Nootroplar (neyrometabolik stimulyatorlar)

Nootroplar yoki neyrometabolik stimulyatorlar - yuqori aqliy funksiyalarga oʻziga xos taʼsir koʻrsatish uchun moʻljallangan dori vositalari.

Nootroplar aqliy faoliyatni ragʻbatlantirish, kognitiv funksiyalarni faollashtirish, xotirani yaxshilash va oʻrganish qobiliyatini oshirishga qodir dorilardir. Nootroplar miyaning haddan tashqari jismoniy mashqlar yoki gipoksiya kabi turli xil zararli taʼsirlarga chidamliligini oshirishi kerak. Nootroplarning terapevtik taʼsiri isbotlanmagan, ular AQSh va Gʻarbiy Yevropada qoʻllanilmaydi.

„Nootrop“ atamasi grekcha: νους - aql va τροπή - men aylanaman, aralashaman, oʻzgartiraman degan maʼnoni anglatadi. U 1972-yilda pirasetamning sezgir-kognitiv sohaga taʼsirini tavsiflash uchun kiritilgan. Keyinchalik shunga oʻxshash taʼsirlar boshqa moddalar yoki moddalar komplekslarida kuzatildi. Ingliz tilidagi ilmiy adabiyotlarda ular koʻpincha smart drugs deb ataladi.

Tavsif

Nootroplar dori vositalarining xalqaro tasnifida mustaqil sinfga ega emas va psixostimulyatorlar bilan alohida farmakoterapevtik guruhga ATC kodi N06BX bilan birlashtirilgan.

Tarixi

1964-yilda belgiyalik farmakologlar S. Giurgea va V. Skondia ushbu guruhning birinchi dori-darmonlarini sintez qilishdi va unga - piratsetam deb nom berishdi, hozirda asosan „nootropil“ tijorat nomi bilan tanilgan.

Nootrop dorilarning terapevtik taʼsiri bir necha mexanizmlarga asoslanadi:

Hozirgi vaqtda pirrolidin seriyasining 10 dan ortiq original nootrop prepatatlarisintez qilingan, ular III bosqich klinik sinovlarida yoki bir qator mamlakatlarda roʻyxatga olingan; ular orasida oksirasetam, aniracetam, etiratsetam, pramiracetam, dupracetam, rolziracetam, cebracetam, nefiracetam, isacetam, detiracetam bor. Ushbu nootroplar xammasi birgalikda " ratsetamlar " deb nomlanadi.

Nootrop faollik belgilari glutamik kislota, memantin va levokarnitin farmakodinamikasida mavjud.

Taʼsiri

Endi nootrop dorilarning asosiy taʼsir mexanizmlari asab hujayralaridagi metabolik va bioenergetik jarayonlarga taʼsir qilish va miyaning neyrotransmitter tizimlari bilan oʻzaro taʼsiri hisoblanadi. Nootroplar adenilat siklazasini faollashtirishi va uning neyrondagi kontsentratsiyasini oshirishi isbotlangan. Sensor neyron ichidagi cAMP ning chiqarilishi orqali serotoninning koʻpayishi (hozirgi kungacha kam oʻrganilgan hujayra ichidagi reaksiyalar kaskadi) mediatorning (glutamat) sezgir neyrondan tezlashishiga olib keladi. Bundan tashqari, faollashtirilgan adenilat siklaza kislorod ishtirokisiz hujayrada ATP ishlab chiqarish barqarorligini taʼminlaydi va gipoksiya sharoitida u miya metabolizmini optimal rejimga oʻtkazadi.

Bundan tashqari, tajriba bir qator neyropeptidlar va ularning sintetik analoglari (ACTH va uning boʻlaklari, somatostatin, vazopressin, oksitotsin, tiroliberin, melanostatin, xoletsistokinin, neyropeptid Y, xoletsistokinin, neyropeptid Y, xoletsitokin II, peptidsiiten, choʻl - pitsin, 2-8-modda) nootrop taʼsirini koʻrsatdi.

Dastlab, nootroplar asosan organik miya sindromi boʻlgan keksa bemorlarda miya disfunksiyasini davolashda ishlatilgan. Soʻnggi yillarda, asosan, uchinchi dunyo mamlakatlarida, bu dori vositalarini roʻyxatga olish va muomalasini tartibga soluvchi davlat tashkilotlarining rivojlanmaganligi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin, ular tibbiyot va jarrohlikning turli sohalarida, jumladan, geriatriya, akusherlik va pediatriya amaliyotida, nevrologiyada keng qoʻllanila boshladi.

Insultning oldini olish va davolash uchun nootroplarning samaradorligi asosli shubhalarga sabab boʻladi, chunki ulardan foydalanish dalillarga asoslangan tibbiyot tomonidan tasdiqlanmagan va oʻtkir serebrovaskulyar kasalliklarning oldini olish va davolash standartlariga kiritilmagan.

