatmalar“da boshqacha koʻrsatilmagan boʻlsa, barcha fasllar ikki martalik boʻladi.
B guruhi (B guruhi)
Ikkinchi guruh
B sinf
A sinfining ikkinchi guruhi
A sinfining birinchi guruhi
SSSR Birinchi liga
Ishtirokchilar va olingan joylar
Asosiy maqola: SSSR Birinchi ligasida oʻynagan futbol klublari roʻyxati
Maʼlumotlar 1970-yildan beri berilgan, oʻshanda ishtirokchilar soni sezilarli darajada qisqargan va qur’a kichik guruhlarga boʻlinmasdan oʻtkazila boshlangan
Gʻoliblar
Barcha vaqt jadvali (eng yaxshi 20)
Sovet Ittifoqi Birinchi ligasida 260 dan ortiq jamoalar oʻynagan.
Gʻalaba uchun uchta ochko. 1973-yilda durang uchun ochko faqat keyingi penaltilar seriyasida gʻalaba qozongan jamoaga berildi. 1978-1988 yillarda ochkolar berilgan qur’alarning soni cheklangan edi.
SSSR Birinchi ligasida toʻp surgan Oʻzbek futbol klublari
Eslatma uchun: maʼlumotlar taxlil qilishda Ochkolar 3 ochkolik tuzimda hisoblangan. Durang uchun 1 ochkodan hisoblangan.
Umumiy malumotlar va SSSR Birinchi ligasiga oid maʼlumotlari haqida footballfacts dan foydalanildi
Zaxira jamoalar oʻrtasidagi SSSR futbol chempionati
Musobaqa toʻpurari
Eng yaxshi toʻpurarlarning umumiy koʻrsatkichlari:
Yana qarang
Eslatmalar
Adabiyotlar
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org