Quddusni islomlashtirish
Quddusning islomlashuvi Quddus va uning Eski shahari islomiy taʼsir muhitini va oxir-oqibat muhim musulmon mavjudligini qabul qilgan jarayonni anglatadi. Quddusni islomlashtirish uchun asos Levantning musulmonlar tomonidan bosib olinishi bilan qoʻyilgan va shahar 638-yilda ikkinchi Rashidun xalifasi Umar ibn al-Xattob boshchiligidagi Rashidun xalifaligi tomonidan qamal qilingan. Islomlashuvning ikkinchi toʻlqini 1187-yilda Xattin jangida Birinchi salib yurishidan soʻng tashkil topgan xristian davlati boʻlgan Quddus Qirolligi qulagandan keyin sodir boʻldi. 1291-yilga kelib salibchilar davlatlarining qulashi yetti asr davom etgan deyarli uzluksiz musulmonlar hukmronligi davriga olib keldi va Ayyubiylar, Mamluklar va ilk Usmonlilar davrlarida mintaqada hukmron islom madaniyati mustahkamlandi.
Quddus shahri Qurʼonda hech bir nomi bilan tilga olinmagan boʻlsa-da, keyingi islom adabiyotlarida va hadislarda Muhammad alayhissalomning Isro va Meʼroj oʻrni sifatida tilga olingan.
Milodiy 638-yilda Islom xalifaligi oʻz hukmronligini Quddusgacha kengaytirdi. Mintaqaning arablar tomonidan bosib olinishi bilan yahudiylarning shaharga qaytishiga ruxsat berildi. Arablar istilosi davrida Quddus aholisining asosiy qismi xristianlar edi. Oqibatda Falastinga immigratsiyani arab tilini qabul qilish va mahalliy aholining bir qismini islomni qabul qilish bilan birlashtirgan madaniy arablashuv va islomlashuv jarayoni sodir boʻldi. Mujir ad-Din, as-Suyutiy va al-Muqaddasiy kabi bir qancha musulmon olimlarining fikricha, masjid 690-yilda xalifa Abd al-Malik tomonidan Qoya gumbazi bilan birga rekonstruksiya qilingan va kengaytirilgan.
Quddusni ikkinchi islomlashtirish
Ayyubiylar sulolasi davrida
1187-yilda shahar Salohuddin al-Ayyubiy tomonidan salibchilardan tortib olindi, u yahudiylar va musulmonlarning shaharga qaytib kelishiga ruxsat berdi. Salohuddinning Ayyubiylar sulolasi davrida uylar, bozorlar, jamoat hammomlari va ziyoratchilar uchun yotoqxonalar qurilishiga, shuningdek, diniy vaqflar tashkil etishga katta sarmoya kiritish davri boshlandi. Biroq, 13-asrning koʻp qismida Quddus shaharning strategik ahamiyatini yoʻqotishi va Ayyubiylarning oʻzaro kurashlari tufayli qishloq maqomiga ega boʻlmadi.
Manbalar
uz.wikipedia.org