Raqamli jurnalistika

Raqamli jurnalistika , shuningdek, onlayn jurnalistika sifatida ham tanilgan, bosma yoki eshittirish orqali taqdim qilishdan farqli oʻlaroq, tahririyat mazmuni Internet orqali tarqatiladigan jurnalistikaning zamonaviy shaklidir. Raqamli jurnalistika nimadan iboratligi olimlar tomonidan muhokama qilinadi; biroq, jurnalistikaning asosiy mahsuloti, yaʼni dolzarb voqealarga oid yangiliklar va mavzular matn, audio, video yoki baʼzi interaktiv shakllar, masalan, hikoyalar yoki yangiliklar oʻyinlari shaklida taqdim etiladi va raqamli media texnologiyasi orqali tarqatiladi.

Kirish uchun kamroq toʻsiqlar, tarqatish xarajatlarining pasayishi va turli xil kompyuter tarmoqlari texnologiyalari raqamli jurnalistikaning keng tarqalishiga olib keldi. U ilgari anʼanaviy ommaviy axborot vositalari, jumladan gazetalar, jurnallar, radio va televidenie tomonidan boshqariladigan axborot oqimini erkinlashtiradi.

Baʼzilarning taʼkidlashicha, anʼanaviy jurnalistika va anʼanaviy ommaviy axborot vositalari bilan solishtirganda raqamli jurnalistika bilan koʻproq ijodkorlik bilan shugʻullanish mumkin. Raqamli jihat jurnalistik xabarning markaziy qismi boʻlishi mumkin va maʼlum darajada yozuvchi, muharrir va/yoki noshirning ijodiy nazorati ostida qoladi.

Uning oʻsishi haqidagi xabarlar juda boʻrtirilgan holda eʼtirof etilgan Aslida, 2019-yilgi Pew soʻroviga koʻra 2016-yildan beri foydalanuvchilarning onlayn yangiliklar saytlariga sarflangan vaqti 16 foizga qisqarganini koʻrsatdi.

Umumiy koʻrinish

Raqamli jurnalistika nimadan iboratligi haqida mutlaqo kelishuv yoʻq. Mu Linning taʼkidlashicha, „Veb va mobil platformalar bizdan hamma narsani qamrab oluvchi ishlab chiqarish yondashuvi uchun platformasiz fikrlashni talab qiladi — avval [raqamli] tarkibni yarating, keyin tegishli platformalar orqali tarqating.“ Onlayn auditoriya uchun bosma kontentni oʻzgartirish baʼzilar uchun etarli, boshqalari esa raqamli vositaning gipermatn kabi noyob xususiyatlari bilan yaratilgan kontentni talab qiladi. Fondevila Gascón raqamli jurnalistikaning mohiyatini toʻldirish uchun uning tarkibiga multimedia va interaktivlikni qoʻshadi. Deuze fikricha, onlayn jurnalistika jurnalistikaning boshqa turlaridan jurnalistlar kontent yaratish yoki namoyish qilishda eʼtiborga olishlari kerak boʻlgan texnologik komponenti bilan funktsional jihatdan farqlanishi mumkin Raqamli jurnalistik ishi CNN (professional jurnalistlar tomonidan ishlab chiqarilgan) kabi sof tahririy tarkibdan tortib, Slashdot (kirishda rasmiy toʻsiqlar mavjud boʻlmagan aloqa) kabi ommaviy ulanish veb-saytlarigacha boʻlishi mumkin. Raqamli jurnalistikaning anʼanaviy jurnalistikadan farqi uning auditoriya va axborot tashkilotlariga nisbatan muxbirning qayta kontseptuallashtirilgan rolida boʻlishi imkoniyati mavjud. Raqamli jurnalistika evolyutsiyasi uchun jamiyatning tezkor maʼlumotga boʻlgan ehtiyojlarini qondirish. Ammo, ehtimol, raqamli jurnalistikaning aniq tabiati va rollari bir muncha vaqt davomida toʻliq maʼlum boʻlmaydi. Baʼzi tadqiqotchilar, hattoki, onlayn kontentni bepul tarqatish, onlayn reklama va oluvchilarning yangiliklardan foydalanishning yangi usuli ommaviy axborot vositalarini tarqatuvchilarning bir nusxada sotish, obunalar va reklama maydonlarini sotishga asoslangan anʼanaviy biznes modelini yoʻqotib qayta shakllantirshni hohlaydi va buni mumkinligini taʼkidlaydilar.

Tarix

Telematn deb nomlangan raqamli jurnalistikaning birinchi turi 1970-yilda Buyuk Britaniyada ixtiro qilingan. Telematn — bu tomoshabinlarga qaysi hikoyalarni oʻqishni va darhol koʻrishni tanlash imkonini beruvchi tizim. Telematn orqali taqdim etilgan maʼlumotlar qisqa va tezkor boʻlib, bugungi kunda raqamli jurnalistikada koʻriladigan maʼlumotlarga oʻxshaydi. Axborot Vertical Blanking Interval yoki VBI deb ataladigan televizion signal kadrlari orasida uzatildi.

Amerikalik jurnalist, Hunter S. Tompson oʻzining „ Kampaniya izida qoʻrquv va nafrat“ kitobida hujjatlashtirilganidek, 1971-yildagi AQSh prezidentligi saylovoldi kampaniyasi haqida faks mashinasidan foydalangan holda dastlabki raqamli aloqa texnologiyasiga tayangan.

Facebook jurnalistikaga aralashgani haqidagi xabarlar

Manbali maʼlumotlarga koʻra Facebook yangiliklar manbalariga va mahalliy axborot vositalarida vaqt sotib olishga katta miqdorda sarmoya kiritgani tan olingan. Tech Crunch jurnalisti Josh Constine hattoki 2018-yil fevral oyida kompaniya „yangilik biznesini oʻgʻirlagan“ va koʻplab yangiliklar nashriyotlarini oʻzining „arvoh muallifi“ qilish uchun homiylikdan foydalanganini aytdi 2019-yil yanvar oyida asoschi Mark Zuckerberg uch yil davomida mahalliy yangiliklarni xarid qilish uchun 300 million dollar sarflashini eʼlon qildi. Bu esa Facebook ijtimoiy tarmoqning raqamli jurnalistikada oʻz oʻrniga ega boʻlishga urinayotganidan darak beradi.

Fuqarolik jurnalistikasi

Yangiliklar toʻplami

Internet shuningdek, turli veb-saytlardagi yangiliklarni bitta saytga jamlaydigan shaxsiylashtirilgan yangiliklar tasmalari va agregatorlar kabi variantlarni taklif etadi. Eng mashhur yangiliklar agregatorlaridan biri bu Google News . Boshqalar orasida Topix.net va TheFreeLibrary.com mavjud .

Biroq, hamma ham bunda fikirda emas yaʼni baʼzi odamlar haddan tashqari shaxsiylashtirishni zararli deb bilishadi. Misol uchun, baʼzi obunachilar yangiliklarga nisbatan torroq boʻlishidan qoʻrqishadi, faqat ular bilan rozi boʻlgan sharhlovchilarni qidiradilar.

2005-yil mart oyidan boshlab Wikinews boshqa axborot tashkilotlarining maqolalarini qayta yozadi. Asl hisobot berish Internetda qiyin boʻlib qolmoqda, chunki tekshirish va huquqiy xavflar (ayniqsa, BC kabi daʼvogarlar uchun qulay yurisdiktsiyalarda) tuhmatga nisbatan keng miqyosda yondashuv mavjud boʻlmaganda bu kabi muammolar yuqoriligicha qolmoqda.

Havolalar

Manbalar

uz.wikipedia.org