Oʻrta turkiy tillar

Oʻrta turkiy (turki yoki turkcha) turkiy tillar oilasining rivojlanish bosqichiga ishora qilib, oʻrta asrlarning katta qismini (taxminan 900–1500-yillar) qamrab oladi. Xususan, bu atama tilshunoslar tomonidan bu davrda Oʻrta Osiyo, Eron va Saljuqiy turklari tomonidan boshqarilgan Yaqin Sharqning boshqa qismlarida soʻzlashgan bir guruh qarluq va oʻgʻuz tillari va unga yaqin tillarga nisbatan qoʻllaniladi.

Tasniflash

Oʻrta turkiy tillarni sharqiy va gʻarbiy tarmoqlarga boʻlish mumkin.

Sharqiy oʻrta turk tili qoraxoniylardan (shuningdek, xoqoniy turkchasi deb ham ataladi), adabiy tildan iborat boʻlib, u Qoshgʻar, Balasagʻun va Ipak yoʻli boʻyidagi boshqa shaharlarda hamda keyingi avlodlar Xorazm va Chagʻatoy tillarida soʻzlashgan.

G'arbiy bo'lim ,,Kuman kodeksi'', Misr va Suriyadagi turli Mamluk qipchoq matnlarida hujjatlashtirilgan qipchoq tillaridan va Eski Anadolu turkchasi deb ataladigan o'g'uz turkchasidan iborat. Qadimgi Anadolu turk tiliga dastlab Sharqiy Oʻrta turkiy anʼanalar taʼsir qilgani qayd etilgan.

Qarluq va oʻgʻuzlarning “oʻrta turkiy” davri 8-13-asrlarni qamrab olgan Sharqiy eski turkiy davrga toʻgʻri keladi, shuning uchun ham qoraxoniylar tili baʼzan “eski turkiy” davrga ham kiritiladi.

Adabiy asarlar

Yana qarang

Manbalar

uz.wikipedia.org