Mushuk bilan it munosabatlari
Mushuklar va itlar oʻzaro taʼsir doirasiga ega. Har bir turning tabiiy mayllari ikki tomonlama dushmanona munosabatlarga olib keladi. Lekin baʼzi hayvonlar bir-biri bilan tajovuzkor boʻlmagan munosabatlarga ega boʻlishi mumkin, ayniqsa odamlar taʼsirida boʻlgan hayvonlarda.
Turlarning umumiy tajovuzkor oʻzaro taʼsiri madaniy ifodalarda qayd etilgan. Uyda odam tomonidan tarbiyalangan va qoʻlga oʻrgatilgan it va mushuklar bir-biri bilan yaxshi munosabatda boʻladi, ayniqsa egasi ularga yaxshi gʻamxoʻrlik qilsa.
Munosabatlar doirasi
Mushuk va itlarning muloqot qilish uchun ishlatadigan signallari va xatti-harakatlar turli xil boʻlib, bular boshqa turlar tomonidan tajovuzkorlik, qoʻrquv, hukmronlik yoki doʻstlikning notoʻgʻri talqin qilinishiga olib kelishi mumkin. Itlar oʻzlaridan kichik boʻlgan hayvonlarni taʼqib qiluvchi tabiiy instinktga ega, bu mushuklar orasida ham keng tarqalgan instinkt. Aksariyat mushuklar itdan qochib ketishadi, baʼzilari esa pichirlash, orqalarini burish yoki tirnash kabi tajovuzkor harakatlarni bajaradilar. Mushuk tomonidan tirnalganidan soʻng, koʻpchilik itlar mushuklardan qoʻrqishni boshlaydilar.
Agar toʻgʻri tahlil qilinsa, mushuklar va itlar bir-biriga dushmanona boʻlmagan munosabatlarga ega boʻlishi mumkin. Mushuklar bilan oʻstirilgan itlar boshqa itlarga qaraganda mushuklarning mavjudligini afzal koʻrishlari mumkin. Hatto, bir biriga ijobiy munosabatda boʻlgan bir xonadondagi mushuk va itlar ham, tashqi ogohlantirishlar, kasallik yoki oʻyin kuchayishi sababli tajovuzkor reaktsiyalarga qaytishi mumkin.
Madaniy taʼsir
"Mushuk va it kabi jang qilish" iborasi ikki tur oʻrtasidagi munosabatlarning antagonistik yaʼni dushmanona boʻlishiga tabiiy tendentsiyani aks ettiradi. Boshqa iboralar va maqollar orasida „It kelmaguncha mushuk qudratli boʻladi“ va „Mushuk va it oʻpishishi mumkin, lekin hech qanday yaxshi doʻst emas".
Yevgeniy Fildning itlar va mushuklar toʻgʻrisidagi „Duel“ nomli bolalar sheʼri mavjud boʻlib, bunda mushuklar va itlar oʻrtasidagi hayotiy munosabatlardan olingan holat „bir-birlarini yeb ketishgan'' kabi soʻzlar bilan ifodalaniladi. Yana bir yozuvchi Fam Ekmanning “Kattens Skrekk" ("Mushukning dahshati") bolalar kitobida mushuk muzeyga tashrif buyurib, Mona Liza va Venera de Milo kabi barcha sanʼat asarlari itlar ishtirokidagi parodiyalar bilan almashtirilganini koʻradi. Oʻzgartirilmagan yagona asar „Qichqiriq“ boʻlib, u „koʻplab itlar oldida mushukning dahshatini anglatadi". Amerikaning "CatDog" animatsion teleserialida bosh qahramon — irsiy oʻzgargan jonzot — itning boshi tanasining bir tomonida, mushukning boshi esa boshqa tomonida boʻlgan mushukning sarguzashtlari tasvirlangan. Epizodlar koʻpincha „koʻp yugurish va quvish“ ni oʻzida mujassam etgan „mushuk va itlar qanday boʻladi“ mavzusida ijro etilgan.
2001-yilda chiqqan Mushuklar va itlar komediya filmlari va uning davomi Mushuklar va itlar: Kitti Galorening qasosi 2010- yilda chiqgan. Unda itlar va mushuklar o‘rtasidagi yuqorida qayd etilgan antipatiyani ikkalasi o‘rtasida keng ko‘lamli urushga aylantiradi va kuchaytiradi. Mushuklar odamlarning tashqi dushmani sifatida koʻrsatilgan, itlar esa odamlarga koʻproq hamdard boʻlib koʻrsatilgan. Mashhur Tom va Jerri multfilmida bosh qahramon Tom mushuk va buldog Spike oʻrtasidagi ziddiyatning bir nechta holatlari mavjud. Serial it-mushukning salbiy munosabatlaridan foydalanadi va Jerri, Tomning Spike bilan toʻqnashuvi uchun vaziyatlar yaratib, oʻzining himoyasi uchun vosita sifatida foydalanadi.
Manbalar
uz.wikipedia.org