Rhododendron ponticum

Rhododendron ponticum , oddiy rhododendron yoki pontic rhododendron deb ataladi, janubi-gʻarbiy Yevropada Iberiya yarim orolida va Shimoliy Gʻarbiy Osiyodagi Kavkaz mintaqasidan kelib chiqqan Rhododendron turi.

Tavsif

R. ponticum bo‘yi 5 m (16 ft)gacha yetadigan, buta yoki mayda daraxt shaklida o‘sadi. Barglari doim yashil, gullari binafsharang, koʻpincha kichik yashil-sariq dogʻlar bilan qoplangan. Mevasi quruq ko‘sak meva, ichida ko‘p sonli mayda urugʻlar joylashgan.

Uning ikkita kichik turi mavjud:

Boshqa kichik turi:

Tarqalishi va oʻsish joyi

Turning ikkita alohida populyatsiyasi mavjud, biri Iberiya yarim orolining janubi-gʻarbiy qismida (markaziy va janubiy Portugaliya va janubi-gʻarbiy Ispaniya), ikkinchisi janubiy Qora dengiz havzasi yaqinida (sharqiy Bolgariya, Turkiya shimoli, Gruziya va Shimoliy Kavkaz) joylashgan. Shuningdek, Madeyra, Hindiston, Belgiya, Angliya, Fransiya va Irlandiyaga ham introduksiya qilingan.

Oʻstirish va foydalanish

Rhododendron ponticum subsp. baeticum Gʻarbiy Yevropada eng keng tarqalgan rhododendron turlaridan biri. U oʻziga xos manzarali oʻsimlik sifatida o‘stiriladi. Oʻsimliklar birinchi marta 1760-yillarda Britaniyada yetishtirilgan.

Invaziv turlar

Ildizpoyalar orqali ko‘payish va ko‘p urug‘ berishi sababli Gʻarbiy Yevropa va Yangi Zelandiyaning baʼzi qismlarida invaziv turga aylangan. Rhododendron nazorati bu hududlarda tabiatni muhofaza qilishning asosiy elementidir. O‘simlikni tozalash usullalari ishlab chiqildi.

Functional Ecology jurnalida oʻtkazilgan tadqiqot invaziv rhododendron nektar Yevropa asalarilari (Apis mellifera) uchun zaharli ekanligini koʻrsatdi. Shuningdek, u Andrena carantonica (A. scotica nomli, yakka-yakka konchilik ari) asalarilarini falaj qildi. Rhododendron nektarini isteʼmol qilgandan soʻng, asalarilar falaj boʻlib, noto‘g‘ru xatti-harakatlar qiladidilar va oddiy nektarlar bilan oziqlangan asalarilarga qaraganda kamroq ovqat isteʼmol qilishdi. Bundan farqli oʻlaroq, buff dumli bumblebeega (Bombus terrestris) rhododendron nektari taʼsir qilmaydi. Rhododendronni asal asalarilar uchun muammoli tur deb hisoblab bo‘lmaydi, chunki arilar toksin nektarini aniqlash qobiliyatiga ega. Asal asalarilarning baʼzi turlari (Apis mellifera sub spp caucasica) toksinga chidamli va bunday guldan yig‘ilgan asal „jinni asal“ deb ataladi.

Manbalar

uz.wikipedia.org