O'rta Osiyo qunduzi
Oʻrta Osiyo qunduzi — O'zbekiston Respublikasining fauna Qizil kitobiga kiritilgan sutemizuvchi hayvon.
Maqomi
Yoʻq boʻlib ketayotgan, lokal tarqalgan kenja tur. TMHI Qizil roʻyxatiga kiritilgan.
Koʻrinishi
Tana uzunligi 70 mm gacha. Dumining uzunligi 440 mm gacha. Soch chizigʻi juda zich va qoʻpol emas. Orqaning rangi och jigarrang, toʻlqinli, yon tomonlari biroz ochroq, qorin oq-sargʻish yoki oq-kulrang. Boshi orqa tomondan ochroq. Dumi keskin ikki rangli: orqa tomondan bir xil rangda, pastda esa sargʻish-oq rangda.
Tana uzunligi 70 mm gacha. Dumining uzunligi 440 mm gacha. Soch chizigʻi juda zich va qoʻpol emas. Orqaning rangi och jigarrang, toʻlqinli, yon tomonlari biroz ochroq, qorin oq-sargʻish yoki oq-kulrang. Boshi orqa tomondan ochroq. Dumi keskin ikki rangli: orqa tomondan bir xil rangda, pastda esa sargʻish-oq rangda.
Tarqalishi
Oʻtgan asrning oʻrtalarigacha Sirdaryo,Zarafshon,Amudaryo va uning quyilishida keng tarqalgan. Soʻnggi yarim asrda areali keskin qisqargan, ushbu tur faqat Xisor-Oloy togʻi daryosidagina qayd etilgan. Gʻarbiy Tyan-Shanda borligi haqida maʼlumotlar yoʻq. Oʻzbekistondan tashqarida:Oʻrta Osiyo mamlakatlari,Qozogʻiston,Eron,Afgʻoniston.Yevropa,Shimoliy Afrika,Gʻarbiy Osiyo,Xitoy,Hindiston,Shri-Lankada — boshqa kenja turlari.
Yashash joylari
Toshqin togʻ daryolari, shuningdek, tekislik daryolari va qayir koʻllarida hayot kechiradi. Baliqqa boy chuchuk suv havzalari yashashi uchun qulay muhit hisoblanadi.
Soni
Tabiiy kam sonli, daryo oʻzanining 1 km iga 1 tadan toʻgʻri keladi. Kollektor-drenaj tizimining kengayishiga bogʻliq ravishda 2000-yillardan boshlab arealining tekislik qismida asta-sekin tiklanish jarayoni kuzatilmoqda. Hozirda Amudaryodan Qizilqum qoʻriqxonasigacha boʻlgan hududda uchraydi,Amu-Buxoro kanali orqali Buxoro ixtisoslashgan „Jayron“ pitomnigidagi koʻlga hamda Dengizkoʻl suv omboriga oʻtadi,Zarafshon daryosidan Zarafshon milliy tabiat bogʻi chegarasiga oʻtadi. Hisor-Oloydan — Surxondaryo Qashqadaryo,Qizildaryo,Oqsuv,Sheroboddaryo,Machaydaryo,Sangardakdaryoga oʻtadi. Hisor qoʻriqxonasida 30 dan ortiq qunduz saqlanib qolgan. Surxondaryo viloyatining tekisliklarida sugʻorma kanallar boʻylab joylashadi. Umummiy soni taxminan 500 tani tashkil etadi.
Yashash tarzi
Tunlari faol, kunduzi qirgʻoq boʻyidagi uyalariga, kovak va gʻorlarga berkinadi. Juftlashishi — fevral-aprelda. Urgʻochisi har ikki yilda bir marta — yanvar-fevralda — bolalaydi. Bolalari uyasidan aprel-avgustda chiqadi, 3 yildan soʻng jinsiy voyaga yetadi. Baliqlar, baʼzan qurbaqa, suv ilon, mayda sutemizuvchilar va qushlar, suvda yashovchi umurtqasizlar bilan oziqlanadi.
Manbalar
uz.wikipedia.org