Reinhard Selten
Reinhard Justus Reginald Selten (nemischa: [ˈʁaɪ̯nhaʁt ˈzɛltn̩] ( tinglang); 1930-yil 5- oktyabr — 2016-yil 23-avgust) nemis iqtisodchisi, 1994-yilda Iqtisodiyot fanlari bo‘yicha Nobel mukofotini qo‘lga kiritgan(Jon Harsanyi va Jon Nesh bilan birgalikda). U, shuningdek, cheklangan ratsionallik sohasidagi ishi bilan mashhur va eksperimental iqtisodiyotning asoschilaridan biri hisoblanadi.
Biografiyasi
Selten hozirgi Polshaning Quyi Sileziyadagi Breslau (Vrotslav) shahrida tugʻilgan. Otasi yahudiy Adolf Selten (koʻr kitob sotuvchisi boʻlgan; 1942-yilda vafot etgan). Onasi Käthe Lyuter protestant boʻlgan. Reinhard Selten protestant ruhida tarbiyalangan.
Saksoniya va Avstriyada qisqa muddatli oilaviy surgundan soʻng, Selten urushdan keyin Germaniyaning Gessen shahriga qaytib keldi va oʻrta maktabda biznes yozuvchi John D.McDonaldning Fortune jurnalida oʻyin nazariyasi haqidagi maqolasini oʻqidi. U oʻsha vaqtlarda maktabga borib qaytayotganida, „hayolida boshlangʻich geometriya va algebra masalalari yechib“ kelgan. U Frankfurtdagi Gyote universitetida matematika boʻyicha oʻqigan va 1957- yilda universitetni bitirib diplomini qoʻlga kiritadi. Keyin u 1967-yilgacha Heinz Sauermannning ilmiy yordamchisi boʻlib ishlaydi. 1959-yilda u Elizabet Langreiner bilan turmush quradi. 1961-yilda u Frankfurtda matematika boʻyicha doktorlik dissertatsiyasini ham oldi.
U Berkeley universitetida tashrif buyurgan professor boʻlgan va 1969-yildan 1972-yilgacha Berlin universitetida va 1972- yildan 1984-yilgacha Bielefeld universitetida dars bergan. Keyin u Bonn universitetida professor boʻladi. U yerda u BonnEconLab — eksperimental iqtisodiy tadqiqotlar laboratoriyasini qurdi va labaratorida nafaqaga chiqqanidan keyin ham faol boʻldi.
Selten Germaniyaning Bonn universitetida faxriy professor boʻlgan va bir qancha faxriy doktorlik unvonlariga ega boʻlgan. U 1959-yildan esperantist boʻlgan va xotini bilan Esperanto harakati orqali tanishgan. U San-Marino Xalqaro Fanlar Akademiyasining aʼzosi va hammuassisi edi.
2009-yilgi Yevroparlament saylovlari uchun u Yevropaning Germaniya uchun eng yaxshi nomzod boʻldi.
Ishi
Oʻyin nazariyasidagi ishi uchun Selten 1994-yilda Iqtisodiyot fanlari boʻyicha Nobel mukofotiga sazovor boʻldi (Jon Harsanyi va Jon Nesh bilan birgalikda). Selten Germaniyada birinchi boʻlib Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan shaxs boʻldi.
U, shuningdek, cheklangan ratsionallik sohasidagi faoliyati bilan ham mashhur edi. Gerd Gigerenzer bilan u „Bounded Rationality: The Adaptive Toolbox“ (2001-yil) kitobini tahrir qildi. U keng koʻlamli shaklda ifodalanganligi sababli Seltenʼs Horse deb nomlangan oʻyinning namunasini ishlab chiqdi. Uning soʻnggi ishi „Impuls muvozanati nazariyasi va uning qoʻshimcha mezon bilan kengayishi“ edi.
Bibliografiya
Yana qarang
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org