Renin
Renin , shuningdek,
angiotenzinogenaza sifatida ham tanilgan, aspartik proteaza oqsili va buyraklar tomonidan chiqariladigan ferment bo'lib, organizmning renin-angiotensin-aldosteron tizimida (RAAS) ishtirok etadi. Renin hujayradan tashqari suyuqlik (qon plazmasi, limfa va interstitsial suyuqlik) hajmini oshiradi va arterial vazokonstriksiyaga sabab bo'ladi. Shunday qilib, tananing o'rtacha arterial qon bosimini oshiradi.
Biokimyosi va fiziologiyasi
Tuzilishi
Renin prekursorining birlamchi tuzilishi 406 ta aminokislotadan iborat bo'lib, mos ravishda 20 va 46 ta aminokislotalarni o'z ichiga olgan pre va pro-segmentga ega. Yetuk renin 340 ta aminokislotadan iborat bo'lib, uning massasi 37 kDa ni tashkil qiladi.
Sekretsiyasi
Renin fermenti buyrakning afferent arteriolalari va shunga o'xshash mikrotomirlari yaqinidagi peritsitlar tomonidan yukstaglomerulyar apparat (YuGA)ning maxsus hujayralari - yukstaglomerulyar hujayralardan uchta stimulga javoban chiqariladi:
Renin-angiotensin tizimi
Renin fermenti qon oqimida aylanib yuradi va jigardan ajralib chiqadigan angiotenzinogenni angiotenzin I peptidiga gidrolizlaydi (parchalaydi).
Angiotensin I o'pka kapillyarlaridagi endotelial hujayralar bilan bog'langan angiotensinga aylantiruvchi ferment tomonidan eng vazoaktiv peptid bo'lgan angiotenzin II ga bo'linadi. Angiotensin II barcha qon tomirlarining kuchli konstriktoridir. U silliq mushaklarga ta'sir qiladi va shuning uchun bu arteriyalarning yurakka qarshiligini oshiradi. Yurak, o'zining "yuk" idagi bu o'sishni yengib o'tishga harakat qilib, yanada kuchliroq ishlaydi, bu esa qon bosimining ko'tarilishiga olib keladi. Angiotenzin II buyrak usti bezlariga ham ta'sir qiladi va aldosteronni chiqaradi, bu distal kanalchalar va buyraklarning yig'uvchi kanallaridagi epiteliy hujayralarini rag'batlantiradi, natriyning qayta so'rilishini oshiradi, elektrokimyoviy neytrallikni saqlash uchun kaliy va suv bilan almashinadi, bu esa qon hajmining ko'payishi va qon bosimining ko'tarilishiga olib keladi. RAAS, shuningdek, markaziy nerv tizimiga ta'sir qiladi, chanqoq hissini orttirish orqali suv iste'molini oshirish, shuningdek, orqa gipofiz bezidan vazopressin sekretsiyasi orqali diurezni kamaytirish orqali qon hajmini saqlashni ta'minlaydi.
Katta yoshdagi inson plazmasida tik turgan holatida reninning normal kontsentratsiyasi 1,98-24,6 ng/l ni tashkil qiladi.
Funksiyasi
Renin o'zining endopeptidaza faolligidan foydalanib, jigar tomonidan ishlab chiqarilgan angiotenzinogenni ajratib, angiotenzin I ni hosil qilish uchun renin-angiotensin tizimini faollashtiradi, bu esa keyinchalik asosan o'pka kapillyarlarida mavjud bo'lgan angiotenzinga aylantiruvchi ferment tomonidan angiotenzin II ga aylanadi. Keyin angiotenzin II qon tomirlarini toraytiradi, ADG va aldosteron sekretsiyasini oshiradi va gipotalamusni chanqash refleksini faollashtirish uchun qo'zg'atadi, ularning har biri qon bosimining oshishiga olib keladi. Shuning uchun reninning asosiy vazifasi qon bosimining oshish bo'lib, bu esa buyraklardagi perfuziya bosimining tiklanishiga olib keladi.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org