Nyotaymori
Nyotaymori („ayol tanasida ovqat uzatish “) yaponcha ayolning yalangʻoch tanasida sushi va boshqa yapon taomlarini uzatish amaliyoti. Nantaymori („erkak tanasida ovqat uzatish“) — nyotaymorining erkak ekvivalenti.
Tarixi
Yalangʻoch tanada taom uzatish amaliyoti Yaponiyada Edo davrida kelib chiqqan deb hisoblanadi. Nyotaymori anʼanasi Isikava prefekturasida paydo boʻlgan va u yerda davom etyapti. Oshpaz Mayk Kinanning taʼkidlashicha, bu amaliyot samuraylar davrida paydo boʻlgan: geyshalar joylashgan muassasalarda nyotaymori harbiy gʻalabalardan keyin uzatilgan. Keyin bu anʼana Yaponiyaning boshqa prefekturalariga tarqalgan. Nyotaymori yakudzalar orasida mashhur boʻlgan.
Hozirgi vaqtda nyotaymori anʼanasi Yaponiyadan tashqarida ham keng tarqalgan boʻlib, uni dunyoning koʻplab mamlakatlarida uchratish mumkin.
Nyotaymori tartibi va tafsilotlari
Yapon madaniyatida nyotaymori sanʼat turi hisoblanadi. Anʼanaviy nyotaymorida ayol ovqat paytida tinch yotishi va mehmonlar bilan gaplashmasligi kerak. Baliq teriga tegmasligi uchun sushi barglar ustiga qoʻyiladi. Qoida tariqasida, oziq-ovqat tananing dumalab ketmaydigan tekis joylariga joylashtiriladi.
Modellar bilan gaplashishga urinish tavsiya etilmaydi. Model haqida notoʻgʻri imo-ishoralar yoki sharhlarga ham ruxsat berilmaydi. Tashrif buyuruvchilarga faqat tayoqchalar bilan sushi olishlari mumkin, ular ayolning tanasiga tegishi mumkin emas. Baʼzi muassasalar sushilarni toʻgʻridan-toʻgʻri modelning koʻkraklaridan yeyishga ruxsat beradi.
Tanqid
Tanqidchilar nyotaymori ayol tanasining shafqatsiz, xoʻrlovchi va jinsiy ob’ektivlashtirish anʼanasi deb hisoblashadi. Guardian sharhlovchisi Julie Bindel taʼkidlashicha, u Londondagi nyotaymorida koʻrgan ayol, uning fikricha, „oʻlikxonada yotgan, murdani yorish amaliyotini kutayotgan jasadga oʻxshaydi“.
Ayrim mamlakatlarda nyotaymori qonun bilan taqiqlangan. 2005-yilda Xitoy jamoat salomatligi va axloqiy tashvishlar tufayli yalangʻoch tanada nyotaymori uzatishni taqiqlagan. Gonkongda nyotaymori tadbiri tashkilotchilari sanʼat bilan seksizmni oqlashga urinishda ayblanib, jamoatchilikning noroziligiga uchrashgan.
2010-yil 21-oktabrda Janubiy Afrikalik tadbirkor Kenni Kunenening tugʻilgan kunida Afrika milliy kongressi Yoshlar Ligasi prezidenti Julius Malema ishtirok etgan, Janubiy Afrika kongressi kasaba uyushmasi Bosh kotibi Zwelinzima Vavi (Zvelinzima Vavi) tomonidan tanqid qilingan va siyosiy janjalga olib kelgan. Afrika Milliy Kongressi Ayollar Ligasi Kunene partiyasidagi nyotaymori Janubiy Afrikadagi ayollarning jismoniy yaxlitligi va qadr-qimmatiga hujum sifatida qoralagan.
Manbalar
K:alifbo tartibida taomlar
uz.wikipedia.org