Effektlar

Nootroplarning klinik faolligi spektrida (neyrometabolik stimulyatorlar) mavjud boʻlgan quyidagi daʼvo qilingan asosiy effektlari bor:

Insultning oldini olish samaradorligi

Baʼzi nootroplar neyroleptik sindromni (deanol aseglumat, piritinol, pantogam, hopantenik kislota), duduqlanishni (fenibut, pantogam), giperkinezni (fenibut, hopantenik kislota, memantin), siyish buzilishini (nikotinoid kislotasi, memantin) tuzatish uchun ishlatiladi. glitsin, fenibut, kaltsiy gamma-gidroksibutirat), migren (nikotinoil-GABA, piritinol, Semax), bosh aylanishi (pirasetam, fenibut, ginkgo biloba) harakat kasalligining oldini olish uchun (fenibut, GABA). Oftalmologiyada (murakkab terapiyaning bir qismi sifatida) nikotinoil-GABA (ochiq burchakli glaukoma, toʻr parda va makulaning qon tomir kasalliklari), ginkgo biloba (qarilik makula nasli, diabetik retinopatiya) qoʻllaniladi.

Tasniflash

Nootroplar kimyoviy tarkibi bilan tasniflanadi.

Nootroplar samaradorligining ob'ektiv dalillari yoʻqligi sababli (kortikal miyoklonik epilepsiya bundan mustasno) foydalanish uchun FDA (Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi) tomonidan tasdiqlangan koʻrsatmalarga ega emas.

Taniqli nootroplar

(qon tomir, keksalik, Altsgeymer kasalligi),

Rivojlanayotgan mamlakatlardagi bolalar amaliyoti (ayniqsa, Rossiyada keng tarqalgan) kattalar tibbiyotining taqdiridan qochib qutulmadi. Pediatriyada nootropiklarni tayinlash uchun asosli koʻrsatmalar (aminokislotalarning etishmasligi, buning natijasida normal protein biosintezi va umuman metabolizm sodir boʻlmaydi)

Nootroplarning klinik qoʻllanilishi

Dastlab, nootropiklar asosan organik miya sindromi boʻlgan keksa bemorlarda miya disfunksiyasini davolashda ishlatilgan. Soʻnggi yillarda, asosan, uchinchi dunyo mamlakatlarida, bu dori vositalarini roʻyxatga olish va muomalasini tartibga soluvchi davlat tashkilotlarining rivojlanmaganligi bilan bogʻliq boʻlishi mumkin, ular tibbiyot va jarrohlikning turli sohalarida, jumladan, geriatriya, akusherlik va pediatriya amaliyotida, nevrologiyada keng qoʻllanila boshlandi. va psixiatriya, narkologiya soxalarida xam.

Baʼzi nootroplar neyroleptik sindromni (deanol aseglumat, piritinol, pantogam, hopantenik kislota), duduqlanishni (fenibut, pantogam), giperkinezni (fenibut, hopantenik kislota, memantin), siyish buzilishini (nikotinoid kislotasi, memantin) tuzatish uchun ishlatiladi. glitsin, fenibut, kaltsiy gamma-gidroksibutirat), migren (nikotinoil-GABA, piritinol, Semax), bosh aylanishi (pirasetam, fenibut, ginkgo biloba) harakat kasalligining oldini olish uchun (fenibut, GABA). Oftalmologiyada (murakkab terapiyaning bir qismi sifatida) nikotinoil-GABA (ochiq burchakli glaukoma, toʻr parda va makulaning qon tomir kasalliklari), ginkgo biloba (qarilik makula nasli, diabetik retinopatiya) qoʻllaniladi.

Quyida Rossiya Federatsiyasi Sogʻliqni saqlash va ijtimoiy rivojlanish vazirligi tomonidan tayyorlangan shifokorlar va jarrohlar uchun dori-darmonlar farmakoterapiyasi boʻyicha qoʻllanma matni asosida nashr etilgan ushbu guruhdagi baʼzi dori vositalarining samaradorligi toʻgʻrisida mavjud dalillar haqida qisqacha parcha keltirilgan. Federatsiya dalillarga asoslangan tibbiyot nuqtai nazaridan va GEOTAR-Media tomonidan nashr etilgan.

Samaradorlik dalillari

Nootroplar samaradorligining ob'ektiv dalillari yoʻqligi sababli (kortikal miok

lonik epilepsiya bundan mustasno) foydalanish uchun FDA (Oziq-ovqat va farmatsevtika idorasi) tomonidan tasdiqlangan koʻrsatmalarga ega emas.

Yana qarang

Manbalar

Havolalar

uz.wikipedia.org