Saxalin osmonida Boeing 747 halokati
Saxalin osmonida Boeing 747 halokati 1983-yil 1-sentabrda, payshanbaga oʻtar kechasi sodir boʻlgan va aviatsiya tarixida 15-oʻrinni egallagan dunyodagi eng yirik aviatsiya halokatidir. Korean Air Lines (KAL) aviakompaniyasining Boeing 747-230B havo layneri Nyu-York — Ankorij — Seul yoʻnalishi boʻyicha KE007 (chaqiriq belgisi — KAL 007) rejalashtirilgan qitʼalararo reysni amalga oshirgan. Hamda uning Seulga parvozi Tinch okeanining neytral suvlari orqali oʻtishi kerak edi, ammo nomaʼlum sababga koʻra samolyot belgilangan yoʻnalishdan oʻngga ogʻib ketadi. Bir muncha vaqt oʻtgach, layner gʻarbga shunchalik yoʻnalishini oʻzgartirganki, natijada u SSSRning yopiq havo hududiga kirib qolgan, shundan soʻng u Kamchatka (bir qator harbiy ob’ektlardan oʻtib) va keyin Saxalin oroli ustidan uchib oʻtgan, u erda tutib olingan. Hamda u oʻsha yerda urib tushirilgan. SSSR Harbiy-havo kuchlarining Su-15TM qiruvchi samolyoti tomonidan Saxalindan 37 kilometr janubi-gʻarbda Laperuz boʻgʻoziga qulagan. Halokat natijasida bortdagi 269 kishining barchasi — 246 yoʻlovchi va 23 ekipaj aʼzolari halok boʻlgan.
Halokat sodir boʻlgan paytda havo layneri 500 kilometrdan ortiqroq yo‘nalishdan chetga chiqqanligi koʻrsatilgan. Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkiloti (ICAO) tomonidan olib borilgan tergovga koʻra, 007-reysning burilishiga eng koʻp sabab uchuvchilarning avtopilotni toʻgʻri sozlamaganligi va joriy pozitsiyani yangilash uchun tegishli tekshiruvlarni oʻtkazmaganligi deb qayd etilgan.
Ushbu falokat oʻsha paytdagi SSSR va AQSh oʻrtasidagi allaqachon murakkablashgan munosabatlarning yanada jiddiy tusga kirishiga va vaziyaning yomonlashishiga olib kelgan.
Halokat sabablarini oʻrganishning dastlabki bosqichlarida maʼlumotlar va ashyoviy dalillarning yetishmasligi halokatning muqobil versiyalarini keltirib chiqargan. Ammo SSSR (keyinchalik Rossiya) tomonidan reys KE007 registratorining chiqarilishi ICAOning asl versiyasini tasdiqlab bergan.
Tarixiy kontekstlar
Boeing 747-230B (roʻyxatga olish raqami HL7442, seriya raqami 20559, seriya raqami 186) 1972-yilda chiqarilgan (birinchi parvoz 17-martda amalga oshirilgan). Oʻsha yilning 31-martida D-ABYH dum raqami bilan Condor Flugdienst aviakompaniyasiga topshirilgan. 1979-yil 3-fevralda u Korean Air Lines (KAL) tomonidan sotib olingan va undan HL7442 quyruq raqamini olgan. Toʻrtta Pratt & Whitney JT9D-7A bypass turbofan dvigatellari bilan jihozlangan. Halokat sodir boʻlgan kuni 11 yoshli avialayner 9237 ta parvoz va qoʻnish siklini bajargan va 38718 soat parvoz qilgan edi.
Ekipaj va yoʻlovchilar
KE007 reysi ekipaji quyidagicha boʻlgan:
Samolyot salonida 20 ta styuardessa xizmat qilgan:
Yo‘lovchilar orasida Korean Air Lines aviakompaniyasining 6 nafar ekipaj aʼzosi bo‘lgan.
Samolyot bortida jami 269 kishi — 23 nafar ekipaj aʼzosi va 246 nafar yoʻlovchi boʻlgan.
Boeing 747-230B HL7442 bortida Nyu-York-Seul yoʻnalishi boʻyicha KE007 rejalashtirilgan reysni Ankorijda oraliq toʻxtash bilan amalga oshirgan. 31-avgust kuni u Nyu-Yorkdan havoga koʻtarilgan, soʻngra yonilgʻi quyish uchun Ankorijga qoʻngan. 1-sentabr kuni GMT bilan soat 13:00da (mahalliy vaqt bilan 03:00) layner Ankorijdan havoga ko‘tarilib, bortida 23 nafar ekipaj aʼzosi va 246 nafar yo‘lovchi bilan Seulga yo‘l olgan.
007 reysi Kamchatkadan sharqda Tinch okeani ustidan SSSR hududini, keyin esa Yaponiya ustidan oʻtishi kerak boʻlgan.
Madaniy jihatlari
Manbalar
Manba xatosi: <ref> tags exist for a group named "*", but no corresponding <references group="*"/> tag was found
uz.wikipedia.org