Ozarbayjon tog'lari
Ozarbayjon tog'lari mamlakat hududining taxminan 60 foizini egallaydi. Ozarbayjon hududida uchta tog 'tizmasi mavjud bo'lib, ular Katta Kavkaz, Kichik Kavkaz va Talish tog'lari hisoblanadi.
Katta Kavkaz, Kichik Kavkaz va Talish tog'laridir tog 'tizmasining markaziy tog'larining balandligi taxminan 1000 - 2000 metrni tashkil etadi. Katta Kavkazning baland tog'larining balandligi 2200 metrdan, Kichik Kavkazning balandligi esa 2000 metrdan baland.
Katta Kavkaz tizmasi Ozarbayjonning Rossiyaning Dogʻiston Muxtor Respublikasi bilan shimoli-sharqiy chegaralarini tashkil qiladi. Bozorduzu, Shohdogʻ va Tufandagʻ togʻ tizmasining baland choʻqqilari biri hisoblanadi. Katta Kavkazning eng baland cho'qqisi - dengiz sathidan 14,652 fut (4466 metr) balandlikda joylashgan Bazarduzu tog'i, shuningdek, Ozarbayjonning eng baland nuqtasi hisoblanadi. Katta Kavkaz tog'lari seysmik faollik darajasi yuqori bo'lgan mintaqada joylashgan bo'lib, togʻlar yura va boʻr davrlariga oid togʻ jinslaridan hosil boʻlganini olimlar isbotlashgan.
Kichik Kavkaz Ozarbayjondagi ikkinchi muhim togʻ tizmasi boʻlib, uning janubi-gʻarbiy chegaralar hududini tashkil qiladi. Murovdogʻ va Zangezur togʻlari Kichik Kavkazning asosiy tizmalari hisoblanadi. Boʻr va yura davrlarining choʻkindi va vulkanogen jinslaridan hosil boʻlgan joylardir.
Talish tog'lari Ozarbayjonning janubi-sharqiy qismini qoplaydi va Eron bilan chegarasining bir qismini tashkil etedi.
Katta Kavkaz tog'lari
Bozorduzu
Katta Kavkazning eng baland cho'qqisi - Bazarduzu tog'i Ozarbayjondagi eng baland tog'i hisoblanadi. Ozarbayjon va Rossiya chegarasida joylashgan bo'lib, Bozorduzu togʻining jinslari slanetsli porfirlardan hosil boʻlgan. Tog'dagi muzlik davridagi muzliklardan tashkil topgan muz maydonlari Sharqiy Kavkazdagi eng katta muzliklardir.
Bozorduzu tog'iga birinchi bo'lib 1847-yilda rossiyalik Aleksey Aleksandrov ko'tarilgan.
Shahdag
Shohdag tog'ining balandligi 13951 fut (4243 m) bo'lib, bu Katta Kavkazdagi ikkinchi eng baland cho'qqi hisoblanadi. Tog' Rossiya bilan chegaraga yaqin, Ozarbayjonning Gusar viloyatida joylashgan bo'lib, Shohdag tog'ining etagida g'orlar mavjud bo'lib, ular tog' atrofida 9000 yildan ortiq vaqt davomida sun'iy harakatlarni ko'rsatadi. Tog'ning jinslari dolomit va ohaktoshlardan hosil bo'lgan.
Tufandag
Tufandag - balandligi 13770 fut (4191 m) bilan Ozarbayjondagi uchinchi eng baland tog'dir. Tufandagʻ togʻi Gusar viloyatida joylashgan.
Kichik Kavkaz tog'lari
Kichik Kavkazda eng baland togʻ tizmasi Murovdagdir. Tog'ning masofasi taxminan 70 kilometrni tashkil qiladi.
Gamishdag Murovdag tizmasining eng baland choʻqqisi Gamishdag boʻlib, uning balandligi 3724 metrni tashkil qiladi.
Zangezur
Zangezur togʻ tizmasi shimoli-gʻarbda Agdabon choʻqqisi va janubi-sharqda Araz daryosi bilan chegaradosh. Zangezur tizmasining masofasi taxminan 130 kilometrni tashkil qiladi. Tizmaning markazi va janubi-sharqiy qismlarida Gamigaya, Kaputjux, Garangush, Davabouynu, Aychingil choʻqqilari joylashgan. Zangezur tizmasining koʻzga koʻringan togʻlari: Nahajir, Alinja, Ilandogʻ, Gʻurdogʻ, Qizilboʻgʻoz togʻlari.
Kaputjux Kaputjux togʻi Zangezur tizmasining eng baland choʻqqisi va Kichik Kavkazdagi eng baland togʻdir. Tog'ning balandligi 3904 metrni tashkil qiladi. Naxchivonning Ordubod viloyatida joylashgan. Tog'ning etagida joylashgan qoyalarda qadimiy Gamigaya yozuvlari bor.
Alinja
Alinja togʻi Naxchivonning Julfa viloyatida, togʻ bilan bir xil nomdagi daryo sohilida joylashgan. Alinja tog'ining balandligi 1811 metr. Uning vulqon kelib chiqishi bor.
Talish tog'lari
Talish togʻlari Ozarbayjonning janubi-sharqida joylashgan. Tolish togʻlarida uchta togʻ tizmasi mavjud boʻlib, ularning balandligi 2477 metrga etadi. Ular talish, burovar va peshteserdir. Balandligi 3000 metrdan (10000 ft). Tog'larning jinslari yura, bo'r va paleogen davrlariga oid vulqon jinslari va karbonat jinslaridan kelib chiqqan.
Talish togʻlarining eng baland choʻqqisi Kyumyurkiy togʻ hisoblanadi, balandligi 2493 metr.
Gizyurdu
Gizyurdu tog'i balandligi 2433 metr bo'lgan Talish tog'larining ikkinchi eng baland cho'qqisi hisoblanadi.
Boshqa tog'lar
Goyazan tog'ining balandligi Ozarbayjonning Qazax tumanidan 20 kilometr uzoqlikda joylashgan. Tog'ning balandligi 250 metr. Tog' vulqondan kelib chiqqan va u hech qanday tog 'tizmalari bilan bog'lanmagan. Tog'ning etagida qadimiy turar-joylar joylashgan.
Yanar Dag
Yanar Dag Bokudan 27 kilometr uzoqlikda joylashgan. Yanar tog' yuzasida uzluksiz alangalanadigan tabiiy gaz yong'inlari mavjud bo'lib, ularning balandligi 10-15 metr.
Tarixiy-madaniy va tabiiy qoʻriqxona Prezidentning 2007-yil 2-maydagi qarori bilan “Yanar tog" hududida tashkil etilgan.
Suratlar
uz.wikipedia.org