Rosario Ferré
Rosario Ferre Ramirez de Arellano (1938-yil 28-sentyabr — 2016-yil 18-fevral) Puerto-Rikolik yozuvchi, shoir va esseist edi. Uning otasi Luis A. Ferre Puerto-Rikoning uchinchi saylangan gubernatori va Puerto-Rikoning Yangi progressiv partiyasining asoschisi bo'lgan. Uning onasi Lorenza Ramires de Arellano 1970-yilda otasining gubernatorlik davrida vafot etganida, Rosario 1972-yilgacha birinchi xonim vazifasini bajargan.
Frankfurt kitob yarmarkasida „Maldito Amor“ asari nemis tiliga tarjima qilingan „Kristallzucker“ uchun „Liberatur Prix“ mukofotiga sazovor boʻlgan.
Dastlabki-yillar
Rosario Ferre (tugʻilgan ismi:
Rosario Ferré Ramírez de Arellano ) Puerto-Rikoning Ponse shahrida Puerto-Rikoning eng badavlat oilalaridan birida tugʻilgan. Uning ota-onasi Puerto-Rikoning sobiq birinchi oilasi Luis A. Ferre (gubernator) va Lorenza Ramires de Arellano edi. U marhum Sor Isolina Ferrening jiyani, Prezidentning Ozodlik medali sovrindori bo'lgan.
Ferre boshlangʻich taʼlimni Puerto-Rikoning Ponse shahrida olgan. 1951-yilda Massachusets shtatidagi Welsley shahriga yuborildi va Dana Xoll maktabida oʻqidi.
Ferre 14-yoshida professional tarzda yozishni boshlagan, Puerto-Rikoning El Nuevo Dia gazetasida maqolalar nashr etgan. Yoshligida Ferre mustaqillik tarafdori edi, garchi otasi davlat tarafdori boʻlsa ham (keyinchalik u ham davlatchilik tarafdoriga aylandi). Oʻrta maktabni tugatgach, Qoʻshma Shtatlarga borib, u yerda Manhattanwill kollejida ingliz va fransuz tillarida sanʼat bakalavri darajasini oldi. U Mu Alpha Phi sorority aʼzosi.
Ferre Puerto-Rikoga qaytib keldi va u yerda 1970-yillarda Puerto-Riko universitetiga magistraturada oʻqishga kirdi. Talabalik davrida Ferre amakivachchasi Olga Nolla bilan birga „Zona de Carga y Descarga“ jurnalining asoschisi, muharriri va noshiri sifatida yozuvchilik faoliyatini boshlagan. Jurnal shoir Luis Sezar Rivera bilan birga faoliyatini boshlagan. „Zona de Carga y Descarga“ da Ferre qisqa hikoyalar bilan birga oʻzining sheʼrlarini nashr etdi. Jurnal yangi yozuvchilarning asarlarini nashr etish va istiqlolchilik harakati g‘oyalarini targ‘ib qilishga bag‘ishlangan edi. Jurnal 9 ta sondan iborat boʻlib, birinchisi 1972-yilda, oxirgisi esa 1975-yilda chop etilgan. Ferrening satiraga sodiqligini baham koʻrish uchun Puerto-Rikoning roman va qissa yozuvchilari orasida Ana Lidiya Vega va Jannina Braschi bor edi. Ferre shuningdek, otasi haqida sheʼrlar nashr etgan va biografiyasini yozgan. Magistrlik darajasini qoʻlga kiritgach, Ferre Merilend universitetiga oʻqishga kirdi va u yerda Lotin Amerikasi adabiyoti boʻyicha PhD darajasini oldi. Uning doktorlik dissertatsiyasi "La filiación romántica de los cuentos de Julio Cortázar " (Xulio Kortasar hikoyalari oʻrtasidagi romantik aloqa) deb nomlangan.
Faoliyati
Ferre adabiy faoliyatini ispan tilida yozishdan boshlagan. 1976-yilda Ferre oʻzining „Papeles de Pandora“ nomli birinchi hikoyalar toʻplamini nashr etdi. 1977-yilda u siyosiy va ijtimoiy mavzularni targʻib qiluvchi „Sitio a Eros“ nomli adabiy insholar toʻplamini nashr etdi. 1986-yilda u oʻzining „Maldito Amor“ nomli birinchi kitobini nashr etdi, uni oʻzi ingliz tiliga va „Sweet Diamond Dust“ deb tarjima qildi. "Maldito Amor"ni nashr etgandan soʻng, boshqa kitoblarining birinchi versiyalarini ingliz tilida yozishni boshladi. 2002-yilda u „Language Duel/Duelo del language“ sheʼrlarining ikki tilda nashr etdi. Uning „Memorias de Ponce“ romanini yozish uchun u Ponse (Puerto-Riko) shahridagi bolaligi tasvirlangan otasi qoldirgan audioni yozib oldi.
Ferre Puerto-Riko universitetida professor boʻlib ishlagan va bir vaqtlar Puerto-Rikoning ingliz tilidagi gazetasi boʻlgan The San Juan Star gazetasining muharriri boʻlgan. Ferre, shuningdek, Rutgers universiteti va Jon Xopkins universitetida tashrif buyurgan professor boʻlgan.
Shaxsiy hayoti
Maktabni tugatgach,Ferre biznesmen Benigno Trigo Gonsalesga turmushga chiqdi va undan uchta farzandi bor. Rosario Lorenza, Benigno va Luis Alfredo. Ular oʻn-yildan keyin ajrashishdi.
Puerto-Riko universitetining ispan tilini oʻrganish boʻlimida oʻqiyotganda u ikkinchi turmush oʻrtogʻi, yozuvchi va Meksika adabiyoti professori Xorxe Agilar Mora bilan uchrashdi; ular bir necha-yildan keyin ajrashishdi.
Ferre oʻzining uchinchi turmush oʻrtogʻi,Puerto-Rikolik arxitektor Agustin Kosta Kintana bilan Vashingtonda yashayotganida tanishgan.Ferre 2016-yil 18-fevral kuni Puerto-Rikoning San-Xuan shahridagi uyida oilasi qurshovida tabiiy sabablarga ko‘ra vafot etdi. San-Xuandagi Santa Mariya Magdalena de Pazzis qabristoniga dafn qilindi.
Yozilgan asarlari
Rosarioning ayrim asarlari:
Badiiy adabiyoti
Insholari
Sheʼriyati
Biografiyalari
Ferre ijodining tanqidiy tadqiqotlari
Manbalar
uz.wikipedia.org