Nyu-Meksiko shtat universiteti
Koordinatalari: 32°16′58.800000000005″N 106°44′52.800000000017″W / 32.28300000000000125°N 106.74800000000000466°W / 32.28300000000000125; -106.74800000000000466 G O
Nyu-Meksiko shtat universiteti (
NMSU ) AQShning Nyu-Meksiko shtati Las Cruces shahrida asosiy kampusiga ega boʻlgan davlat yer granti tadqiqot universitetidir. 1888-yil 17-sentyabrda tashkil etilgan universitet Nyu-Meksiko shtatidagi eng qadimgi davlat oliy taʼlim muassasasi hisoblanadi. Bu Nyu-Meksikodagi ikkita flagman universitetlardan biri. 2017-yil holatiga koʻra, universitetning barcha kampuslarda jami 21 874 nafar talaba tahsil olayotganligi aniqlangan. Universitetning filiallari Alamogordo, Carlsbad, Doña Ana okrugi va Grants shaharlarida joylashgan.Universitet Nyu-Meksiko boʻylab tadqiqot markazlariga ega.
Nyu-Meksiko shtat universiteti 1888-yilda
Las Cruces kolleji sifatida tashkil etilgan va keyingi yili
Nyu-Meksiko qishloq xoʻjaligi va mexanika sanʼati kollejiga aylandi va Land Grant kolleji sifatida belgilandi. Universitet hozirgi nomini 1960-yilda oldi. 2017-yil kuzida NMSUda 24,580 talaba roʻyxatga olingan va oʻqituvchilar va talabalar nisbati taxminan 1 dan 16 gacha edi. NMSU oʻzining asosiy kampusi va toʻrtta jamoat kolleji orqali bakalavr, magistr va doktorlik darajalari uchun keng koʻlamli dasturlar va mukofotlarni taklif etadi. NMSU 28 ta doktorantura, 58 ta magistrlik dasturlari va 96 ta bakalavriat yoʻnalishlarini taklif etadi. Universitet „R2: Doktorantura universitetlari — Yuqori tadqiqot faoliyati“ qatoriga kiritilgan.
Nyu-Meksiko shtatining sport jamoalari NCAA I divizionida, Gʻarbiy Atletik konferensiyada raqobatlashadi.
Tarixi
Indiana shtatidagi Earlham kollejida tahsil olgan oʻqituvchi Hiram Hadley
Las Cruces kollejiga asos solgan 1888-yil 17-sentyabrda ochilgan
Las Cruces kolleji tarkibida boshlangʻich maktab, universitet tayyorlov maktabi va biznes maktabi bor edi.
Oʻn yil oʻtgach, Nyu-Meksiko hududiy assambleyasi 1889-yilgi Rodey qonuni 28-sonli qonun loyihasi bilan qishloq xoʻjaligi kolleji va qishloq xoʻjaligi tajriba stansiyasini tashkil etdi. Qonun loyihasida shunday deyilgan edi: „Ushbu muassasa Doña Ana okrugidagi Las Cruses shahrida yoki uning yaqinida, yuz (100) akrdan kam boʻlmagan yer uchastkasida joylashadi“. Morrill qonuniga binoan Nyu-Meksiko uchun yer granti kollej sifatida belgilangan, u Nyu-Meksiko qishloq xoʻjaligi va mexanika sanʼati kolleji deb nomlangan.
Keyin Las Cruces kolleji
Nyu-Meksiko qishloq xoʻjaligi va mexanika sanʼati kolleji bilan birlashtirildi va 1890-yil 21-yanvarda ochildi. Yangi ochilgan kollej 35 nafar talaba va 6 nafar professor-o‘qituvchilar bilan dastlabki ish faoliyatini boshlagan edi. 220 akr maydonni egallagan yangi binolar qurilgunga qadar darslar Las Cruces kollejining ikki xonali taxta binosida oʻtkazilgan.Kollej kampusi Las Crucesdan uch milya (5 km) uzoqlikda, janubda joylashgan. 1891-yil fevral oyida Old Main nomi bilan mashhur boʻlgan McFie Hall binosi talabalarga oʻz eshiklarini ochdi. McFie Hall 1910-yilda yonib ketdi, ammo uning qoldiqlarini Horseshoe universitetining Pride Field markazida koʻrish mumkin.
