Shakhriyar Mamedyarov

Shahriyar Hamid ogʻli Mammadyarov (ozarbayjoncha: Şəhriyar Həmid oğlu Məmmədyarov Shahriyar Hamid Mammadyarov; 1985-yil 12-aprelda tugʻilgan), xalqaro miqyosda Shahriyar Mamedyarov nomi bilan tanilgan, ozarbayjonlik shaxmat grossmeysteri. Ozarbayjonda 1-oʻrinda, dunyoda esa 7-oʻrinda.(2021-yil holatida) Uning shaxsiy eng yaxshi reytingi 2820, uni shaxmat tarixidagi oltinchi eng yuqori reytingli oʻyinchiga aylantiradi.

Mamedyarov 2011-yilda (chorak finalda gʻolib chiqqan), 2014-yilda (toʻrtinchi oʻrin) va 2018-yilda (ikkinchi oʻrin) nomzodlar turnirida ishtirok etgan. U oʻsmirlar oʻrtasida ikki karra jahon chempioni (2003 va 2005) va 2013-yilda Rapid boʻyicha jahon chempioni boʻlgan.

Uchinchi doskada 2012-yilgi Shaxmat Olimpiadasida oltin medal sohibi, Ozarbayjon terma jamoasi bilan uch karra jamoaviy Yevropa chempioni (2009, 2013, 2017). U, shuningdek, Tal Memorial (2010 qoʻshma va 2014 Blits) va Shamkir Chess (2016 va 2017) musobaqalarida ikki karra gʻolib, shuningdek, 2018-yilgi Biel shaxmat festivali gʻolibi boʻlib, u yerda amaldagi jahon chempioni Magnus Karlsenni magʻlub etdi.

Shaxsiy hayoti

Shahriyorning ota-onasi Ozarbayjonning Zangilon tumanidan. 1980-yilda uning oilasi Shahriyar tugʻilgan Ozarbayjonning oʻsha paytda gullab-yashnayotgan sanoat shahri Sumqayitga koʻchib oʻtdi. Uning shaxmat boʻyicha birinchi murabbiyi otasi boʻlib, u ham sobiq bokschi boʻlib, bir muddat Shahriyorga boksdan saboq bergan. Mamedyarovning ikkita singlisi bor: Zaynab Mamedyarova va Turkan Mamedyarova, ular ayol grossmeyster. Mamedyarov 2012-yilda oila qurdi, lekin keyinroq ajrashdi. U 2017-yil iyul oyida yana oilaga qurdi.

Professional shaxmat faoliyati

2003-yilda shaxmat boʻyicha oʻsmirlar oʻrtasidagi jahon chempionatida gʻolib chiqdi. U 2005-yilda oʻzining gʻalabasini takrorlab, sakkiz raunddan soʻng 2953 koʻrsatkichga erishgan holda yagona ikki karra chempion boʻldi, Xugevenda boʻlib oʻtgan Essent Tournament 2006ga taklifnomani qoʻlga kiritdi va bu va 2007-yilgi nashrlarda gʻalaba qozonganidan keyin Mamedyarov jahon chempioni boʻldi.

2005-yilda Mamedyarov klublar oʻrtasidagi Yevropa kubogida qatnashdi va barcha ishtirokchilar orasida Vasiliy Ivanchukdan keyin ikkinchi oʻrinni egalladi.

Mamedyarov 2006-yil fevral oyida Moskvadagi Aeroflot Open musobaqasida 6½/9 ball bilan qoʻshma birinchi oʻrinni egalladi. May oyida u FiNet/Ordix tezkor tadbirida gʻolib chiqdi. 2006-yil oktabr oyida u Xugevendagi yopiq Essent shaxmat turnirida Sonneborn-Berger tay-breklarida Judit Polgarni magʻlub etib, 4½/6 ball bilan gʻolib chiqdi.

Shaxmat boʻyicha 2007-yilgi Jahon kubogida Mamedyarov uchinchi raundgacha etib borgan va Ivan Cheparinov tomonidan nokautga uchragan.

2008-yilda u Korsikada tezkor nokautni qoʻlga kiritdi.

2009-yilda u 10/11 bilan Mainz Ordix Open gʻolibi boʻldi.

2010-yilda u Bokuda boʻlib oʻtgan Prezident kubogida Vladimir Kramnik va Gata Kamskiy bilan birinchi oʻrinni egalladi, keyin esa Tal Memorialida birinchi oʻrinni egalladi.

2013-yil iyun oyida Mamedyarov tezkor shaxmat boʻyicha jahon chempionatida 11½/15 ball toʻpladi. Keyingi oy u Jeneva Masters tezkor musobaqasida gʻolib chiqdi.

