Sebek

Sebek , Sobek (misr. sbk „urugʻlantirmoq“ (misr. s-bAk) yoki „birlashmoq“ (misr. sAq); qadimgi yunoncha: Σοῦχος qadimgi yunoncha: Σοῦχος Suhos, lotincha: Suchus „timsoh“) — qadimgi Misr suv xudosi va Nil suv toshqini, timsoh bilan bogʻliq; u zulmat kuchlarini qoʻrqitadi va xudolar odamlarning himoyachisi ekanligiga ishoniladi.

Mifologiya

Piramida matnlariga koʻra, Sebek Neitning oʻgʻli, Renenutetning eri.

Sebek yovuzlik va zulmat kuchlarini vahshiylik bilan qoʻrqitadigan xudolarning ishonchli himoyachisi hisoblangan. Biroq, u tez-tez Ra va Osirisga qarshi chiqadi.

Diniy sinkretizm rivojlanishi bilan Sebek, Ra, Xnum, Amun, Xonsu, Ming bilan aniqlandi. Soʻnggi davrda Sebek bilan birga maʼbuda paydo boʻldi — "Sebektet buyuk bekasi".

Tasvir

Sebek turli yoʻllar bilan tasvirlangan: yoki antropomorfik, yoki timsoh shaklida, yoki odam boshli hayvon shaklida.

Kult

Sebek asosan Crocodilopolis (Merida koʻli)-da joylashgan Fayyum vohasida hurmatga sazovor boʻlgan. Bu yerda u demiurg hisoblangan, shuning uchun Raning baʼzi epitetlari va xususiyatlari unga koʻchirilgan. Sebekning bir qancha gipostazlari bor edi, ular vohaning turli joylarida sigʻinishardi. Fayyumdan tashqari, Sebek kulti boshqa 15 joyda, jumladan Asvan, Esna, Fiva, Koptos va boshqalarda boʻlgan. U „Shmun bekasi“ (Gebelein), „Ombos bekasi“ (Kom-Ombo), „Ra-Sekhna Lordi“ (Ilahun), „Geliopolis bekasi“ deb nomlangan.

Sebek kultining gullagan davri XII sulola davriga (miloddan avvalgi XIX-XVIII-asrlarga toʻgʻri keladi), poytaxti Fayum yaqinida boʻlgan. XII va XIII-asr sulolalar hukmdorlari teoforik ismlardan foydalanganlar, ularning nomiga „Sebek tomonidan suyukli“ qoʻshilgan va shu bilan timsoh xudosining homiyligini taʼkidlagan.

Manbalar

Adabiyotlar

uz.wikipedia.org