Shams Pahlavi
Shams Pahlaviy (forscha: شمس پهلوی ; 28-oktyabr 1917-yil – 29-fevral 1996-yil) — pahlaviylar sulolasining Eronning oxirgi shohi Muhammad Rizo Pahlaviyning katta singlisi. Akasi hukmronligi davrida u Qizil Arslon va Quyosh jamiyatining prezidenti bo'lgan.
Biografiya
Shams Pahlaviy 1917-yil 28-oktabrda Tehronda tugʻilgan. U Rizo shoh va uning turmush o'rtog'i Toj ol-Molukning katta qizi edi.
1932-yilda Tehronda Ikkinchi Sharq ayollari qurultoyi tashkil etilganda uning prezidenti Shams Pahlaviy, kotibi esa Sodiq Davlatobodiy boʻlgan.
1936-yil 8-yanvarda u onasi va singlisi bilan Ashraf shohning ayollarni ijtimoiylashuvga jalb qilish harakatining bir qismi bo'lgan Kashf-e hijobda (pardaning bekor qilinishi) katta ramziy rol o'ynadi. Tehron oʻqituvchilar kollejining bitiruv marosimida ishtirok etishdi.
Shams Pahlaviy 1937-yilda otasining qat'iy buyrug'i bilan Eronning o'sha paytdagi bosh vaziri Mahmud Jomning o'g'li Feridun Jomga turmushga chiqdi, ammo bir-birida ko‘ngli bo‘lmagan er-xotin Rizo Shoh vafotidan so'ng darhol ajrashishdi.
1941-yilda Angliya — Sovet qoʻshinlarining Eronga bostirib kirishidan keyin Rizo shoh taxtdan tushurilganidan soʻng Shams va uning eri otasi bilan Port-Luis (Mavrikiy) va keyinroq Janubiy Afrikaning Yoxannesburg shahriga surgun qilingan. U ushbu surgunlar xotirasini 1948-yilda Ettela'at gazetasining oylik bo'limlarda nashr etdi.
Ikkinchi marta Mehrdod Pahlbodga turmushga chiqqanidan soʻng qisqa muddatga martaba va unvonlaridan mahrum boʻlgan va 1945-yildan 1947-yilgacha Qoʻshma Shtatlarda yashagan. Keyinchalik sud bilan yarashuvga erishildi va er-xotin Tehronga faqat Abadan inqirozi paytida yana ketish uchun qaytib kelishdi. U 1940-yillarda katoliklikni qabul qilgan. Malika Shamsni shohning eng yaqin do'sti Ernest Perron diniga qaytishga ko'ndirgan. Uning eri va bolalari undan keyin katoliklikni qabul qildilar.
Akasi hukmronligini tiklagan 1953-yilgi to'ntarishdan so'ng Eronga qaytganidan so'ng, u singlisi malika Ashraf Pahlaviynikidan farqli o'laroq, jamoatchilik orasida past obro'ni saqlab qoldi va o'z faoliyatini otasidan meros qolgan ulkan boylikni boshqarish bilan cheklab qo'ydi.
1960-yillarning oxirida u Frank Lloyd Rayt fondi meʼmorlariga Karaj yaqinidagi Mehrshahrda Morvarid saroyi va Mozandaronning Chalous shahridagi Villa Mehrafarin saroyini qurishni topshirdi.
U Islom inqilobidan keyin Eronni tark etgan va 1996-yilda Santa-Barbaradagi mulkida saraton kasalligidan vafot etgan.
Manbalar
uz.wikipedia.org