Qoraqalpoq avtonom viloyati
Qoraqalpogʻiston avtonom viloyati 1925—1929-yillarda RSFSR tarkibidagi Qozoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasining maʼmuriy-hududiy birligi boʻlgan. 1930—1932-yillarda esa bevosita RSFSRga toʻgʻridan-toʻgʻri boʻysungan avtonom viloyatga aylangan. Qoraqalpoq avtonom okrugining maʼmuriy markazi va eng yirik hududi Toʻrtkoʻl shahri boʻlgan. Ikkinchi yirik hududi Nukus shahri boʻlgan. 1926-yilgi Butunittifoq aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra, Qoraqalpoq avtonom viloyat aholisi 304 ming kishini tashkil etgan.
Tarixi
Qoraqalpoq avtonom viloyati tashkil etilishidan avval Xorazm Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi qoshida qozoq-qoraqalpoq boʻlimi tashkil etilgan. Qoraqalpoq va qozoq xalqlarining umumiy muammolarini hal etish maqsadida 1920-yilda Xorazm Respublikasi Sovetlarining 1-syezdi qarori bilan qozoq-qoraqalpoq boʻlimi tashkil etilgan. 1923-yil oktyabrda Xorazm Respublikasi Sovetlarining 3-syezdida Qozoq-Qoraqalpoq avtonom okrugini tashkil etish va Xoʻjayli shahrini uning markaziga aylantirish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan. 1924-yil may oyida Respublika Sovetlarining 4-syezdida Qoraqalpoq muxtoriyatini tashkil etish toʻgʻrisida qaror qabul qilingan.
Qoraqalpoq muxtor okrugi 1925-yil 16-fevralda Turkiston Muxtor Sovet Sotsialistik Respublikasining Amudaryo viloyati hududidan, shuningdek , Xorazm Sotsialistik Sovet Ittifoqining sobiq Qirgʻiz-Qoraqalpoq muxtor viloyatining bir qismlari qoʻshilgan holda tashkil etilgan.
Rasmiy muxtor maqomini olishdan oldin u Turkiston Muxtor Sovet Sotsialistik Respublikasi va Xorazm SSR hududlarining faqat bir qismini egallagan. 1929-yilda tugatilgan Adayevskiy okrugi hududining bir qismi avtonom Qoraqalpoq viloyat tarkibiga kiritilgan. Dastlab u Qirgʻiziston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tarkibiga kirgan (1925-yil martdan u Kazaklar Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi deb atalgan), 1930-yilda esa RSFSRga bevosita boʻysuna boshlagan.
1932-yil 20-martda Qoraqalpoq Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasiga aylantirilgan. 1936-yil 5-dekabrda Oʻzbekiston SSR tarkibiga oʻtkazilgan.
Aholisi
1926-yilgi Butunittifoq aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra Qoraqalpoq avtonom okrugi aholisining etnik tarkibi quyidagicha:.
Manbalar
uz.wikipedia.org