Sharin darasi
Sharin darasi ,
Sharin kanyoni Sharin daryosidan 154 kilometri boʻylab yotgan tabiiy obyekt hisoblanadi.
Geografik joylashuvi
Chatqol Olmaota shahridan 195 kmday sharqga qaray joylashgan. Sharin daryosining barcha ob’yektlari 2004-yilning 23-aprelda tashkil etilgan Sharin davlat milliy tabiat bogʻi tarkibiga kiradi.
Xarakteri
Dara Sharin daryosi boʻyi bilan shimoli-sharqdan janubi-gʻarbga tomon 154 km ga choʻzilgan. Bu hududning relyefi xilma-xildir. Sahrin daryosidan Terskay va Kungey Olatov tizmalarining shimoliy yon bagʻirlaridan boshlanuvchi koʻplab daryo suvlari Sharin daryosiga qoʻshilib, suvi koʻp daryoga aylanadi va Jalanash botigʻi va Toʻraygʻir togʻining sharqidan ulkan dara hosil qiladi.
Daralar
Oqtoʻgʻay darasi
„Oqtoʻgʻay“ (Beli les) darasi trapetsiya shaklida, kengligi 3 kilometrga, chuqurligi 200 dan 300 metrgacha yetadi.
Qo‘rto‘g‘ay darasi
Toʻraygʻir tizmasining sharqiy qismida Sharin daryosi „Qoʻrtoʻgʻay“ deb nomli chuqur va tor dara hosil qiladi. Bu daradagi koʻpchilikka mashhur boʻlgan ob’yekt „Toplar vodiysi“. Yomg‘ir va qor suvlarining yuvishi bilan shamol taʼsirida hosil bo‘lgan to‘q sariq-pushti qoyalar o‘ziga xos qiyofa hosil qilib, kimni boʻsa ham ertakdagidek obidalar — saroylar, minoralar, minoralar olamiga olib keladi. Dara oʻzining hozirgi koʻrinishini taxminan yarim million yil oldin olgan. Daraning chuqurligi 100 metrga etadi.
Uzinbuloq vodiysi daralari
Qatu togʻining janubida joylashgan Uzinbuloq vodiysi („Qozoq uylar vodiysi“, „Sariq dara“) tabiatning durdonasi, juda goʻzal tabiat ijodi. Shamol esishi bilan yomg‘ir va qor suvlarining yuvilishi sarg‘aygan cho‘kindi togʻ jinslardan hayratlanarli meʼmoriy shakllarni — yonma-yon tizilgan o‘tovlarni eslatuvchi tasvirlar yaratgan. Koʻp sonli oʻyilgan daralar, vodiylar bilan jarliklar qalin va tartibsiz kichik daralar qatorini hosil qiladi. Kanyondan ochiq qoyalardan yura davriga oid ilk jamoa odamlarining turar joylari va mehnat qurollari, toshga aylangan hayvonlar va oʻsimliklar topilgan.
Oraliq dara
Yana bir kichik dara „Qoʻrgʻonlar vodiysi“ bilan Temirlik daryosining oʻng irmogʻi oraligʻida joylashgan. U „Qoʻrgʻonlar vodiysi“ning kichkina nusxasiga o‘xshaydi. Asosiy farqi koʻplab minoralar bilan ustunlar va Pasxa orolining haykaltaroshligini eslatuvchi minoralarning xilma-xilligi bilan farq qiladi.
Temir daralar
Temirlik daryosi Sharinning eng katta va oxirgi irmogʻi boʻlib hisoblanadi. Sharin daryosi singari Temirlik ham xuddi shunday boʻlib uzunlikdagi uch daraga boʻlinadi.
Keng vodiyli „Oqtoʻgʻay“ darasidan „Saritoʻgʻay“ darasigacha boʻlgan chuqur va dumaloq yer Sahrin darasining asosiy boʻligini tashkil qiladi.
Sharin darasidagi geologik omillar taʼsirining orqasida bugungi kunda yoʻq boʻlib ketgan qadimiy oʻsimlik va hayvonot dunyosi qoldiqlari, tik qoyalardan toshga aylangan suyaklarning katta guruhi (mastodon — qadimda yashagan fil oilasiga mansub hayvon), fillar, karkidonlar, Stenon otlari, dahshatli boʻrilar va boshqalar) topildi.
Fotogalereya
Manbalar
uz.wikipedia.org