Ruth Crosby Noble
Ruth Crosby Noble (1896/1897). — 1988-yil mart) amerikalik yozuvchi va gerpetolog boʻlgan. Amerika tabiat tarixi muzeyida ishlagan u turmush oʻrtogʻi Gladwyn Kingsley Noble bilan birga qurbaqaning yangi turini — Eleutherodactylus ruthae ni kashf qildi va unga uning nomi berildi. Noble keyinchalik hayvonlarning xulq-atvoriga bagʻishlangan „Yirtqich tabiat“ nomli asarini yaratdi.
Hayot yoʻli va martabasi
Born Ruth Crosby 1986-yil yoki 1987-yil tugʻilgan boʻlib, u Connecticut shtatining Hartford shahrida taʼlim-tarbiya olgan va Massachusettsdagi Wellesley kollejida tahsil olgan. U erda talaba boʻlganida, u oʻzining boʻlajak turmush oʻrtogʻi, Harvard universiteti talabasi Gladwyn Kingsley Noble bilan tanishgan. Keyinchalik u New-Yorkka koʻchib oʻtdi va 1919-yildan 1923-yilgacha Amerika tabiiy tarix muzeyining taʼlim va gerpetologiya boʻlimlarida assistent boʻlib ishlagan. Muzeyda u muzey eksponatlarini koʻr odamlar uchun qulayroq qilish uchun ulkan izlanishlar olib borgan. U, shuningdek, Amerika Universitet ayollari assotsiatsiyasining aʼzosi boʻlgan va Birlashgan Millatlar Tashkiloti doirasida faol boʻlgan.
Muzeyda biolog hodimlari Hispaniolaga ekspeditsiyani uyushtirishdi, ular oʻsha paytda ilm-fanga juda kam maʼlum boʻlgan karkidon, iguana va Hispaniolan gigant daraxt qurbaqasini oʻrganishdi. Tadqiqotchilar 200 dan ortiq tirik qurbaqa va 40 turdagi iguanalarni qoʻlga olib, muzeyga yuborishga muvaffaq boʻlishdi: Gladwyn Noble oʻz mutolaalarida: „Har ikkala shaklni ham topish va ularning hayot tarixini ishlab chiqish baxtiga muyassar boʻldik“ deb oʻz asarlarida yozib qoldirgan. U va uning turmush o‘rtog‘i Eleutherodactylus ruthae qurbaqasini Dominikan Respublikasida muzey tomonidan moliyalashtirilgan ekspeditsiya paytida topdilar; qurbaqani eri Ruf nomi bilan atagan. Muzeyda ishlayotgan paytda u Kolumbiya universitetida magistrlik darajasini oldi.
1945-yilda Noble turmush oʻrtogʻining tadqiqotlari va eslatmalari asosida hayvonlarning xatti-harakati haqida yozilgan "Yirtqich tabiat" kitobini nashr etdi. Bu oson tushunarli ingliz tilida yozilgan asar bo'lib, tabiiy tarix kuzatuvlari, hamda, laboratoriya tajribalaridan olingan materiallarni oʻz ichiga olgan toʻplam ishidir. Uning 17 bobida keltirilgan mavzularda hayvonlarga nisbatan ijtimoiy munosabatlar va hayvonlardagi hissiyotlarni ifodalovchi qarashlarni oʻz ichiga oladi. Ushbu qoʻlyozma nashr etilishidan oldin ham psixologlar, ham tabiatshunoslar tomonidan oʻqilgan: Robert Yerkes, Frank Beach va Ernst Mayr uning qismlariga kirish va tahrirlash huquqiga ega boʻlganlar. Psixologik byulletenda kitobni koʻrib chiqishda uning materiali batafsil yoritilganligi yuqori baholandi va undan qiyosiy psixologiya kurslarida foydalanish tavsiya qilindi. Amerika Entomologiya Jamiyatining Annals jurnalida yozgan sharhlovchi, kitobning „oʻyin-kulgini ilmiy qiymat bilan uygʻunlashtirgan noyob sifati“ ekanligini taʼkidlab oʻtgan.
Shaxsiy hayoti
NobleEnglewoodning Birinchi Presviterian cherkovining aʼzosi va Englewood ayollar klubi prezidenti boʻlgan. Gladwyn Kingsley Noble bilan turmush qurgan.
Oʻlimi
Ruth Crosby Noble 1988-yil 15-mart yoki 27-mart da 91 yoshida Nyu-Jersi shtatining Allendeyl shahridagi qariyalar uyida vafot etgan. Undan koʻplab qoʻlyozma va asarlar qolgan.
Tanlangan asarlari
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org