1960-yilda oʻz faoliyatini yaxshiroq namoyish qilish uchun kollej Nyu-Meksiko A&M shtat konstitutsiyaviy tuzatishiga binoan
Nyu-Meksiko shtat universiteti deb oʻzgartirildi.
Nyu-Meksiko shtat universiteti hozirda 6 000 akr(24 kvadrat kilometr) maydonga ega. Nyu-Meksiko shtat universiteti va universitet kampuslari Amerika Qo'shma Shtatlari va 71 xorijiy mamlakatlardan 21 000 dan ortiq talabalarni qabul qila oladi. Universitet professor-o‘qituvchilar soni 694 nafar, umumiy oʻqituvchilar soni esa 3113 tani tashkil qiladi.
Tashkilot va boshqaruv
NMSU Regentlar kengashi Nyu-Meksiko shtat universitetini (NMSU) nazorat qilish va boshqarish boʻyicha qonunchilikni amalga oshiradigan korporativ organni („Nyu-Meksiko Davlat universiteti Regentlari“) tashkil etadi. Kengash Nyu-Meksiko gubernatori tomonidan taqdim etilgan nomzodlardan senat roziligi bilan tayinlanadigan 5 kishidan iborat. Kengash tarkibidagi 5 kishining toʻrt aʼzosi Nyu-Meksiko shtatining malakali saylovchilari va biri talabalar jamoasidan tayinlanadi. Kengashda talaba boʻlmagan aʼzolar olti yil, talaba aʼzolar esa ikki yil xizmat qiladi.
NMSU fakultet senati 60 nafar saylangan professor-o‘qituvchilardan iborat. Fakultet senati NMSU tizimidagi barcha akademik siyosatlar ustidan qonuniy vakolatga ega.
Kampus
Nyu-Meksiko shtat universitetining asosiy kampusi Nyu-Meksiko shtatining Las Cruses shahrida joylashgan.Kampus 900 akr maydonni egallaydi. Asosiy kampus, shuningdek, Qoʻshma Shtatlarning janubiy qismi boʻylab joylashgan davlatlararo magistral Interstate 10 bilan chegaradosh. Interstate 25 ning sharqida kampus obyektlari Prezident qarorgohi, NMSU golf maydoni, „A“ togʻining gʻarbiy yonbagʻirligi va Nyu-Meksiko fermasi va Ranch merosi muzeyi joylashgan. Universitet xiyobonining janubida Pan American Plaza, 48 gektar ot fermasi va Fabian Garcia ilmiy markazi joylashgan boʻlib, unda Chili Pepper institutining tadqiqot, oʻquv va koʻrgazmali bogʻi, suv oʻtlari bioyoqilgʻi tadqiqoti uskunalari, uzumzorlar va gazeboslar, dalalar va oʻsimlik tadqiqotlari loyihalari uchun issiqxonalar joylashgan. Kampusdan taxminan olti mil janubda, 203 gektar yerda, Leyendecker zavodi ilmiy tadqiqot markazi joylashgan.
Las Cruces kampusida hozirda federal qonun bilan himoyalangan Swainson kalxatlari yashaydi. Uyalarini himoya qilish uchun kalxatlar koʻpincha piyodalarga hujum qilishadi. Talabalarga qulaylik yaratish va tajovuzkor uya quruvchi kalxatlardan himoya qilish maqsadida soyabonlar berilmoqda.
NMSU Albuqerqedagi sunʼiy yoʻldosh oʻquv markazi, 13 tadqiqot va ilmiy markazlarga, masofaviy taʼlim imkoniyatlariga va Alamogordo, Carlsbad, Grants, Doña Ana, Nyu-Meksiko okrugidagi beshta kampusga ega boʻlgan muassasa hisoblanadi.
