Senufo xalqi
Senufo (sene, siena) — Kot-d’Ivuar, Mali va Burkina-Fasoda istiqomat qiladigan Gʻarbiy Afrikadagi yirik xalqlardan biri boʻlib. Umumiy aholi soni 3,8 million kishidan ortiq. Senufo xalqining rasmiy tili, Atlantika-Kongo (Volta-Kongo) Niger-Kongo tillari guruhiga mansub, senufo tilidir. Senufolarning aksariyati anʼanaviy eʼtiqodlarga amal qiladi, ammo sunniy musulmonlar ham bor.
Tarqalishi va aholi soni
Aholi Kot-d’Ivuarning shimolida Komoe va Temba daryolari orasida tarqalgan va 907 ming kishini tashkil qiladi, Malining janubi-sharqida — 950 ming kishi va Burkina-Fasoning chegara hududlarida — 95 ming kishi yashaydi. Umumiy aholi soni 3,8 million kishidan oshadi.
Oilalari
Senufo xalqi Atlantika-Kongo (Volta-Kongo) Niger-Kongo tillari oilasiga kiradi. Ilgari Niger-Kordofan oilasining gurlar oilasiga kiritilgan. Minyankalar Senufolarning subetnik guruhidir.
Dini
Senufo islom diniga, koʻpchilik sunniylikka eʼtiqod qiladi. Ular, shuningdek, anʼanaviy eʼtiqodlarga — ajdodlarga sigʻinish, tabiat kuchlari, dunyo yaratuvchisi Tuolo va uning rafiqasi Tuoleo boshchiligidagi murakkab panteonni tashkil etuvchi ruhlarga sigʻinadilar. Senufo xalqi oʻzlarining yogʻochdan yasalgan marosim niqoblari va figuralari bilan mashhur.
Ijtimoiy tuzilma
Katta oilalardan tashkil topgan jamoalar, yoshga oid institutlar, maxfiy jamiyatlar saqlanib qolgan. Senufo quyidagi qabilalarga boʻlinadi: folo, gimini, karaboro, kofolo va boshqalar.
Mashgʻulotlari
Senufo yarim oʻtroq turmush tarzini olib boradi. Aholining asosiy mashgʻuloti — dehqonchilik (loviya, yeryongʻoq, yam, manioka, tariq) va chorvachilikdir. Senufolar qoramol va mayda qoramol boqadi. Har xil mevalar, urugʻlar, ildiz mevalarni yigʻish bilan ham shugʻullanadilar. Shunungdek oʻgʻitlar ham ishlatishadi, almashlab ekish qoʻllaniladi. Sholi va paxta savdoda ishlatiladi. Turli hunarmandchiliklar yaxshi rivojlangan. Temirchilarning fono, shuningdek xotinlari kulolchilik bilan shugʻullanadigan, loro deb nomlangan misgarlar, dieli deb nomlangan charm hunarmandlari tabaqalari mavjud. Yogʻoch oʻymakorligi rivojlangan, ayniqsa ularning niqoblari mashhur. Jun va paxta toʻqish keng tarqalgan.
Aholi punktlari
Senufo ancha ixcham aholi punktlarida yashaydi. Ularning turar joylari asosan yumaloq, somonli loy yoki pishmagan gʻishtdan yasalgan boʻlib, baland konussimon tomi palma barglaridan yasalgan.
Kiyimlari
Senufo xalqining erkaklari odatda nakidka yoki keng koʻylak kiyishadi; ayollar — bellariga bogʻlangan yorqin, tikilmagan yubka — pan kiyishadi. Senufo ayollarini bilaklari va toʻpiqlaridagi W shaklidagi mis bilaguzuklaridan tanib olish mumkin.
Taomlari
Senufo taomlari xilma-xilligi bilan ajralib turmaydi. Asosan, odamlar tariq boʻtqasi, maniok, sariyog 'va ziravorlar bilan pishirilgan sabzavotli obiyovgʻon isteʼmol qiladilar.
Manbalar
Havolalar
Adabiyotlar
uz.wikipedia.org