Niderlandiya — Germaniya munosabatlari
Germaniya — Niderlandiya munosabatlari (nemischa: Deutsch-niederländische Beziehungen; niderlandcha: Duits-Nederlandse betrekkingen) Germaniya va Niderlandiyaning chegaradosh davlatlari oʻrtasidagi diplomatik, harbiy va madaniy aloqalardir.Oʻzaro qoʻshni davlatlar oʻrtasidagi munosabatlar 1871-yilda Germaniya birlashganidan keyin boshlangan. Bundan oldin Niderlandiya Prussiya va boshqa nemis tilida soʻzlashuvchi kichikroq davlatlar bilan aloqada boʻlgan.
Tarixi
XV asrda Burgundiya gersoginyasi Mary Burgundiya 1477-yilda Avstriya archduke Maksimilian (boʻlajak Muqaddas Rim imperatori Maksimilian I) bilan turmush qurishdan oldin Burgundiya davlati ustidan hukmronlik qilardi. Oʻn yetti viloyat Burgundiya Gollandiyasidan kelib chiqqan, bir qator fieflar Valua-Burgundiya uyi tasarrufida boʻlgan va 1482-yilda Gabsburglar sulolasi tomonidan meros qilib olingan. 1512-yildan boshlab viloyatlar Burgundiya hududining asosiy qismini tashkil etgan. Utrext knyaz-yepiskopligini sekulyarizatsiya qilgan (dunyoviylashtirgan) imperator Charlz V 1555-yil oktabrda oʻzining bir qancha hududlaridan asta-sekin voz kechishni boshlagan. Uning oʻgʻli Filipp II Gollandiyaning Gabsburglar deb nomlanuvchi knyazliklar, grafliklar va boshqa feodallar boshqaruvi ustidan hukmronlik qilgan.
1566-yilda Niderlandiya qoʻzgʻoloni va undan keyingi sakson yillik urush boshlandi va Niderlandiya provinsiyalari, ularning Habsburg hukmdori oʻrtasida bir qator voqealar va tortishuvlar boshlandi. 1648-yilda yetti birlashgan viloyat mustaqillikka erishdi va Vestfaliya tinchlik shartnomasi bilan Niderlandiya Respublikasini tashkil qilish uchun ajralib chiqdi. Niderlandiyaning oltin davri tinchlik davrida davom etdi. Niderlandiya hukumati Filipp Frans fon Siebold Niderlandiyaning mustamlaka davlati Niderlandiya Sharqiy Hindistonida yoki Yaponiyadagi Niderlandiya savdo postida yoki Yangi Niderlandiyada gubernator Piter Minuit kabi nemis odamlari bilan ishlagan.
XVII asrning oʻrtalaridan boshlab Angliya-Niderlandiya urushlari, Fransiya-Niderlandiya urushi va Ispaniya vorislik urushi kabi siyosiy mojarolar iqtisodiy tanazzulga olib keldi. Napaleon hujumlaridan keyin Niderlandiyada Bataviya Respublikasi va Niderlandiya Qirolligi nomi bilan tanilgan. Niderlandiya 1813-yilda yana mustaqil boʻldi.
Birinchi jahon urushi davrida imperatorning nemis armiyasi Niderlandiyaga hujum qilishdan tiyildi va shu tariqa ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar saqlanib qoldi. 1918-yilda urush tugagach, sobiq kayzer Vilgelm II Niderlandiyaga qochib ketdi va u yerda 1941-yilda vafotigacha yashadi. Germaniya armiyasi 2-jahon urushi paytida Niderlandiyani bosib oldi va 1940-1945-yillarda mamlakatni qoʻl ostida ushlab turdi. Adolf Gitler Niderlandiyani Buyuk German Reyxiga qoʻshib olish uchun munosib nomzod deb hisoblagan va gollandlarni qarindosh german xalqi deb hisoblagan. Bu davrda Niderlandiya yahudiylarining deyarli toʻrtdan uch qismi Holokostda oʻldirilgan. Anna Frank eng mashhur qurbon edi, chunki uning kundaligi saqlanib qolgan va urushdan keyin nashr etilgan. 1944-45-yillardagi Niderlandiyada ocharchilik, Niderlandiyada Hongerwinter (soʻzma-soʻz tarjimasi: ochlik qishi) sifatida tanilgan. Nemislar tomonidan bosib olingan Niderlandiyada, ayniqsa, yirik daryolardan shimolda, aholi zich joylashgan gʻarbiy viloyatlarda, 1944-45-yillarning qishida, Ikkinchi jahon urushi tugashi arafasida sodir boʻlgan ocharchilik edi. Germaniya blokadasi qishloq xoʻjaligi shaharlaridan oziq-ovqat va yoqilgʻi tashishni toʻxtatdi. Ochlik tufayli kamida 18-22 000 kishi halok boʻlgan. 1945-yil may oyida ittifoqchilar tomonidan viloyatlarni ozod qilish natijasida ocharchilik yengillashtirildi.
Hozirgi vaziyat
Germaniyaning Gaagada elchixonasi va Amsterdam, Arnhem, Eyndxoven, Enschede, Groningen, Leuvarden, Maastrixt, Noord-Bevela nd, Rotterdamda konsulliklari, Niderlandiyaning Berlinda elchixonasi va Dyusseldorf, Gamburg, Gamburgda konsulliklari joylashgan . Ikkala davlat ham Yevropa Ittifoqi va NATO aʼzolaridir.
Niderlandiya hukumatining rasmiy veb-saytiga koʻra, hozirda ikki davlat oʻrtasidagi munosabatlar „aʼlo darajada“, „yaqin siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, maʼmuriy va shaxsiy aloqalardan“ foydalanadi. Germaniya, shuningdek, Niderlandiyaning import va eksport boʻyicha asosiy savdo sherigi hisoblanadi.
Emigratsiya
2017-yil holatiga koʻra, Germaniyada 164 000 ga yaqin migratsion kelib chiqishi gollandiyalik odamlar istiqomat qiladi. Niderlandiyada 77 000 ga yaqin nemislar yashaydi.
Mamlakatni taqqoslash
Elchixonalar
Germaniya elchixonasi Niderlandiyaning Gaaga shahrida joylashgan. Niderlandiya elchixonasi Germaniyaning Berlin shahrida joylashgan.
Manbalar
Adabiyotlar
Havolalar
uz.wikipedia.org