Oleg Skripochka
Oleg Ivanovich Skripochka (ruscha: Оле́г Ива́нович Скри́почка; 1969-yil 24-dekabrda Stavropol oʻlkasi, RSFSR, Sovet Ittifoqining Nevinnomissk shahrida tugʻilgan) — rossiyalik muhandis va kosmonavt. 2011-yilda u koinotda 25/26 Ekspeditsiya a'zosi sifatida xizmat qilgan.
2011-yil 12-aprelda Skripochka Xalqaro kosmik stansiyada uzoq muddatli kosmik parvozni amalga oshirishdagi jasorati va qahramonligi uchun Rossiya Federatsiyasi Qahramoni va Rossiya Federatsiyasining uchuvchi-kosmonavti unvonlari bilan taqdirlandi.
Ta'lim
U askar oilasida tugʻilgan va Shimoliy Kavkazdagi Nevinnomissk, Rossiyaning Uzoq Sharqidagi Petropavlovsk-Kamchatskiy va Sovet Ukrainasining Zaporojya shaharlarida yashagan. Skripochka 1987-yilda Zaporijyadagi oʻrta maktabni tugatgandan soʻng Bauman nomidagi Moskva davlat texnika universitetiga oʻqishga kirdi. 1993-yilda universitetni raketa qurilishi boʻyicha muhandis-mexanik diplomi bilan tamomlagan.
Tajriba
Skripochka 1987—1991-yillarda sinov-metallchi, 1991—1993-yillarda Energiya ilmiy-sanoat birlashmasi loyiha byurosida texnik boʻlib ishlagan. Bauman nomidagi Moskva davlat texnika universitetini tamomlagandan soʻng, 1993-yil avgustdan 1997-yil avgustgacha "Energia" RSC loyiha byurosida transport va yuk tashish vositalarini rivojlantirish boʻyicha muhandis boʻlib ishlagan.
Roskosmosdagi faoliyati
1997-yilda Skripochka sinov kosmonavti sifatida tanlandi va 1998-yil yanvaridan 1999-yil noyabrigacha u kosmosda malaka oshirish kursida tahsil oldi. 2007-yil aprelidan 2008-yil apreligacha u ISS Expedition 17 zaxira ekipaj a'zosi (Soyuz TMA va ISS bort muhandisi) sifatida oʻqigan. 2008-yilning avgust oyidan XKS 25/26 ekspeditsiyasi va “Soyuz TMA-M” bort muhandisi sifatida malaka oshirgan.
Ekspeditsiya 25/26
Skripochka kosmonavt Aleksandr Kaleri va NASA astronavti Skott Kelli bilan birga 2010-yil 7-oktabrda Boyqoʻngʻir kosmodromidan “Soyuz TMA-01M” kosmik kemasida uchirilgan ISS 25/26 ekspeditsiyasi a’zosi (bort muhandisi) edi. Skripochka XKSga 2010-yil 10-oktabr UTC soat 00:01 da “Soyuz” kemasi kosmik stansiya bilan bogʻlanganidan soʻng yetib keldi. U ISS bortida 2011-yil martigacha qoldi. O'z missiyasi davomida Skripochka va 25/26 Ekspeditsiya ekipajining qolgan a'zolari fundamental fizika, biometrik tajribalar va kosmosdagi kristallarning oʻsishini oʻrganish, shuningdek, ta'lim sohasidagi keng koʻlamli tadqiqotlarda ishtirok etdilar.
Skripochka koinotda 159 kun boʻlganidan keyin 2011-yil 16-martda Yerga qaytdi. Skripochka, Kaleri va Kellini olib ketayotgan Soyuz TMA-01M kosmik kemasi GMT bilan soat 4:27 da Poisk modulidan uzildi. Nominal qayta kirishdan soʻng "Soyuz" kapsulasi Qozogʻiston shimolidagi Arkaliq shahri yaqiniga GMT bilan 7:54 da tushdi. Bir necha daqiqadan soʻng Skripochka va uning ikki ekipaj a’zosi kapsuladan chiqarib olinib, maxsus oʻrindiqlarga joylashtirildi.
Qoʻnish jarayonida ob-havo kuchli shamol va qattiq sovuq edi. NASA matbuot kotibi Rob Navias oʻzining qoʻnish haqidagi jonli sharhida bir vaqtning oʻzida ekstremal iqlim sharoitlarini tushuntirish uchun "Siz buni Shimoliy qutbdan chiqqan manzara deb oʻylaysiz", dedi.
Kosmik yurishlar
Skripochka 25 va 26-chi ekspeditsiya uchish muhandisi sifatida kosmik stansiyada boʻlganida uchta kosmik yurishda qatnashdi.
