Norvegiya — Xitoy munosabatlari
Xitoy Xalq Respublikasi — Norvegiya munosabatlari rasman 1950-yil 7-oktabrda boshlangan va ko‘p o‘tmay 1954-yil 5-oktabrda diplomatik vakolatxonalar tashkil etilganidan.
Tarixi
Birinchi Norvegiya diplomatik missiyasi 1851-yilda Shvetsiya va Norvegiya ittifoqi davrida tashkil etilgan. Bu missiya Guanchjouda tashkil etilgan. 1853-yilda Shanxayda yangi vitse-konsullik tashkil etildi. 1863-yilga kelib, Shanxaydagi vitse konsullik Bosh konsullikka aylandi va Guanchjoudagi filiali esa vitse-konsullikka aylantirildi.
Faqat 1905-yilda Norvegiya Shvetsiya bilan ittifoqdan ajralib chiqqach, Xitoyda oʻzining diplomatik vakolatxonasiga ega bo‘ldi Bir yil oʻtgach, Sin imperiyasidan birinchi rasmiy tashrif Imperator sudining Madaniyat boʻlimi raisi Dai Xongci bilan boʻldi.
Soʻnggi ikki tomonlama munosabatlar
Ikki davlat oʻrtasida 60 yil avval boshlangan diplomatik aloqalar madaniy va siyosiy almashinuvlardan iqtisod, sanoat va texnologiya kabi savdo aloqalarigacha koʻtarilgan .
2003-yilda Xitoy va Norvegiya oʻrtasidagi oʻzaro savdo hajmi 1,76 milliard AQSh dollarini tashkil etdi. O‘zaro tovar ayirboshlash yillar davomida barqaror o‘sib bormoqda.
2008-yilda Norvegiyadan Xitoyga eksport qiymati 1,93 milliard dollarni tashkil etdi va Xitoydan Norvegiyaga eksport 5,43 milliard dollargacha boʻlgan. 2009-yilda Norvegiyaning Xitoyga eksporti 39 foizga oshib, 2,28 milliard dollarni tashkil qildi Uskunalar, kimyoviy moddalar, optik va tibbiy asboblardan iborat eksport hajmi oshdi. Xitoyning Norvegiyaga eksporti 5,25 milliard dollarni tashkil qiladi, bu o‘tgan yilga nisbatan 4,5 foizga oshgan.
Xitoyning Norvegiyaga eng yirik eksporti kemalar, toʻqimachilik va tikuvchilik mahsulotlari, mexanik va elektron mahsulotlar edi.
Norvegiyaning Xitoyga eng yirik eksporti xom neft, mexanik va elektrotexnika mahsulotlari, oʻgʻitlar, qurilish, togʻ-kon asbob-uskunalari, zavod uskunalari, qizil ikra, shuningdek, metallar edi.
2010: Tinchlik uchun Nobel mukofoti
Xitoy — Norvegiya munosabatlari 2010-yilda katta tanazzulga yuz tutdi, chunki Norvegiya parlamenti tomonidan tayinlangan Norvegiya Nobel qoʻmitasi ushbu mukofotni qamoqdagi xitoylik inson huquqlari faoli Lyu Syaoboga topshirdi. Xitoy bunga keskin munosabat bildirdi va ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar buzilganligini eʼlon qildi. Pekinda Norvegiya baliqchilik vaziri Lisbet Berg-Xansen va Xitoy oziq-ovqat nazorati organlari oʻrtasida rejalashtirilgan uchrashuv, goʻyoki ularning hamkasblarida „boshqa majburiyatlar“ paydo boʻlganligi sababli soʻnggi daqiqada bekor qilindi; Norvegiya rasmiylari, Berg-Xansen va Xitoy baliqchilik vaziri oʻrinbosari oʻrtasida oʻsha kuni boʻlib oʻtishi kerak boʻlgan uchrashuv mukofotga javoban bekor qilinganini xabar berdi. Muzikl bastakorining soʻzlariga koʻra, boshqa joylarda, Yevrovidenie 2009 qoʻshiq tanlovi gʻolibi Aleksandr Rybak ishtirokidagi keyingi oyga moʻljallangan Norvegiya musiqali konsertlari ham diplomatik inqiroz qurboni boʻldi. Dekabr oyi boshida Norvegiya Xitoy bilan ikki tomonlama savdo muzokaralari nomaʼlum muddatga toʻxtatilganini eʼlon qildi. Norvegiya muzokarachisi Xaakon Xjelde, kechiktirish mukofot bilan bevosita bogʻliq emasligini daʼvo qildi, ammo BI Norvegiya menejment maktabining xalqaro aloqalar boʻyicha direktori Henning Kristofferson bu javob chorasi ekanligiga shama qildi. Uning so‘zlariga ko‘ra, Pekin „mukofot katta xato ekanligini va bu munosabatlarga putur yetkazishini juda aniq aytgan“.
2011-yil
Norvegiya tashqi ishlar vazirligi matbuot kotibi (Hilde Steinfeld) 2011-yilning noyabrida soʻnggi 12 oy davomida ikki tomonlama muzokaralar boʻlmaganini tasdiqladi.
Norvegiya parlamentining moliya qoʻmitasi Xitoyning yetakchi hukumat vakillari bilan uchrashuvga erisha olmagani uchun 2012-yilning bahorida Xitoyga rejalashtirilgan safarini bekor qildi.
Klassekampen gazetasining yozishicha, Norvegiyaning harbiy kemalari Shimoliy hududlarga (nordområdene) yoʻnaltirilmoqda, chunki Rossiya va Xitoy kabi davlatlar Shimolning tabiiy resurslariga qiziqishi ortib bormoqda. "Bu resurslar uchun muhim mintaqa va bir qator davlatlar u yerda oʻz qiziqishlarini bildirmoqda, ammo hech qanday tahdid yoʻq, deydi Mudofaa vaziri Espen Bart Eyde.
2013-yil
Qarama-qarshilik 2013-yilda Norvegiya lososlari va vizalariga nisbatan Xitoyning norasmiy cheklovlari bilan davom etmoqda va Xitoy Norvegiyaning harakatini yoʻlbarsning boʻynidagi ilmoq bilan taqqoslaydi.
2016-yil
Norvegiya va Xitoy 2010-yilda Liu Syaobo Tinchlik uchun Nobel mukofotini olganidan beri muzlatib qo‘yilgan diplomatik va siyosiy ikki tomonlama munosabatlarni normallashtirdi.
2019-yil
2019-yil iyul oyida BMTning 22 davlat, jumladan Norvegiya elchilari Xitoyning uyg‘urlarga va boshqa ozchilik guruhlariga nisbatan yomon munosabatda bo‘lishini qoralab, Xitoy hukumatini Shinjondagi qayta tarbiyalash lagerlarini yopishga chaqirgan holda BMT Inson huquqlari bo‘yicha komissiyasiga qo‘shma xat imzoladilar.
Manbalar
Havolalar
uz.wikipedia.org