Tibbiyot maktabi
Nyu-Meksiko shtat universiteti qoshidagi Burrell osteopatik tibbiyot kolleji (BCOM) NMSUning asosiy kampusida joylashgan. Tibbiyot talabalari NMSU kampusidagi imkoniyatlar va qulayliklardan, jumladan, talabalar shaharchasidagi turar joydan foydalanishlari mumkin. BCOM oʻqitishni 2016-yil avgust oyida boshlagan va birinchi sinfini 2020-yil may oyida tugatdi. BCOM va NMSU quvur dasturini yaratdilar, unga koʻra bakalavriatda oʻqish davomida maʼlum malakalarga javob beradigan NMSU talabalari uchun NMSUni tugatgandan soʻng BCOM tibbiyot fakultetida joy kafolatlanadi. Bundan tashqari, BCOM NMSUda stipendiya fondini tashkil etdi. BCOM Nyu-Meksikodagi birinchi osteopatik tibbiyot maktabi va shtatdagi ikkita tibbiyot maktabidan biri hisoblanadi. Ikkinchi tibbiyot maktabi Nyu-Meksiko universitetining Albuquerqe shahrida joylashgan.
Uy-joy
NMSU turar joyi kampusda yashashni tanlagan talabalar uchun mavjud. Turar-joy zallari, kvartiralar, bitiruvchilar turar joylari, oilaviy jamoalar, oʻquv jamoalarni tanlash uchun bir nechta turar-joy hududlari mavjud. Uy-joy quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
Kutubxonalar
NMSU asosiy kampusda ikkita yirik kutubxona joylashgan: Branson Hall kutubxonasi va Zuhl kutubxonasi. Ikkala kutubxonaning umumiy fondi 1 million jilddan ortiq.
Branson Hall kutubxonasi Branson Hall kutubxonasi 1951-yilda qurilgan bo‘lib, unda muhandislik, biznes, qishloq xo‘jaligi, ilm-fanga oid kitoblar va manbalar, maxsus to‘plamlar, xaritalar, hukumat nashrlari va arxivlar saqlanadi.
Zuhl kutubxonasi Zuhl kutubxonasi 1992 -yilda qurilgan. Kutubxonada sanʼat, gumanitar fanlar va turli fanlarga oid kitoblar va manbalar mavjud.
Muzeylar va kolleksiyalar
NMSUda bir nechta muzeylar, kolleksiyalar va galereyalar joylashgan. 150 000 dan ortiq tadqiqot va 5 000 ta oʻquv namunalarini oʻz ichiga olgan NMSU Arthropod muzeyi Skeen Hallda joylashgan. Namunalar taksonomik tadqiqotlar uchun global miqyosda va shtat ichida jamoatchilik bilan aloqa qilish uchun ishlatiladi. Universitet muzeyi (1959-yilda tashkil etilgan) mahalliy va mintaqaviy madaniyat va koʻrgazma sifatida jamiyatga xizmat qiladi. Klipsch muzeyi 80 yildan ortiq audio injeneriyani aks ettiruvchi materiallarni yaratgan Paul va Valerie Klipsch nomiga hurmat belgisi sifatida shunday nomlangan. Klipsch muzeyi NMSUning Foreman muhandislik majmuasida joylashgan. Klipsch muzeyi Zuhl kolleksiyasi sanʼat galereyasi va tarix muzeylarini oʻz ichiga olgan boʻlib, toshga aylangan yogʻoch, qazilma qoldiqlari va minerallarning minglab namunalarini namoyish etadi.
Politsiya boʻlimi
Universitetda 35 kishidan iborat politsiya xodimlari ishlaydigan maxsus politsiya boʻlimi mavjud. Xodimlar soni konsertlar yoki sport tadbirlari kabi maxsus tadbirlar paytida sezilarli darajada koʻpaytiriladi. Bunday tadbirlar vaqtida 50 ga yaqin qoʻriqchilar va boshqa boʻlimlardan oʻnlab qoʻshimcha xodimlar politsiyachilarga yordam berishadi. Hozirgi politsiya boshligʻi — Stephen Lopez.Politsiya boʻlimi Las Cruces kampusidan tashqari, shtat boʻylab universitetga qarashli barcha kampuslar, yerlar va obyektlar uchun ham vakolatlarga ega.
Akademiklar
Universitet Magistratura va kollejlar orqali turli xil dasturlarni taklif etadi.Jumladan: qishloq xoʻjaligi, isteʼmol va atrof-muhit fanlari, sanʼat va fanlar, biznes, taʼlim, muhandislik, kengaytirilgan taʼlim va sogʻliqni saqlash va ijtimoiy xizmatlar kabilar.
