Saudiya Arabistonida saylov tizimi
Saudiya Arabistonida saylovlar kam uchraydi. Ilk saylovlar oʻtgan asrning 20-yillarida oʻtkazganligiga qaramay, ayollarga saylanish va saylash huquqining berilishi masalasi anchayin muammoli boʻlib kelgan.
Qisqacha tavsif
Saudiya Arabistoni Maslahat Assambleyasi (Majlis ash-Shoro) 150 nafar tayinlangan aʼzodan iborat boʻlib, qonunlar taklif qilishi mumkin, ammo hukumatning mutlaq monarxiya maqomi tufayli takliflar asosiy qonunchilik maqomiga ega emas. Saudiya Arabistonida siyosiy partiyalarga ruxsat berilmagan.
Ilk saylovlar
Saudiya Arabistonida birinchi munitsipalitet saylovlari 1920-yillarning oʻrtalarida Hijozning Makka, Madina, Jidda, Yanbu va Toif shaharlarida boʻlib oʻtdi, chunki podshoh Abdulaziz ibn Saud mamlakatda Usmonliylar va Hoshimiylar hukmronligi oʻrniga mahalliy hukumatlarni oʻrnatdi. Boshqa munitsipalitetlarga saylovlar 1954-1962-yillarda qirol Saud davrida boʻlib oʻtdi, bu tajriba qirol Faysalning markazlashuvi ostida yakunlandi.
XXI asrdagi saylovlar
2005-yilda shahar kengashlari aʼzolarining yarmi uchun saylovlar boʻlib oʻtdi, faqat erkak nomzodlar mavjud boʻlib, faqat erkaklar ovoz berishdi. 2009-yil fevral oyida 2009-yilga belgilangan munitsipal (mahalliy) saylovlar „baholash uchun“ nomaʼlum muddatga qoldirilishi eʼlon qilindi. Hukumat vakilining aytishicha, ular keyingi saylovlarda ayollarning saylov huquqini koʻrib chiqish uchun qoldirildi. Oxir-oqibat munitsipal saylovlar 2011-yilda boʻlib oʻtdi va rejalashtirilgan edi, ammo umumiy saylov huquqi (yaʼni ayollarga ham saylash huquqi berilishi) 2015-yilgi rejalashtirilgan ovoz berishgacha qoldirildi.
Ayollarsiz saylov
Saudiya Arabistonida 1950-1960-yillarda munitsipal saylovlar oʻtkazilganda ayollarga saylovda qatnashish va saylanish huquqi berilmagan. 2005-yilgacha boshqa saylovlar oʻtkazilmagan. Oʻsha paytda ayollarning ishtirok etishiga ruxsat berilishini kutishganiga qaramay, Saudiya Arabistoni rasmiylari ruhsat bermaslikka qaror qilishdi. Ayollar saylov uchastkalarida ayollar yetarli emasligi (mamlakatda gender ajratish odatiy hol) va faqat oz sonli ayollarning ovoz berishlari uchun ID kartalari borligi taʼkidlangan. Xuddi shu qoidalar 2011-yilda saylovlar oʻtkazilganda ham qoʻllanilgan. 2011-yil sentabrida qirol Abdulla ayollarga 2012-yildan boshlab ham saylash, ham saylanish huquqi berilishini eʼlon qildi, yaʼni ular 2015-yilga rejalashtirilgan munitsipal saylovlarda qatnashish huquqiga ega boʻladi. Shuningdek, u ayollarning saylanmagan sho'roda qatnashish huquqiga ega boʻlishini aytdi. Xalqaro Amnistiya bu qarorni „Saudiya Arabistonida gender tengligi sari uzoq yoʻlda qilingan maʼqul, cheklangan boʻlsa-da, qadam va u yerdagi ayollar huquqlari faollarining uzoq davom etgan kurashidan dalolatdir“ deb taʼrifladi.
Ayollarning saylovlarda ishtirok etishi
2011-yil sentabr oyida qirol Abdulla ayollarga 2015-yilgi munitsipal saylovlarda saylash va ishtirok etish huquqini berdi.
Ayollarga saylov huquqining berilganiga qaramay, ayollar huquqlari bilan bogʻliq koʻplab masalalarda boʻlgani kabi, ayollarning saylov huquqi Saudiya Arabistonida soʻnggi yillarda ommaviy muhokama mavzusi boʻlib, har ikki tomonning qatʼiy qarashlari mavjud. Bu siyosiy saylov huquqiga jinsga xos taqiqni saqlab qolgan dunyodagi oxirgi davlatdir.
Manbalar
uz.wikipedia.org