Rus EVAsi № 26
2010-yil 15-noyabrda Skripochka rossiyalik kosmonavt va 25-ekspeditsiya bort muhandisi Fyodor Yurchixin bilan kosmik yurishda qatnashdi. Soat UTC 13:25 da u Yurchixin bilan Pirs havo blokidan XKS tashqarisidagi koinotga Rossiyaning EVA №26 ni oʻtkazishga kirishdi. Kosmik yurish olti soatu 27 daqiqa davom etdi. Bu Skripochka uchun birinchisi boʻlib, u koʻk chiziqlar bilan belgilangan skafandrda edi (Orlan-MK #5). Ikki kosmonavt Kontur va Expose-R ilmiy tajribalarini amalga oshirdi. Kontur eksperimenti robot qoʻllari uchun ob'ektni masofadan boshqarish qobiliyatini oʻrgandi. Expose-R tajribasi - bu Yevropa kosmik agentligining organik moddalarni koinotning ekstremal muhitiga ta'sir qilish uchun moʻljallangan tajribasi edi. Skripochka va Yurchixin kosmik yurish paytida Zvezda xizmat koʻrsatish moduliga portativ koʻp maqsadli ish stantsiyasini oʻrnatdilar. Poisk moduli, Zvezda va Zarya modullari oʻrtasida tutqich kengaytmalarini oʻrnatdilar. Ular XKSning Rossiya segmentida izolyatsiya ostida mikroorganizmlar yoki ifloslanish mavjudligini tekshirishga qaratilgan "Test" deb nomlangan tajriba oʻtkazdilar. Skripochka va Yurchixin Rassvet modulidan televizor kamerasini olib tashlashdi, biroq ular oʻrnatilishi kerak boʻlgan joyda izolyatsiyaga xalaqit bergani uchun kamerani boshqa joyga koʻchira olmadilar.
Rus EVAsi № 27
2011-yil 21-yanvarda oʻtkazilgan ikkinchi koinot yurishi (Rossiya EVA #27) davomida Skripochka va kosmonavt Dmitriy Kondratyev yangi yuqori tezlikdagi maʼlumotlarni uzatish tizimini oʻrnatishni yakunlashga eʼtibor qaratdilar. Skripochka Extravehicular 2 deb belgilandi va skafandrida koʻk chiziq bor edi. Skripochka, shuningdek, NASA tomonidan taqdim etilgan simsiz televizion kamera tizimi va shlem chiroqlarini taqib, Mission Control-Moskvaga jonli videoni taqdim etdi. Kondratyev va Skripochka besh soat 23 daqiqalik koinot sayohatini boshladilar. Ikki kosmonavt Pirs lyukini ochib, kosmik stansiyaning Rossiya segmentidan chiqishni boshlaganlarida soat EST 9:29 edi. Kosmik yurish EST 14:52 da tugadi. Ular katta ma'lumotlar fayllarini taxminan 100 MB/s tezlikdagi radiotexnologiyadan foydalangan holda uzatish imkonini yaratish uchun moʻljallangan eksperimental tizim boʻlgan Axborot uzatishning Radiotexnika tizimi uchun antennani oʻrnatdilar.
Kosmosga chiqish paytida Kondratyev va Skripochka, shuningdek, Zvezda modulining port tomonidagi plazma impuls generatorini olib tashlashdi, bu kosmik stantsiyaning impuls plazmasi oqimidan ionosferadagi buzilishlar va oʻzgarishlarni oʻrganish boʻyicha eksperimentning bir qismi edi. Generator yopilgan, olib tashlangan va Pirs havo qulfi ichiga qaytarilgan. Shuningdek, ular Zvezda portidan tijorat Expose-R tajribasini ham olib tashlashdi. Rossiya va Yevropa kosmik agentligining qoʻshma toʻplami kosmik sharoitlarga ochiq qolgan bir qator moddiy namunalarni oʻz ichiga oladi. Pirs havo blokida ishlagan Kondratyev va Skripochka Rassvet moduli (MRM1) uchun yangi oʻrnatish kamerasini olib, Rassvetdagi ish joyiga olib borishdi. Ular kamerani oʻrnatdilar va kamera kabelini videoni kosmik stansiyaga yoʻnaltiradigan simli ulagichga ulashdi.
Rus EVAsi № 28
2011-yil 16-fevralda Skripochka va Kondratyev XKS tashqarisida kosmik yurishda (ruscha EVA №28) ishtirok etishdi. Skripochka va Kondratyevning vazifalariga radio antennasini oʻrnatish, nano sun'iy yoʻldoshni joylashtirish, ikkita tajriba modulini oʻrnatish va uchinchi eksperimentda ikkita ekspozitsiya panelini olish kiradi. Ular oʻrnatgan tajribalar yer yuzidagi chaqmoq va momaqaldiroq sharoitida gamma chayqalishlar va optik nurlanishni oʻlchaydigan Molniya-Gamma tajribasi hamda radiotexnologiyadan foydalangan holda yuqori tezlikdagi ma’lumotlarni uzatish tizimi tajribasidir. Qabul qilingan ekspozitsiya panellari Komplast tajribasining bir qismidir.
Ekspeditsiya 47/48
Skripochka 47/48 Ekspeditsiya ekipaji tarkibida 2016-yil 19-mart soat 03:09 da Soyuz TMA-20Mda koinotga qaytdi.
Ekspeditsiya 61/62
Skripochka 2019-yil 25-sentabrda 61 va 62 - ekspeditsiyalar a’zosi sifatida “Soyuz MS-15” bortida Xalqaro kosmik stansiyaga uchirilgan. U 2020-yil 17-aprelda Yerga qaytdi.
Manbalar
uz.wikipedia.org