Redstone (raketalar)
Redstone (inglizcha: Redstone qizil tosh; red — qizil + stone — tosh) — harbiy ballistik raketalar, raketalar va geofizik raketalardan tashkil topgan Amerika raketalari oilasi boʻlib, „PGM-11“ „Redstone“ jangovar ballistik raketasi oilasining birinchi vakili hisoblanadi hamda u boshqa barcha versiyalar uchun asos sifatida qaraladi. Bu loyihani rivojlantirish ishlari
ABMA (
A rmy
B allistic
M issile
A gency — AQSh armiyasi ballistik raketa agentligi) tomonidan amalga oshirilgan.
PGM-11 Redstone
1940-yillarning oxirida AQShda V. fon Braun jamoasi tomonidan brigada generali T. Vinsent boshchiligida ishlab chiqilgan tizimni metallda oʻzida mujassam etgan „Chrysler“ korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, albatta bu raketa nemis „V-2“ raketasining bevosita ishlanmasi hisoblanadi.
Raketa birinchi parvozini 1953-yil 20-avgustda amalga oshirgan. U 1958-yildan 1964-yilgacha AQSh armiyasida faol qoʻllanilgan. U termoyadroviy olinadigan kallak bilan jihozlangan. Maksimal masofa — 600 km hisoblanadi. Raketa oʻnlab yuk mashinalari, shu jumladan suyuq kislorod va yoqilgʻi tankerlarini oʻz ichiga olgan mobil kompleksdan havoga koʻtariladi.
Yupiter — A
„Yupiter-A“ „Redstone“ning birinchi modifikatsiyasi boʻlib, keyinchalik „PGM-19“ „Yupiter“ oʻrta masofali ballistik raketada ishlatiladigan baʼzi komponentlarni sinab koʻrish uchun foydalangan. „Yupiter-A“ toʻgʻri „Redstone“ raketasi sifatida tasniflanishi mumkin boʻlsa-da,
ABMA raketaga „Yupiter“ raketa dasturi bilan yaqinroq bogʻliq boʻlgan nom berishni munosib koʻrgan. Oʻrta masofali ballistik raketani ishlab chiqish 1955-yil dekabr oyida Prezident D. Eyzenxauer tomonidan eng ustuvor dasturlar safiga kiritilgan.
„Yupiter-A“ uchirilishi 1955-yil sentabrda Atlantika raketa sinov poligonining uchirish maydonchalaridan boshlangan (inglizcha: Atlantic Missile Range).
Yupiter-C
„Yupiter-S“ „PGM-11“ „Redstone“ning uch bosqichli kuchaytirilgan versiyasi hisoblanib, 1956-va 1957-yillarda uchta suborbital uchirishda ishlatilgan. Keyinchalik „PGM-19“ „Yupiter“ga oʻrnatilgan jangovar kallaklarning termal himoyasini sinash uchun moʻljallangan.
Juno-1
1957-yil 6-dekabrda „Avangard“ dasturi boʻyicha sunʼiy yoʻldoshni xuddi shu nomdagi raketa bilan uchirishdagi muvaffaqiyatsizlikdan keyin, 1958-yil 1-fevralda „Juno-1“ „Yupiter-S“ raketasining toʻrt bosqichli modifikatsiyasi birinchi Amerika sunʼiy yoʻldoshi „Explorer-1“ni ishga tushirish uchun ishlatilgan.
Merkuriy-Redstone
„Mercury-Redstone“ raketasini ishlab chiqishda „Yupiter-S“ raketasining choʻzilgan konfiguratsiyasidan foydalanilgan.
Saturn
„Saturn“ uchirish vositalari oilasining bir qancha aʼzolari, xususan „Saturn-1“, „−1B“ va „−5“ „Redston“e bazasida yaratilgan. Birinchi bosqichda „Redstone“ va „Yupiter“ raketalarining yonilgʻi baklari va sakkizta „Yupiter“ tashuvchisi ishlatilgan. Dastlab ABMA tomonidan ishlab chiqilgan „Saturn“ raketasi AQSh armiyasi va keyinchalik NASA tomonidan ishlatilgan. U birinchi ogʻir Amerika raketasi hisoblanib, uning ilk parvozi 1961-yilda amalga oshirilgan.
Sparta
Amerika tomoni tomonidan taqdim etilgan 10 ta „Redstone“ uchirish vositalari Avstraliyadagi „Woomera“ uchirish maydonidan amalga oshirilgan hamda shu bilan bir qatorda 1967-yil 29-noyabrda Avstraliyaning birinchi „WRESAT“ sunʼiy yoʻldoshi fazoga uchirilgan.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org