Sharqiy Timor milliy futbol terma jamoasi
Sharqiy Timor milliy futbol jamoasi (portugalcha: Timor-Leste) Sharqiy Timor davlatining milliy terma jamoasi boʻlib, xalqaro maydonda Sharqiy Timor sharafini futbolda himoya qiladi Sharqiy Timor federasiyasi tomonidan boshqariladi. Ular FIFAga 2005-yil 12-sentabrda aʼzo boʻlishdi.
Sharqiy Timor terma jamoasining xalqaro debyuti 2003-yil mart oyida 2004-yilgi Osiyo kubogi saralash bosqichida Shri Lankaga 3:2 va Xitoy Taypeyiga 3:0 hisobida yutqazgandi. Ular 2004-yilgi AFF chempionatida ham ishtirok etishgan. 2004-yilda Sharqiy Timorning Janubi-Sharqiy Osiyodagi asosiy xalqaro futbol tadbirida ishtirok etishi Petaling Jayadagi Osiyo Futbol Konfederatsiyasi kengashi yigʻilishidan soʻng eʼlon qilindi. Garchi hali OFK aʼzosi boʻlmagan boʻlsa-da, Sharqiy Timor futbol assotsiatsiyasi yigʻilishga taklif qilindi, yigʻilishga Sharqiy Timordan vakil sifatida FA prezidenti Francia Kalbuadi ishtirok etdi. Sharqiy Timor 2012-yil 5-oktabrda Kambodjaga qarshi birinchi xalqaro oʻyinda 5-1 hisobida gʻalaba qozondi.
Tarixi
Sharqiy Timorda futbol Portugaliya mustamlakachilik davrida, koʻplab mahalliy aholi va portugal amaldorlari havaskor futbol oʻynagan paytda tashkil etilgan. Portugaliya mustamlakachilik hukmronligini tugagandan soʻng, Indoneziya orolga bostirib kirdi va egalladi. Sharqiy Timor oxir-oqibat 2000-yilda Indoneziyadan mustaqillikka erishdi va bu Jakarta boshchiligidagi kuchlarga qarshi uzoq davom etgan jangga olib keldi.
Sharqiy Timor futbol assotsiatsiyasi 2002-yilda OFKning 20-kongressida OFKning assotsiatsiyalangan aʼzoligiga qabul qilingan. Terma jamoa xalqaro debyuti bilan 2003-yil mart oyida Xitoyda boʻlib oʻtgan 2004-yilgi Osiyo Kubogi saralash bosqichida ishtirok etgan. Sharqiy Timor terma jamoasi tarixini hisobga olsak, Shri-Lanka va Xitoy Taypeyi kabi terma jamoalarga qarshi magʻlubiyatga uchraganlari ajablanarli emas. Ular mintaqaviy musobaqaga birinchi marta aʼzo sifatida 2004-yilda taklif etilgan ASEAN futbol federatsiyasi chempionatida (ilgari Tiger kubogi sifatida tanilgan) oʻynashgan. Ular hatto guruh bosqichida ham ishtirok etishlari uchun hali koʻp yoʻl bosib oʻtishlari kerakligini koʻrsatib, oxirgi oʻrinni egalladi.
Ular yana 2007-yilgi AFF chempionatining saralash bosqichida muvaffaqiyat qozona olishmadi. Toʻrtta ogʻir magʻlubiyat, jumladan [[Filippin milliy futbol terma jamoasi
|Filippin]]ga 7:0 hisobida magʻlub boʻlishdi. 2008-yilgi AFF chempionatining uchinchi saralash bosqichida ular Kambodjaga qarshi durang oʻynashdi. Bu oʻyin xalqaro yangiliklarda keng yoritildi.
Toʻqqizinchi AFF Suzuki Cup musobaqasida mamlakat futbol federatsiyasi (FFTL) Braziliya, Portugaliya, Avstraliya va boshqa mamlakatlarda oʻynagan chet ellik futbolchilarni 2011-yilgi dengiz oʻyinlarida boʻlgani kabi jamoani kuchaytirish uchun tanlagani xabar qilindi. Bu orqali terma jamoa tarkibini kuchaytirishga harakat qildi.
