Pozil Otaliq

Pozil Otaliq (Rishton, Buxoro xonligi — 1074) — Rishton shahri boshlig‘i, o‘z akasi Ashurqul bilan birgalikda mamlakatni bo‘lib oladi va 1701-1704 yillar Farg‘onani boshqaradi.

Tarjimai hol

Pozil Otaliq Farg‘ona Rustam Xoji Sulton boshchiligidagi oilada Rishtonda, Buxoro xoni Abdulazizxon hukmronligi davri tug‘ilgan, Shoxrux I ning otasi. Rustam Xoji Sultonning Pozil Otaliqdan tashqari yana kichik farzandi Ashurqul ismli o‘g‘li bo‘lgan.

Afsonalarga ko‘ra Temuriy Boburning o‘g‘li Oltun Bishikning o‘g‘li shahar biyi Axsi Tangri Yara Xudoyor II Ilik Sulton hayotining yakunida o‘z qarorgohi bo‘lmish Rishtonni olib o‘tadi va bu yerdan uning vorislari Farg‘onani toki uning evarasi Rustam Xoji Sulton Farg‘ona fodiysi siyosiy markazini Axsiga olib o‘tmagunga qadar boshqarishadi. Biroq saroy amaldorlari Farg‘onaning yangi hukmdori etib Ashur Qulni tayinlashadi, natijada o‘zaro ichki urushlar boshlanib ketadi.

O‘rta Osiy etnografi va tadqiqodchisi V. P. Nalivkin Mulla Shamsining manbaalariga asoslangan holda shunday deydi:

Rustam Xoji Sultonning o‘limidan so‘ng davlat hukmdori etib Pozil Otaliqning o‘rniga Ashur Qulni tayinlashadi, so‘ngra u Rishtonga ketib, oradan bir qancha muddam o‘tgach, qo‘zg‘alon ko‘taradi. 1704 yil Ashur Qul qo‘shinlari bilan Rishtonga yo‘l oladi va uni qamrab oladi, biroq jangda o‘ldiriladi. Shunda qo‘shin hukmron etib balog‘atga yetmagan Shoxruxni hukmron etib tayinlab, qamalni davom ettirishadi. Tez orada Pozil Otaliq ham vafot etadi, so‘ngra Rishton taslim bo‘ladi va Shoxruxning hukmronligini tan oladi.

Rishtonni qo‘lga kiritgach, Shoxruxning jangchilari shaharni butunlay vayron qilishadi, lekin aka-ukalar o‘rtasidagi nizolarga qaramay, Shoxrux shu vaqtlar 6 nafar o‘g‘li bor Pozil Otaliqning o‘g‘li bek Rajab boyning jonini saqlab qoladi. Shoxrux Boy II Farg‘ona vodiysining janubiy hamda shimoliy-g‘arbiy viloyatlarini birlashtiradi va ilk suveren bek hamda Qo‘qon nomli kichik shaharda joylashgan poytaxti mavjud yagona mamlakat asoschisiga aylanadi. Keyingi yillar 1876 yilgacha Shoxrux Bek xonning o‘g‘illari, nevaralari va evaralari 170 yildan ziyod Qo‘qon xonligini boshqarishadi.

Manba: arboblar.uz