NMSU qishloq xoʻjaligi, taʼlim, muhandislik va boshqa fanlarni oʻz ichiga olgan bir nechta fanlar boʻyicha 28 ta doktorlik dasturlarini taklif etadi. Taʼlim boʻyicha mutaxassis 4 ta taʼlim yoʻnalishi boʻyicha taklif etiladi. Taʼlim doktori darajasi 3 ta taʼlim yoʻnalishi boʻyicha taklif etiladi. 58 ta magistratura va 96 ta bakalavriat dasturlari mavjud.
Nyu-Meksiko shtat universiteti Alamogordo, Carlsbad, Dona Ana jamoat kolleji va Grants boʻyicha toʻrtta filial kollejlarida akademik, kasbiy va uzluksiz taʼlim dasturlarini taklif etadi. Nyu-Meksiko shtat universiteti oʻzining yer berish missiyasiga muvofiq, Kooperativ kengaytirish xizmati orqali norasmiy, kampusdan tashqari taʼlim dasturlarini taqdim etadi. Qishloq xoʻjaligi tajriba stansiyasi 9 ta tadqiqot obyektlaridan iborat davlat tarmogʻi orqali qishloq xoʻjaligini, tabiiy resurslarni boshqarishni, atrof-muhit sifatini va hayot sifatini yaxshilashni qoʻllab-quvvatlovchi fundamental va amaliy tadqiqotlar olib boradi.
NMSU bir nechta kollej va aspirantura mussasalariga boʻlingan. Bularga quyidagilar kiradi:
Reytinglar
US News & World Report ning 2021-yilgi reytingida NMSU Milliy universitetlar toifasida 241-oʻrinni egalladi va AQSh davlat universitetlari orasida 117-oʻrinni egalladi. 2022-yil uchun USN&WR Top 200 talik universitet dasturlarida muhandislik kollejining magistratura dasturini 149-oʻringa qoʻydi, Hamshiralik maktabi magistratura uchun 139-oʻrinni va doktorlik darajalari uchun 109-oʻrinni egalladi va Taʼlim kollejining magistratura dasturi mamlakatda 125-oʻrinni egalladi.
Institutlar va tadqiqot dasturlari
Tadqiqot dasturlari
Nyu-Meksiko shtat universiteti Milliy fan fondining reytingida Amerika Qo'shma Shtatlari kollejlari va universitetlari orasida yuqori tadqiqot va ishlanmalarga ega va ilmiy-tadqiqot xarajatlari boʻyicha tibbiyot maktabi boʻlmagan eng yaxshi institutlar qatoriga kiradi. Dastlabki tadqiqotlar qishloq xoʻjaligi va muhandislik uchun foydali boʻlgan bilimlarni yaratishga qaratilgan boʻlsa-da, tez orada tadqiqot yer-grant maqomi va kosmik grant maqomi ostida barcha tabiiy fanlar va universitetning barcha fanlarini qamrab oldi.
Universitet Nyu-Meksikoning NASA kosmik grant dasturining uyi hisoblanadi.
2010-yilda NMSU Fizika laboratoriyasi Britaniyaning „Reaction Engines Limited“ aerokosmik kompaniyasi bilan oʻquv shartnomasini imzoladi, Bu shartnoma doirasida universitet bir bosqichli orbitada oldindan sovutilgan turboramjetli kosmik samolyot texnologiyasini ishlab chiqmoqda.
NMSU Astronomiya boʻlimi Nyu-Meksiko shtatining Sunspot shahridagi „Sunspot“ quyosh rasadxonasi va 'Apache Point" observatoriyasini, shu jumladan „Sloan Digital Sky Survey“ saytini boshqaradi.
NMSU tadqiqotchi faol universitet boʻlib, yiliga 150 million AQSh dollari miqdorida tashqi moliyalashtirilgan tadqiqot dasturlariga ega. Uning Nyu-Meksikodagi yillik iqtisodiy taʼsiri 1 milliard dollarni tashkil qiladi. Universitet Nyu-Meksikoning Rio Grande tadqiqot markazining janubida joylashgan NMSU NASAning „Space Alliance Technology Outreach“ dasturiga xizmat koʻrsatishning platina yoki eng yuqori darajasiga erishgan yagona universitet hisoblanadi.
Talabalik hayoti
Talabalar tashkilotlari
NMSU talabalar tashkilotlari yunon tizimi va bir nechta diniy tashkilotlarni oʻz ichiga oladi.