2012-yil 5-oktabr kuni Sharqiy Timor Kambodjaga qarshi birinchi xalqaro oʻyinda gʻalaba qozondi (5:1). 2012-yil 9-oktabr kuni AFF Suzuki Kubogi saralashida Laosga qarshi oʻyinda jamoa iroda koʻrsatib yana bir bor gʻalaba qozondi. Uchrashuvning birinchi boʻlimining 43-daqiqasida Murilo de Almeida penaltini aniq amalga oshirdi. Keyinchalik, Adelino Trindade ikkinchi boʻlim boshida boshi bilan urilgan gol bilan Timor ustunligini kengaytirdi, keyin esa 83-daqiqada Alan Leandro uchinchi golni kiritdi. Laosga qarshi ikkinchi oʻyinda gʻalaba qozongan Emerson Alcântara intervyularidan birida shunday degan edi. „ Bu Sharqiy Timor xalqi uchun tarixiy gʻalaba. Ular jamoamiz ushbu musobaqadagi birinchi oʻyinida gʻalaba qozonishini uzoq kutishlariga toʻgʻri keldi, ammo hozir bizda ikkita gʻalaba bor va bu Sharqiy Timor uchun muhim gʻalaba boʻldi. Menimcha Sharqiy Timor aholisining qariyb 70 foizi kambagʻal, shuning uchun ular uchun bu natijaga erishish juda muhim, chunki ular futbolni yaxshi koʻradilar va odamlar bu natijadan ishonch hosil qilishlari va fahrlanishlari mumkin. Xalqimizni ragʻbatlantirish va ularning hayotini oʻzgartirishga yordam berish biz uchun juda muhim“.
Naturalizatsiya qilingan futbolchilar
2012-yildan beri Sharqiy Timordan boʻlmagan va Sharqiy Timor ligasida oʻynamagan bir qancha braziliyalik futbolchilar „Sol Nassente“ darajasini oshirish uchun tabiiy ravishda qabul qilindi.
Mamlakatning xorijlik oʻyinchilarni, xususan, Murilo de Almeida, Fellipe Bertoldo va Diogo Santos Rangel kabi braziliyalik futbolchilarni fuqarolikka qabul qilish boʻyicha qilingan qaror, Sharqiy Timorlik oʻyinchilar va muxlislar tomonidan tanqid qilindi.
2015-yilning 8-oktabr kuni Falastinga qarshi oʻyinda Timor tarkibidagi boshlangʻich oʻn birlikdan yetti nafari braziliyaliklar boʻlgan. Oʻyindan soʻng Falastin futbol assotsiatsiyasi FIFAga ariza bilan murojaat qilib, fuqarolikka qabul qilingan timorlik futbolchilar FIFA qoidalariga koʻra Sharqiy Timor vakili boʻlish huquqiga ega emasligini taʼkidladi.Bu esa ortiqcha muammolarni keltirib chiqardi.
Bosh vazirga, bosh prokurorga va adliya vaziriga fuqarolikka qabul qilish dasturi yuzasidan shikoyat qilgan baʼzi timorliklarning eʼtirozlaridan soʻng, Sharqiy Timor Futbol Federatsiyasi (FFTL) xorijda tugʻilgan va terma jamoa safida harakat qilayotgan legionerlarni jamoani tark etishi boʻyicha qaror qildi. Bu shuni anglatadiki, Sharqiy Timor tarkibidagi xorijlik futbolchilar 2018-yilgi Jahon chempionati va 2019-yilgi Osiyo kubogi qoʻshma saralash bosqichi doirasida Birlashgan Arab Amirliklariga qarshi oʻyinda ishtirok eta olmaydi. Bu esa tajribasi yoʻq futbolchilarni jamoada qolishini bildirar edi. Yigirma yoshga toʻlmagan olti nafar, shu jumladan Ervino Soares hali 16 yoshda edi. Sharqiy Timor oʻyinda 8:0 hisobida magʻlub boʻldi. Alkantara magʻlubiyat uchun mas'uliyatni oʻz zimmasiga oldi, lekin u FFTL tomonidan bunday tajribasiz tarkibda oʻynashga majbur boʻlganini ham qoʻshimcha qildi.
