Olimbek dodxoh

Olimbek dodxoh (1799/1800, Oloy vodiysi — 1862 yoki 1863) — XIX asr qoʻqonlik yirik siyosatchi. Bir qancha vaqt xonlikning siyosiy faollaridan boʻlgan.

Yoshligi

Boy va nufuzli oilada tugʻilgan. Savodxonlikni o‘rgangan, yoshligida O‘rta Osiyo shaharlariga sayohat qilgan bo‘lsa kerak. 27 yoshida u Madalixon tomonidan Qoʻqonga xizmat qilish uchun taklif qilinadi va u yerda davlat arbobi sifatida martaba orttirishga muvaffaq boʻldi va (oʻsha Madali xondan) Dodxoh — „adolatli hukmdor“ faxriy laqabini oldi.

U 1827-1862-yillardagi deyarli barcha muhim voqealarda, sakkiz xon navbat bilan taxtga o‘tirgan paytdagi siyosiy voqealarda qatnashgan. Millati boʻyicha qirgʻiz. U Andijon viloyatining hukmdori boʻlgan, shu davrda oʻz qarorgohini Oʻshga koʻchirgan, bu esa shahar mavqeini sezilarli darajada oshirgan. Olimbek Qoʻqon xonligining vaziri, soʻngra 1860-yilda uyushtirgan yirik qoʻzgʻolon tashkilotchisi boʻlgan. Xon oldida ruslarga qarshi jang qilishdan bosh tortganlikda ayblangan. Rafiqasi Qurbonjon dodxoh Olimbek vafotidan so‘ng qirg‘iz hukmdori bo‘ldi. Olimbekning oʻzi 1862-yilda Qoʻqon xonligining saroy fitnachilari tomonidan oʻldirilgan.

Qurilish faoliyati

Qarama-qarshi qirg‘oqlar aholisini va uning xo‘jalik faoliyatini birlashtirishni niyat qilib, o‘z mablag‘i hisobidan Oq-Buura daryosi orqali to‘qqiz ko‘prik qurdirgan. Tegirmon va moy zavodlari, ariqlar ham qurishga ham boshchilik qilgan. Oʻshda shaharsozlik faoliyati bilan shugʻullangan. Bir qancha masjid va madrasalar qurdirgan.

Faoliyati

Ehtimol, Olimbekning 1845-yilgi qoʻzgʻolonda ishtiroki, shuningdek, vafotining aniq sanasi va joyi aniq emas. O‘zining o‘ttiz yillik (1831—1862) faoliyati davomida xalq manfaatini, xalq orzu-umidlarini birinchi o‘ringa qo‘ydi. Alimbek datka Qo‘qonning 4 xoniga (Madalixon, Sheralixon, Mallaxon, Shohmurod) ko‘rgan.

Xotira

Gulcha qishlog‘ida Olimbek dodxohga haykal qoʻyilgan (2014).

Oʻsh shahridagi Olimbek dodxoh haykali.

Oʻsh shahridagi Olimbek dodxoh muzeyi.

Manbalar

Havolalar

https://kghistory.akipress.org/unews/un_post:1010 Arxivnaya kopiya da

kyrgyz.ru saytidagi maqola

https://www.bbc.com/kyrgyz/entertainment/2016/05/160518_alymbek_datka da Arxivnaya kopiya

https://www.open.kg/about-kyrgyzstan/famous-personalities/867-alymbek-datka.html -da Arxivnaya kopiya

https://sputnik.kg/amp/society/20180512/1039123880/alymbek-datka-tuuraluu-fakty.html da Arxivnaya kopiya

uz.wikipedia.org