Talabalar hukumati Nyu-Meksiko shtat universitetining assotsiatsiyalangan talabalari (ASNMSU) NMSU talabalar hukumati boʻlib, saylangan talabalar kengashi prezidenti, vitse-prezident, 30 senator va tayinlangan talabalar oliy sudidan iborat. Senatorlar ikki semestrga saylanadi, har bir oʻquv yilida ikkitadan saylov oʻtkaziladi, har birida 15 tadan senator saylanadi. ASNMSU tarkibida 12 ta turli boʻlimlar mavjud boʻlib, ular uyga qaytish paradi, talabalar uchun bepul kontsertlari, talabalar uchun bepul taksi dasturi va boshqa koʻplab tadbirlarni boshqaradi. Har bir boʻlim prezident tomonidan tayinlanadigan va Senat tomonidan tasdiqlanadigan direktor tomonidan nazorat qilinadi. ASNNSU bir million dollardan ortiq byudjetni boshqaradi.
Yunon hayoti
Nyu-Meksiko shtat universitetidagi birodarlik va qarindoshlik tashkilotlari quyidagilarni oʻz ichiga oladi:
OAV
1907-yilda asos solingan "The Round Up" nashri Nyu-Meksiko shtat universitetida talabalar tomonidan boshqariladigan eng qadimgi yangiliklar nashri hisoblanadi. 2017-yilning kuzida „The Round Up“ nashri chop etish chastotasini qisqartirdi va endi onlayn yangiliklarni, shuningdek, maxsus bosma nashrlarni taqdim eta boshladi.
KRWG-TV Nyu-Meksiko shtatining Las Cruces shahridagi toʻliq xizmat koʻrsatadigan televizion stansiya hisoblanadi. KRWG-TV Nyu-Meksiko shtat universitetiga tegishli va boshqariladi.
Puerto del Sol — bu ingliz tili boʻlimi aspirantlari tomonidan boshqariladigan adabiy jurnal. „Puerto del Sol“ ellik yildan ortiq vaqtdan beri chop etilgan va hozirda yiliga ikki marta nashr etiladi.
Anʼanalar
Gʻalaba qoʻngʻirogʻi
1940-yillarda, 1939-yilgi sinfning sovgʻasi boʻlgan Gʻalaba qoʻngʻirogʻi Horseshoedagi ochiq qirrali tuzilmada joylashgan. 1972-yilda qoʻngʻiroq NMSU qoʻngʻirogʻi sifatida qayta nomlandi va Goddard Hall yaqinidagi platformaga oʻrnatildi. Turli maktab tashkilotlari oʻyin boshlanishidan oldin Las Cruces atrofida qoʻngʻiroq chalishdi. Keyin qoʻngʻiroq Aggie stadioniga oʻrnatildi. Yaqinda qoʻngʻiroq doimiy ravishda stadionning janubiy darvoza ustuni orqasidagi maydonga oʻrnatildi.
"A" anʼanasi
1920-yilda Nyu-Meksiko qishloq xoʻjaligi va mexanika kolleji talabalari oʻzlarining maktab maktublarini namoyish qilish uchun joy qidirdilar.Ular kampus sharqidagi Tortugas togʻini maʼqul joy deb oʻylashdi va oʻsha joyda xatlarini yigishni boshlashdi. Talabalar kampus va uning atrofidan ularning xatlari toʻplanadigan joylari yaxshiroq koʻrinishi uchun katta „A“ harfini hosil qilish uchun tosh toʻplashdi va oʻsha joyga yigʻishdi. Ertasi kuni, 1-aprel kuni talabalar o‘zlarining besh litrlik oqlangan bankalari bilan tog‘ yonbag‘riga chiqishdi va oʻzlari bilan olib kelgan rangni toshlarga sachratib, ularni yaltiroq oppoq „A“ga aylantirdilar. Koʻp yillar davomida „A“ ga har yili yangi oq rang berish butun universitetga yoyildi. Universitetning yillar davomida oʻsishi bilan anʼana Yunon Kengashi tomonidan qabul qilindi.
Qizil juma kuni
Har juma kuni NMSUning baʼzi talabalari, fakultetlari, xodimlari va bitiruvchilari universitet va maktab sport dasturlarini qoʻllab-quvvatlash uchun qip-qizil rangli kiyimlar kiyishadi.
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org