Keyingi oʻyinda Sharqiy Timor bundan ham yomon natija koʻrsatdi va oʻz maydonida kuchli Saudiya Arabistoni jamoasiga 0:10 hisobida magʻlub boʻldi va natijada 2018-yilda Rossiyada boʻlib oʻtadigan futbol boʻyicha Jahon chempionatiga yoʻllanmadan quruq qoldi.
Avstraliya-Timor futbolchisi Jesse Pinto jurnalistlarga Sharqiy Timor futbol federtasiyasi braziliyalik futbolchilarga „osiyolik“ futbolchilar sifatida roʻyxatdan oʻtishlari va jamoalar kvotalarini bajarishlari uchun Timor pasportlarini berishini aytdi. Jesse Pinto shuningdek, FFTL koʻpincha kuchsiz oʻyinchilardan foydalanishini qoʻshimcha qildi, lekin federtasiya koʻpincha oʻyinchilarga oilalari bilan uchrashish uchun Braziliyaga qaytib borishga ruxsat berish vaʼdalarini bajarmagan.
2016-yilning dekabr oyida Sharqiy Timor futbol federtasiyasi soxta hujjatlardan foydalanganlik, nomaqbul oʻyinchilarni maydonga tushirish va oʻyinni obroʻsizlantirishda ayblangan.
2017-yilning 20-yanvarida Sharqiy Timor 2019-yilgi Osiyo Kubogi saralash oʻyinlarida va boshqa musobaqalarda jami oʻn ikki nafar nomuvofiq oʻyinchini maydonga tushirgani uchun 2023-yilgi Osiyo Kubogi saralash turnirida ishtirok etishdan chetlashtirildi.
Jamoa imiji
Toʻplam homiysi
2014-yil iyunidan 2017-yil fevraligacha " Kubba Sportswear " jamoasining toʻplami ishlab chiqaruvchisi boʻlgan.
2018-yildan buyon toʻplamlar Indoneziyaning „Narrow“ kompaniyasi tomonidan ishlab chiqariladi. Uy toʻplami - qizil koʻylaklar, qora shortilar va qizil paypoqlar, ikkinchi darajali rang sifatida qora. Mehmon toʻplami oq rangda. 2008-yildan 2010-yilgacha ularning safar liboslari sariq rangda ega edi, ammo 2010-yilgi AFF Suzuki kubogi saralashida mehmon liboslari yana oq rangga almashtirildi. Ularning toʻplamlari Nike tomonidan 2012-yilda ishlab chiqarilgan. Oldingi toʻplam ishlab chiqaruvchilari orasida Mitre, Joma, Nike va Tiger bor.
Uy stadioni
Timor Lestening uy stadioni Dilidagi Sharqiy Timor milliy stadionidir. Stadion sigʻimi 5000. Stadionda oʻtkazilgan birinchi rasmiy oʻyin 2015-yilning 12-martida Moʻgʻulistonga qarshi JCh-2018 saralash oʻyini boʻldi. Stadion mos ravishda 2011 va 2016-yillarda boshlangan ikkita alohida loyihada taʼmirlandi. 2011-yilgi taʼmirlash ishlari 2012-yil aprel oyida Sharqiy Timorning oʻsha paytdagi Bosh vaziri Xanana Gusmão tomonidan ochilgan edi. 2016-yilgi taʼmirlash ishlari 1,64 million AQSH dollariga baholangan boʻlib, tribunani taʼmirlash, hammom, elektr xonalari va yoritish ustunlarini qurish hamda tribunaga oʻrindiqlar qoʻshishni oʻz ichiga olgan. 2019-yilning oʻrtalariga kelib, bu taʼmirlash ishlari hali tugallanmagan edi. 2021-yil fevral oyida Infratuzilma jamgʻarmasi direktorlar kengashi (CAFI)) taʼmirlash ishlarini yakunlash uchun 300 000 AQSh dollaridan ortiq qoʻshimcha byudjetni tasdiqladi. Stadion infratuzilmasi bilan bogʻliq muammolar tufayli milliy futbol terma jamoasi ba’zan uy oʻyinlarini boshqa mamlakatlarda oʻtkazishga majbur.
Natijalar
Oxirgi 12 oydagi oʻyinlar va kelajakda rejalashtirilgan oʻyinlar
G'alaba
Durang
Mag'lubiyat
2021
2022
Murabbiylar shtabi
Futbolchilar
uz.wikipedia.org