2014-yil noyabr oyida u ikkinchi marta Tal Memorial gʻolibi boʻldi.

2016-yil iyun oyida Mamedyarov Shamkir shaxmat boʻyicha 3-turnir — Vugar Gashimov xotirasi gʻolibi boʻldi. U soʻnggi ikki raundda ikki peshqadam Fabiano Karuana va Anish Girini magʻlub etdi, bu esa uni Karuana bilan tay-brek holatiga keltirdi. U tay-brekda Karuanani magʻlub etib, unga turnir gʻalabasini taqdim etdi.

2017-yilning aprel oyida Mamedyarov 5½/9 ball bilan ketma-ket ikkinchi yil Vugar Gashimov memorialida gʻolib chiqdi.

2018-yil aprel oyida u Gashimov xotirasining beshinchi nashrida qatnashib, 4½/9 (+1-1=7) ball bilan toʻrtinchi oʻrinni egalladi.

2018-yil 28maydan 7-iyungacha u Norvegiya shaxmatining oltinchi nashrida qatnashib, 3½/8 (+0-1=7) bilan yettinchi oʻrinni egalladi.

2018-yilning 22-iyulidan 1-avgustigacha u 51-chi Biel shaxmat festivalida qatnashib, Magnus Karlsendan bir yarim ochkoga ustunlik bilan gʻolib chiqdi. U 9-raundda Karlsenni qirol hindi Fianchetto Variatsiyasining oq donalari bilan magʻlub etdi.

2020-yil 14-iyun kuni Mamedyarov Sharja onlayn shaxmat turnirida 10 turdan 7,5 ochko toʻplagan holda gʻolib chiqdi, bu uning onlayn turnirdagi ilk gʻalabasi boʻldi.

2020-yil 26-iyun kuni Mamedyarov 1-Muxtor Ismagambetov memorialida Nodirbek Abdusattorov, Dmitriy Bocharov, Kazybek Nogerbek va Davit Maghalashvili bilan birga 8,5/11 ball bilan 2-6-oʻrinlarni egalladi.

2021-yil iyun oyida Mamedyarov Fabiano Karuana, Levon Aronyan, Aleksandr Grischuk, Maksim Vashier-Lagrave, Anish Giri, Teymur Radjabov va Uesli So ishtirok etgan Superbet Chess Classic turnirida gʻolib chiqdi.

Mamedyarov 2022-yilning fevral va mart oylarida FIDE Gran-prisida ishtirok etgan. Ikkinchi oʻyinda u 3/6 natija bilan D hovuzida ikkinchi oʻrinni egalladi. Uchinchi oʻyinda u Vinsent Keymerga qarshi tezkor va blits taybreyklarda 3,5/6 va 3/4 natija bilan oʻz hovuzida gʻalaba qozondi.

Jahon chempionati oʻyinlari

2011-yilda Mamedyarov turnir tashkilotchilarining nomzodi boʻlib, unga 2012-yilgi shaxmat boʻyicha jahon chempionatiga nomzodlar turnirida qatnashish huquqini berdi, u birinchi bosqichda Boris Gelfandga yutqazib qoʻydi.

2014-yilgi siklda u FIDE Gran-prisi 2012-13 da ikkinchi boʻlib, Nomzodlar turniriga yoʻllanma oldi. U Nomzodlar reytingida 7/14 ball bilan toʻrtinchi oʻrinni egalladi.

U 2016-yilgi nomzodlar tanlovida qatnasha olmadi. U 2014—2015-yilgi FIDE Gran-prisida oltinchi oʻrinni egalladi va 2015-yilgi shaxmat boʻyicha Jahon kubogining chorak finalida yakuniy gʻolib Sergey Karjakin tomonidan nokautga uchradi.

2018yilgi siklida u FIDE Gran-prisi 2017 ni yutib, 2018-yilgi Nomzodlar turniriga yoʻllanma oldi. U 8/14 hisobida Karuanadan bir ochko ortda qolgan nomzodlar reytingida ikkinchi oʻrinni egalladi.

Jamoa musobaqalari

2000, 2002, 2004, 2008, 2010, 2012, 2014, 2016 va 2018-yillardagi shaxmat olimpiadalarida Ozarbayjon terma jamoasi safida ishtirok etgan. 2009, 2013 va 2017-yillarda shaxmat boʻyicha Yevropa jamoaviy chempionatida Ozarbayjon terma jamoasi uchun oltin medalni qoʻlga kiritdi, 2007-yilda bronza va 2011-yilda kumush medalni qoʻlga kiritdi.

Turnir gʻalabalari

Manbalar

uz.wikipedia.org